Belofte niet helemaal ingelost

Joost de Vries (1983) is redacteur bij De Groene Amsterdammer. Als romanschrijver en essayist timmert hij flink aan de weg. Met zijn tweede roman, De republiek, won hij de Gouden Boekenuil. Onlangs verscheen de opvolger, Oude meesters.

De twee broers van Zeeland zijn de hoofdpersonen in Oude meesters. Zij leven in hun eigen wereld en hebben nauwelijks contact met elkaar. Wat zij gemeen hebben is hun karakter: gelijkhebberig, neiging tot zelfoverschatting en een hang naar een tijd die reeds lang is vervlogen.

Edmund zit financieel op rozen. Hij reist zo’n beetje de wereld over en lijkt een leeg leven te leiden. Hij voert weinig uit. Hij is vooral goed in het vergaren en spuien van kennis en citaten, hij kan geen gesprek voeren zonder daarmee indruk te willen maken. Zijn interesse in mensen is minder groot. Het levert hem een geïsoleerde positie op, hij heeft meer contacten dan vrienden. Via Sarie, de ex van zijn broer, weet hij zich een niemendallig rolletje te verwerven in een internationale tv-serie, een fragment dat er bij de eindmontage uit zal worden geknipt. Zoals dat ook zo gaat als de rijken der aarden een filmrol kopen voor een kind met een inhoudsloos leven.

Sieger is de andere broer. Hij werkt bij een krant die een restyling ondergaat. Tijdens dat proces overlijdt Verdelius, de man die het gezicht is van de krant. Deze laat heel wat raadsels achter. De hoop op een oplossing van één daarvan resulteert in een ontmoeting met een gezochte Russische oligarch die in contact zou hebben gestaan met die Verdelius. Sieger overleeft de bomaanslag die tijdens die ontmoeting plaatsvindt. Hij ziet zijn kans schoon op een enorme scoop en begraaft zich in een onderzoek dat hem uiteindelijk op de rampplek van de MH-17 brengt.

Hang naar het verleden is een belangrijk kenmerk van Oude meesters. Edmund is een type dat je zou kunnen zien in een programma als Hoe heurt het eigenlijk, vooral een parade van anachronismen. Sieger is de hopeloze romanticus die minder in verkoopcijfers denkt dan in gedegen journalistiek. Wat dit betreft zou je kunnen denken aan een sleutelroman gezien de achtergrond van de auteur. Deze ontkent dat in het nawoord. Het heeft wel verdacht veel trekjes van een zedenschets van het journalistieke wereldje.

Terwijl de levenshouding van deze broers niet van deze tijd is, is het taalgebruik in Oude meesters dat juist wel. Intellectualistisch en modern bijdehand, met de nodige ironie, hoewel die niet altijd even goed uit de verf komt. Het is een stijl waarvan je moet houden, die op papier niet altijd prettig overkomt. Het verhaal speelt zich af op veel verschillende plaatsen, het is een kleine wereldreis. Het begint in Malta en Amsterdam en voert verder onder meer naar Berlijn en Oekraïne. Toch heb je nooit het gevoel dat je de hele wereld over gaat, de Vries maakt de wereld net zo klein als die voor de moderne mens geworden is.

Het verhaal van Oude meesters is in opzet heel aardig, de uitwerking lange tijd ook. Het einde valt dan toch tegen. Hoe het de broers vergaat is weinig verrassend te noemen. Oude meesters kent een nogal abrupte en voorspelbare afloop die te weinig recht doet aan de zorgvuldige opbouw. De belofte van een verrassend en tot de verbeelding sprekend einde wordt onvoldoende ingelost.