Grote spanning en kromme tenen

In De test van Hjorth Rosenfeldt, deel 5 van de Bergmankronieken, heeft de moordenaar een interessant motief. Deze ontpopt zich tot de criminele variant van Don Quichot die, in plaats van tegen windmolens, een eenzame strijd meent te moeten voeren tegen de troep die de beeldbuis bevuilt. Vooral de massale aandacht die dergelijke rommel krijgt ten koste van serieuze programma’s, zit de dader dwars. Het eerste slachtoffer heeft deelgenomen aan een realityshow. Hij wordt dood aangetroffen in een klaslokaal. Op zijn rug prijkt de uitslag van een intelligentietest die hij heeft moeten maken en waarvoor hij is gezakt, te veel fouten. Dit heeft hij moeten bekopen met de dood door een schot uit een verdovingspistool.

Korte tijd later vindt er een soortgelijke moord plaats, weer een televisiepersoonlijkheid. Twee bloggende zusjes zijn de beoogde volgende slachtoffers. Daar gaat iets mis. Geheel tegen de verwachting in blijkt een van de twee te slagen. De dader is consequent en dat meisje mag blijven leven, maar ze wordt wel blind gemaakt om te voorkomen dat ze de dader nog zou kunnen herkennen. Desondanks kan ze de nationale recherche genoeg informatie verstrekken om serieus aan de slag te gaan in hun jacht op de moordenaar. Het wordt een zenuwslopende zoektocht, de dader lijkt het team altijd een stap voor te blijven. Een psychologische truc van Sebastian Bergman zorgt ervoor dat de dader uit zijn schulp kruipt. De gevolgen zijn dramatisch en Bergman’s leven loopt serieus gevaar.

Het duo Hjorth Rosenfeldt weet ook van De test een verhaal te maken met twee gezichten. Enerzijds is daar de sterke plot die vanaf de eerste bladzijde de aandacht gevangen weet te houden in een verhaal dat nergens verslapt. Anderzijds weten de leden van het team van de nationale recherche van hun privéleven een steeds grotere puinhoop te maken. De lezer die dacht dat het na het vorige deel niet erger kon worden heeft het mis. De verhouding tussen Torkel, de chef, en Ursula, zijn voordien vaste buitenechtelijke bedgenote tijdens onderzoeken, is verziekt en lijkt niet meer herstelbaar. De pasgetrouwde Billy zoekt zijn (bizarre) avontuurtjes ook al snel buiten de echtelijke sponde. Vanja heeft zo haar eigen problemen en wil haar opvoeders niet meer zien na een leven vol leugens. En dan Bergman natuurlijk, de narcistische, soa-bestendige psycholoog die liefst dagelijks een andere partner heeft en daardoor zichzelf en zijn teamgenoten te vaak in de problemen brengt.

Dat maakt de gevoelens over het team van de nationale recherche ambivalent. Toppers in hun vak, maar hun leven lijkt vooral te worden beheerst door persoonlijke beslommeringen en dat in zodanige mate dat je je mag afvragen waar ze de tijd vandaan halen om professioneel op te treden. Het contrast tussen het professionele gedrag en het denken op de korte termijn in privé is te groot om geloofwaardig te zijn.

Hjorth Rosenfeldt weet desondanks de aandacht vast te houden, het eerste driekwart deel van De test is ijzersterk. Doch dan begint het uit de hand te lopen. De persoonlijke verwikkelingen van de teamleden krijgen groteske proporties en een tenenkrommende dramatiek. De ontknoping van het verhaal, de oplossing van de misdaad, lijkt zo geschikt voor een goedkope actiefilm. Zelfs het einde is ambivalent. Het bevat cliffhangers die de aanzet kunnen zijn tot een vervolg, maar het kan evengoed worden uitgelegd als de aanstaande ontmanteling van het team.

De liefhebbers worden niet teleurgesteld. De test voldoet aan de verwachtingen. Het bevat, in lijn met de voorgangers, een sterk plot gecombineerd met (te) veel aandacht voor de personen en dan vooral hun seksleven en wisselende partnerschappen. Degenen die met de Bergmankronieken willen kennismaken doen er goed aan om  de delen in chronologische volgorde te lezen. De onderlinge verhoudingen zijn zo complex geworden dat De test niet geschikt is als eerste kennismaking met deze serie.