De gevolgen van een oorlog die nooit eindigde
De Eerste Wereldoorlog eindigde op papier in november 1918. De verliezende partijen werden zwaar gestraft. Duitsland kreeg te maken met torenhoge herstelbetalingen en moest territorium inleveren, de voorheen machtige Oostenrijks – Hongaarse dubbelmonarchie werd beëindigd waarmee de Balkanisering een feit was.
In Wij Europeanen schetst Wim de Wagt de gevolgen daarvan. Deze waren enorm. Duitsland behield zijn economische potentie maar werd in de ontwikkeling enorm gehinderd door de herstelbetalingen, met een steeds luidere roep om revisionisme als gevolg. Frankrijk was economisch machteloos, mede door het verlies van een hele generatie jongemannen, maar was wel politiek belangrijk. De kloof tussen beide landen was nog steeds enorm en leek onoverbrugbaar.
Het was in die sfeer dat twee politici elkaar vonden, de Duitser Gustav Stresemann en de Fransman Aristide Briand. Er waren van verschillende kanten al geluiden te horen over de noodzaak van meer samenwerking in Europa, maar zij waren degenen die daar politiek gevolg aan wilden geven. Het werd een moeizaam proces, de heren waren het met elkaar wel eens, maar hadden te maken met binnenlandse weerstanden en buitenlandse argwaan. Desondanks bereikten zij een akkoord dat in een groot deel van Europa redelijk enthousiast werd onthaald.
Tot uitvoering kwam het niet. De weerstanden bleker toch groter dan gedacht en vooral Briand ontbeerde de politieke kracht om door te duwen. Het proces werd stroperig en kwam feitelijk tot stilstand met het plotselinge overlijden van Stresemann, die zich letterlijk had doodgewerkt. De illusie van samenwerking werd (voorlopig) doodverklaard toen Hitler het gat opvulde dat ontstond door het overlijden van Stresemann.
Wij Europeanen is een sobere, trefzekere beschrijving van de manmoedige pogingen tot het bereiken van samenwerking in Europa. Het geeft een mooi inkijkje in de achterliggende processen, de weerstanden die moeten worden overwonnen, de kracht die daarvoor nodig is. Het is vooral een fraai document dat heel goed duidelijk maakt wat een moed er voor nodig was om dit proces op gang te brengen, moed die de twee hoofdrolspelers ontegenzeglijk hadden en die daar de kracht uit haalden om tegen de stroom in te zwemmen. Wim de Wagt zet Stresemann en Briand neer als initiatoren van de samenwerking in Europa, moedige mannen die in de geschiedschrijving niet altijd even fair zijn behandeld.
Dat de Tweede Wereldoorlog het proces heeft stilgezet doet daar niets aan af en kan in retrospectief zelfs worden gezien als katalysator voor het proces dat in de jaren vijftig echt op stoom kwam en nu steeds meer vorm krijgt.
Er zijn een paar dingen die opvallen en aandacht verdienen. Allereerst de rol van Nederland. In verschillende hoofdstukken, die opvallen door een afwijkende, schreefloze letter, geeft de auteur aandacht aan de rol van Nederland in het proces, met name aan de hoofdredacteur van het Haarlems dagblad Robert Peereboom en aan die van de staatsman Colijn, die helaas om andere redenen in het collectieve geheugen is blijven hangen.
Het is verder opvallend dat door de jaren heen weinig is veranderd. De Frans-Duitse samenwerking was en is doorslaggevend, en in de afzijdige houding van Engeland en de gezien hun omvang relatief bescheiden rol van grote landen als Spanje en Italië is weinig veranderd.
Wij Europeanen is een zeer informatief en belangwekkend verslag van een cruciale periode in de geschiedenis. Het bevat leerzame informatie voor degenen die denken dat protectionisme en eigenbelang heilzaam zijn. Het is een steun in de rug voor degenen die (nog) niet overtuigd zijn van de voordelen van samenwerking. En het zou verplicht leesvoer moeten zijn voor de dwaallichten die denken dat het beëindigen van Europese samenwerking mogelijk is zonder ontwrichtende gevolgen voor de economische en politieke toekomst van Europa.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van
Gesponsord
Wanneer zijn ploeg vastloopt door een reusachtig bot, gaat Boer Boris samen met Berend en Sam op onderzoek uit. Van welk dier zou dit bot kunnen zijn? Een cavia? Een marmot?
Marie zit op de beste school van de wereld met de allerliefste juf. Als haar klas uitgenodigd wordt om een week te ruilen met een andere klas, logeert Marie zelfs in een villa met zwembad en paarden.
De TikToks die geheimen van leerlingen én docenten onthullen, zijn enorm populair op Lauries school. Maar is het wel echt ongeluk als een meisje uit een van de sappigste TikToks om het leven komt?
Met zeven sleutels kan een bont gezelschap reizigers de schat van de meedogenloze Roverkoning in handen krijgen, als ze langs de zeven bewakers kunnen komen.
Noura leeft met een groot geheim – haar moeder mag absoluut niet ontdekken dat ze bij volle maan in een weerwolf verandert. En dan is er nog dat andere grote geheim ...
Als het afbrokkelende gebouw van Brams middelbare school wordt gesloten, moet hij ergens anders heen dan zijn beste vriend, Theo Thorbecke. Kunnen ze de school nog redden?
