Verhelderende kijk op macht en religie in de middeleeuwen
Er zijn mensen die denken dat de wereld er heel wat vrediger uit zou zien zonder religie. Die gedachte zal vermoedelijk zijn ingegeven door de vele religieus getinte conflicten van de laatste decennia en de grote aandacht die de media daaraan schenken. Meestal is het uitgangspunt en conclusie daarvan dat de verschillen in geloof en beleving daarvan aan de basis liggen van die conflicten en dat dat eigenlijk nooit anders is geweest.
De Amerikaanse hoogleraar godsdienstwetenschappen Brian A. Catlos doet in Koningen, kruisvaarders en kaliefen een moedige poging om aan te tonen dat het genuanceerder ligt.
Er is sprake van drie grote religieuze stromingen: het christendom, de islam en het jodendom. Catlos neemt de lezer mee naar het einde van het eerste millennium, naar Cordoba, de plaats die het middelpunt vormt van het grote kalifaat dat zich heeft gevormd na de ineenstorting van het Romeinse rijk. De wereld in dat kalifaat was overzichtelijk: de islam was de leidende godsdienst, de andere twee godsdiensten waren ondergeschikt. Er was wel sprake van een relatief vreedzame samenleving: de religieuze scheidslijnen waren tamelijk betekenisloos. De islamitische heersers kenden een hoge mate van beschaving en fijnzinnigheid en gaf mensen met andere religieuze overtuigingen alle vrijheid en zorgden voor een leefbare omgeving voor eenieder.
Dit begon langzaam te veranderen bij het uiteenvallen van het kalifaat. De hoeveelheid conflicten om de macht als inzet nam toe. De oorzaken lagen deels intern: het was destijds gewoon om het rijk bij vererving te verdelen onder meerdere zoons waardoor de macht verbrokkelde, en deels extern: de wereld buiten het kalifaat herpakte en groepeerde zich en slaagde er steeds beter in om het kalifaat met aanvallen van buitenaf te verzwakken. Verschillen in geloofsbeleving bleven echter relatief ondergeschikt, religieus extremisme bestond nauwelijks. De strijd om de macht was vooral ingegeven door eigenbelang, persoonlijkheid en ideologische verschillen.
Dat veranderde dramatisch aan het eind van de elfde eeuw: een pauselijk decreet uit 1095 was de aanzet tot de eerste kruistocht. Dit was het begin van een strijd waarin voor het eerst de religieuze verschillen systematisch werden uitvergroot. De kruistocht werd uitgevoerd door een christelijk leger, het eerste leger onder religieuze vlag. Het bestond uit een ongeregeld zootje barbaren dat zijn kans schoon zag om met religieuze verschillen als excuus steden te plunderen, vrouwen te verkrachten, en hele steden uit te moorden. Aan de vreedzame coëxistentie tussen de verschillende religies kwam daarmee een drastisch, dramatisch en definitief eind. De gevolgen zijn tot op de dag van vandaag voelbaar.
Catlos doet op zeer levendige wijze verslag van de gebeurtenissen voorafgaand aan en tijdens de kruistochten. Hij verhaalt zeer gedetailleerd en goed gedocumenteerd over de machtsspelletjes van destijds en de gevolgen daarvan voor de verhoudingen tussen verschillende volkeren en religies.
Het is voor de lezer een hele kluif om het overzicht te bewaren. De auteur laat in een krappe vierhonderd pagina’s ontzaglijk veel belangrijke en minder belangrijke personages voorbijkomen, een brij van, voor de niet ingewijde, veelal nietszeggende namen. Het boek hinkt daardoor op twee gedachten: voor de expert is het wellicht te oppervlakkig en gaat het verslag teveel in vogelvlucht, voor de leek is de mate van gedetailleerdheid een complicerende factor die de leesbaarheid geen goed doet.
De auteur laat desondanks overtuigend zien dat de wereld nooit echt vreedzaam is geweest, maar dat pas aan het eind van de middeleeuwen religieuze verschillen zijn uitvergroot en een overheersend motief zijn geworden om oorlogen te beginnen en te beslechten.
De enigszins sombere conclusie kan daardoor ook zijn dat de afwezigheid van religie niet zal resulteren in een vredige wereld. Zolang de mens zich niet kan schikken in zijn plek op de apenrots zullen er machtspelletjes worden gespeeld. Zolang de mens niet in staat is om de medemens te accepteren en te respecteren zullen er oorlogen zijn, desnoods zonder religieus sausje.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van
Gesponsord
Wanneer zijn ploeg vastloopt door een reusachtig bot, gaat Boer Boris samen met Berend en Sam op onderzoek uit. Van welk dier zou dit bot kunnen zijn? Een cavia? Een marmot?
Marie zit op de beste school van de wereld met de allerliefste juf. Als haar klas uitgenodigd wordt om een week te ruilen met een andere klas, logeert Marie zelfs in een villa met zwembad en paarden.
De TikToks die geheimen van leerlingen én docenten onthullen, zijn enorm populair op Lauries school. Maar is het wel echt ongeluk als een meisje uit een van de sappigste TikToks om het leven komt?
Met zeven sleutels kan een bont gezelschap reizigers de schat van de meedogenloze Roverkoning in handen krijgen, als ze langs de zeven bewakers kunnen komen.
Noura leeft met een groot geheim – haar moeder mag absoluut niet ontdekken dat ze bij volle maan in een weerwolf verandert. En dan is er nog dat andere grote geheim ...
