Schimmenwereld vol misleiding

R.J. Ellory begon in 1987 met het schrijven van romans. In korte tijd had hij er 22 voltooid die allemaal door uitgevers werden geweigerd wegens vermeend gebrek aan commerciële mogelijkheden, vooral omdat hij als Brits auteur zijn verhalen situeert in Amerika. Hij bleef doorzetten en in 2003 is zijn eerste boek uitgegeven. Sindsdien wordt elk jaar een nieuw boek uitgebracht, de meeste daarvan zijn ook in het Nederlands verschenen en oogsten lovende kritieken.

Een circus van schimmen  (in het Engels Carnival of shadows, een veelzeggender maar qua zeggingskracht moeilijk vertaalbare titel) speelt zich af in de vijftiger jaren, in het kleine plaatsje Seneca Falls. Zonder toestemming van de autoriteiten heeft een klein rondreizend circus met de naam Diablo aldaar zijn tenten opgeslagen. Het circus bestaat vooral uit mensen met een lichamelijke afwijking, zoals iemand met zeven vingers aan zijn handen, en uit mensen met bijzondere geestelijke vaardigheden zoals helderziendheid. De voorstellingen zijn een daverend succes.

Op een ochtend wordt onder een carrousel een lijk aangetroffen. De plaatselijke sheriff wordt op het onderzoek gezet, maar algauw neemt de FBI het over. Voor het aanstormende talent Michael Travis wordt dit zijn eerste zelfstandige moordonderzoek. Het blijkt geen eenvoudige klus. Het slachtoffer is anoniem. De mensen van het circus lijken heel coöperatief, maar blinken uit in het geven van ontwijkende en verhullende antwoorden. Het lijkt er ook op dat de FBI niet bepaald veel medewerking verleent en Travis beperkt in de onderzoeksmogelijkheden.

Michael Travis bevindt zich in een wereld waar niets is wat het lijkt. De moord is bijzonder, de circusmensen doen zich anders voor dan ze in werkelijkheid zijn, de FBI speelt evenzeer een schimmig spel. Tot zover het thrilleraspect.

De uitgever heeft aangegeven dat het boek niet in één categorie valt te plaatsen. Dit is geheel terecht. Het moordonderzoek is eerder bijzaak, het literaire, vooral psychologische, aspect overheerst. Dit betreft dan vooral de hoofdpersoon, Michael Travis. In zijn jeugd heeft hij vreselijke dingen meegemaakt. Hij is daaruit gekomen met een behoorlijk gekwetste ziel. Zijn sterke persoonlijkheid houdt hem overeind, maar hij kan dat alleen volhouden door afstand te nemen van zijn gevoelens. Hij neemt zich voor om zich de rest van leven niet te laten leiden door emoties, hij wil zich zo min mogelijk laten leiden door wat anderen van hem vinden.
De auteur noemt het verband niet, maar dit is in essentie wat de oude filosoof Seneca in een van zijn brieven een geneesmiddel voor de ziel heeft genoemd, een geneesmiddel dat Travis nodig heeft om overeind te blijven. Het lukt hem desondanks niet om zijn demonen op afstand te houden. Vooral zijn nachtrust heeft daaronder te lijden.
Het is met name de leider van het circus, Edgar Doyle die als geen ander in staat blijkt om bressen in de weerbaarheid van Travis te slaan. Langzaam maar zeker brokkelt deze af en wordt het voor Travis steeds moeilijker zijn gekunstelde attitude vol te houden. Het lijkt geen toeval dat het verhaal zich afspeelt in Seneca Falls, een naam die je op meerdere manieren blijkt te kunnen uitleggen.

Een circus van schimmen  is wederom een sterk boek van R.J. Ellory. Het is wel lastig te duiden. De thrillerliefhebber die graag een spannende en goede plot verwacht kan wellicht wat teleurgesteld worden. Het thrilleraspect is niet heel bijzonder, het op werkelijke gebeurtenissen gebaseerde complot dat erachter steekt dan weer wel, maar de ontknoping is weer wat minder. Dit deel is drie sterren waard. Het romangedeelte is wel ijzersterk en overvleugelt het thrilleraspect en verdient de volle vijf sterren.

Een circus van schimmen  is een boek dat waarschijnlijk weer een groot publiek zal aanspreken. Het schrijverschap van Ellory, met zijn uitgediepte personages, zijn gevoel voor de couleur locale en de interessante complottheorie gebaseerd op historische gebeurtenissen, staat daarvoor garant.