De kikkertjes maken weer met veel plezier en humor hun stripboeken. Met hun opbrengsten kunnen ze snoep kopen. Of kunnen ze het beter samen aan iets anders besteden?
Waakgorgel Jukko vertelt de Waakgorgeltjes-in-Opleiding en Melle dat er boven de poolcirkel een groot leger Brutelaars oprukt. De verdedigende Gorgels vallen allemaal in slaap.
Drie tieners bekennen de moord op Mirza. Alle drie hebben ze een motief, maar slechts een van hen is de dader. Wie viel Mirza aan op het feest? Wie is de mystery guest?
Er is een landelijke internetstoring en nu kunnen Quinn en Aaron geen huiswerk maken. Ze moeten een voldoende halen, anders moeten ze stoppen met hun videokanaal.
Een ode aan de allesoverstijgende kracht van vrouwenvriendschap en een intiem portret dat een nooit eerder getoonde kant van Marilyn Monroe laat zien.
Als haar vader haar herinneringen vertelt die niet rijmen met de geschiedenis zoals zij die kent, gaat Olga twijfelen over haar achtergrond.
Dit is het sensationele verslag van hoe Red Bull luidruchtig de Formule 1-wereld instapte en steeds succesvoller werd om uiteindelijk de sport te domineren met Max Verstappen.
Twee advocaten, de een wit, de ander zwart, proberen hun ten onrechte beschuldigde zwarte verdachte van de doodstraf te redden.
Tijdens een roerige debatavond aan de universiteit in Kiev verklaart Dani's jeugdvriend Pavel dat het socialisme dood is. Wanneer Pavel vervolgens verdwijnt, gaat Dani naar hem op zoek.
Journalist Gina deed jarenlang verslag van oorlogen over de hele wereld, maar sinds kort is ze correspondent in Rome. Na een zwoele zomeravond belandt ze in bed met haar jeugdvriend Okke.
Wanneer Poppy anonieme brieven ontvangt, betrokken is bij een ongeval en verrast wordt door een groot geldbedrag, wordt haar veerkracht zwaar op de proef gesteld.
Schrijfster Keet ontdekt dat de eigenaresse van een sjofele strandtent waar ze graag komt, illegaal onderdak biedt aan een groepje jongeren.
Bruce Cable, de extravagante boekhandelaar die zijn winkel bestiert op Camino Island, en de groep schrijvers die hij om zich heen heeft verzameld staan voor een nieuwe uitdaging.
Tanya, een Britse exchange student, komt een jaar lang in het gezin van Natalie en Matt wonen in hun luxe huis in Los Angeles. Ze begint steeds meer te lijken op hun overleden dochter Anabel.
Wanneer haar buurvrouw Kira dood wordt aangetroffen denkt iedereen aan zelfmoord. Maar Nancy is ervan overtuigd dat er kwade opzet is.
Amsterdam, 1824. In de kinderkolonie heerst een hard regime van tucht en discipline. Samen maken Karel en Lize een plan: proberen te ontsnappen uit Veenhuizen ...
Cornelisse en Wertheim selecteerden de mooiste en indrukwekkendste verhalen uit 12,5 jaar Echt gebeurd. Ook op papier beklijven deze verhalen. Een feest om te lezen!
Het team is een oude sekte op het spoor als plotseling de cold case roodgloeiend wordt: een jonge vrouw is sinds een paar dagen spoorloos verdwenen...
Pim Franssen beschrijft zijn reis vol beproevingen van twee jaar en twee dagen door 26 Afrikaanse landen in een oude Land Cruiser.
Over vergeving, spijt hebben van altijd maar doorgaan, het plezier van simpel leven en de kracht die schuilt in gewoon geluk.
Op Ivy's safari’s worden dieren alleen gefotografeerd. Ze stuit daarbij op verzet van de andere witte jagers, maar ze zet vastberaden door.
De zeventigjarige Cecilia kijkt ernaar uit de zomer ongestoord aan de kust door te brengen. Dit plan wordt echter verstoord als ze een onverwachte gast aantreft.
Met zijn kenmerkende opgerolde sokken, zijn taaiheid en wilskracht hoort Søren Lerby bij de absolute boegbeelden van het voetbal.
Als de jonge Ned Maddstone zich na een uit de hand gelopen grap op school plots in een streng bewaakte gevangenis bevindt, ziet de toekomst er veel minder rooskleurig uit.
Als je het lastig vindt om je gewoontes te veranderen, ligt dat niet aan jou. Slechte gewoontes blijf je herhalen, omdat je de verkeerde methode gebruikt.
Miljardair Georg zoekt hulp bij zijn vriend Joe Carling, voor zijn spoorloos verdwenen kleinzoon en enige erfgenaam. Iemand heeft er baat bij heeft als Filip nooit gevonden wordt …
Dumoulin wordt geconfronteerd met plekken waar nederlagen, crashes en rivalen een voedingsbodem bleken voor twijfels, frustraties en onzekerheden.
Het jaar van Gwen van Poorten varieerde van paddoceremonies tot botox, van met je partner naar Burning Man en je daar verloven tot het verbreken van die verloving.
Qmusic-dj en brandweerman Tom geeft aan de hand van heftige, verdrietige, leuke en soms idiote verhalen een eerlijk en inzichtelijk beeld van het leven van een brandweerman.