Als het afbrokkelende gebouw van Brams middelbare school wordt gesloten, moet hij ergens anders heen dan zijn beste vriend, Theo Thorbecke. Kunnen ze de school nog redden?
De kikkertjes maken weer met veel plezier en humor hun stripboeken. Met hun opbrengsten kunnen ze snoep kopen. Of kunnen ze het beter samen aan iets anders besteden?
Waakgorgel Jukko vertelt de Waakgorgeltjes-in-Opleiding en Melle dat er boven de poolcirkel een groot leger Brutelaars oprukt. De verdedigende Gorgels vallen allemaal in slaap.
Drie tieners bekennen de moord op Mirza. Alle drie hebben ze een motief, maar slechts een van hen is de dader. Wie viel Mirza aan op het feest? Wie is de mystery guest?
Er is een landelijke internetstoring en nu kunnen Quinn en Aaron geen huiswerk maken. Ze moeten een voldoende halen, anders moeten ze stoppen met hun videokanaal.
Een ode aan de allesoverstijgende kracht van vrouwenvriendschap en een intiem portret dat een nooit eerder getoonde kant van Marilyn Monroe laat zien.
Als haar vader haar herinneringen vertelt die niet rijmen met de geschiedenis zoals zij die kent, gaat Olga twijfelen over haar achtergrond.
Dit is het sensationele verslag van hoe Red Bull luidruchtig de Formule 1-wereld instapte en steeds succesvoller werd om uiteindelijk de sport te domineren met Max Verstappen.
Twee advocaten, de een wit, de ander zwart, proberen hun ten onrechte beschuldigde zwarte verdachte van de doodstraf te redden.
Tijdens een roerige debatavond aan de universiteit in Kiev verklaart Dani's jeugdvriend Pavel dat het socialisme dood is. Wanneer Pavel vervolgens verdwijnt, gaat Dani naar hem op zoek.
Journalist Gina deed jarenlang verslag van oorlogen over de hele wereld, maar sinds kort is ze correspondent in Rome. Na een zwoele zomeravond belandt ze in bed met haar jeugdvriend Okke.
Wanneer Poppy anonieme brieven ontvangt, betrokken is bij een ongeval en verrast wordt door een groot geldbedrag, wordt haar veerkracht zwaar op de proef gesteld.
Schrijfster Keet ontdekt dat de eigenaresse van een sjofele strandtent waar ze graag komt, illegaal onderdak biedt aan een groepje jongeren.
Bruce Cable, de extravagante boekhandelaar die zijn winkel bestiert op Camino Island, en de groep schrijvers die hij om zich heen heeft verzameld staan voor een nieuwe uitdaging.
Tanya, een Britse exchange student, komt een jaar lang in het gezin van Natalie en Matt wonen in hun luxe huis in Los Angeles. Ze begint steeds meer te lijken op hun overleden dochter Anabel.
Wanneer haar buurvrouw Kira dood wordt aangetroffen denkt iedereen aan zelfmoord. Maar Nancy is ervan overtuigd dat er kwade opzet is.
Amsterdam, 1824. In de kinderkolonie heerst een hard regime van tucht en discipline. Samen maken Karel en Lize een plan: proberen te ontsnappen uit Veenhuizen ...
Cornelisse en Wertheim selecteerden de mooiste en indrukwekkendste verhalen uit 12,5 jaar Echt gebeurd. Ook op papier beklijven deze verhalen. Een feest om te lezen!
Het team is een oude sekte op het spoor als plotseling de cold case roodgloeiend wordt: een jonge vrouw is sinds een paar dagen spoorloos verdwenen...
Pim Franssen beschrijft zijn reis vol beproevingen van twee jaar en twee dagen door 26 Afrikaanse landen in een oude Land Cruiser.
Over vergeving, spijt hebben van altijd maar doorgaan, het plezier van simpel leven en de kracht die schuilt in gewoon geluk.
Op Ivy's safari’s worden dieren alleen gefotografeerd. Ze stuit daarbij op verzet van de andere witte jagers, maar ze zet vastberaden door.
De zeventigjarige Cecilia kijkt ernaar uit de zomer ongestoord aan de kust door te brengen. Dit plan wordt echter verstoord als ze een onverwachte gast aantreft.
Met zijn kenmerkende opgerolde sokken, zijn taaiheid en wilskracht hoort Søren Lerby bij de absolute boegbeelden van het voetbal.
Als de jonge Ned Maddstone zich na een uit de hand gelopen grap op school plots in een streng bewaakte gevangenis bevindt, ziet de toekomst er veel minder rooskleurig uit.
Als je het lastig vindt om je gewoontes te veranderen, ligt dat niet aan jou. Slechte gewoontes blijf je herhalen, omdat je de verkeerde methode gebruikt.
Miljardair Georg zoekt hulp bij zijn vriend Joe Carling, voor zijn spoorloos verdwenen kleinzoon en enige erfgenaam. Iemand heeft er baat bij heeft als Filip nooit gevonden wordt …
Dumoulin wordt geconfronteerd met plekken waar nederlagen, crashes en rivalen een voedingsbodem bleken voor twijfels, frustraties en onzekerheden.
Het jaar van Gwen van Poorten varieerde van paddoceremonies tot botox, van met je partner naar Burning Man en je daar verloven tot het verbreken van die verloving.
Qmusic-dj en brandweerman Tom geeft aan de hand van heftige, verdrietige, leuke en soms idiote verhalen een eerlijk en inzichtelijk beeld van het leven van een brandweerman.
