Voelbaar zijn de gevolgen van zwijgen over oorlogsjaren
In Bettina Drions woning aan de Zaan woonde tijdens de oorlog een zogenaamde ‘onderduikmoeder’. Zij zorgde voor het kind dat door een jonge Joodse moeder bij haar was achtergelaten. De moeder zelf vluchtte van Nederland naar Zwitserland, alwaar haar man op haar wachtte. Hans van den Pol, kleinzoon van een militair die op de Grebbeberg tegen de Duitsers vocht, werkte mee aan een documentaire over hetzelfde onderwerp. In hun contact ontdekten ze al snel dat ze dezelfde interesses hadden in de oorlog en literatuur, wat ze heeft doen besluiten gezamenlijk de roman De engel en de adelaar te schrijven, met als uitgangspunt het gebeuren in Bettina’s woning. Met dit gegeven als achtergrond hebben ze, met een goed gekozen stijl, een intrigerend liefdesverhaal geschreven waarin op een treffende wijze het zwijgen over de oorlogsjaren als rode draad is verweven.
Lea is die Joodse vrouw, die met pijn in haar hart, haar vier weken oude baby Judy in de handen achterlaat van mevrouw De Jong. Haar man David is inmiddels naar Zwitserland gevlucht en zij gaat hem achterna. Ze reist met de trein naar Brussel waar ze volgens afspraak moet wachten op de ‘passeur’ die haar verder op weg zal helpen richting Zwitserland. Plotseling beseft Lea dat ze haar kind nooit had moet achterlaten. “Ik zou over een paar dagen in het veilige Zwitserland zitten, bij je vader, en ik liet jou achter in een door monsters bezet land.” Het besef komt echter te laat, want de laatste trein naar Nederland is al vertrokken. Twee Duitse officieren maken het haar lastig en pakken haar op. Ze brengen haar naar Kazerne Dossin, een doorgangskamp in Mechelen waar ze besluit een valse naam op te geven. “Ik liet Lea achter alsof ik haar zo kon behoeden voor de pijn en de helletocht die ik moest afleggen.” Om zichzelf te behoeden op transport te worden gezet bedenkt ze een plan. Een plan dat sporen zal trekken in het leven van al haar dierbaren.
Lea heeft haar verhaal echter nooit verteld aan haar naasten. “Daarom doe ik niet: het verleden oproepen, graven bezoeken, treuren. Zolang ik er geen aandacht aan besteed bestaat het niet.” Dit zwijgen is een belangrijk thema dat ook in andere oorlogsromans steeds vaker naar voren komt, zoals in de laatste romans van Hylke Speerstra (Op klompen door de Dessa) en Yaël Vinckx (De oorlog van mijn moeder). Ook in deze romans worstelen de naasten met de stilte. In De engel en de adelaar wordt het zwijgen door de gekozen opbouw ontzettend goed gevoeld door de lezer; niet alleen zwijgt Lea letterlijk, na een ruzie, maar haar gedachten worden door de schrijvers ook nog cursief gedrukt. Daardoor wordt haar terugtrekking in haar eigen wereld geaccentueerd. En terwijl Lea’s kant van het verhaal vanuit haar gedachten op de lezer wordt overgebracht, worden dezelfde gebeurtenissen ook nog vanuit andere perspectieven beschreven. Dat werkt prima, waardoor het boek blijft boeien. Dit wordt nog versterkt doordat de schrijvers af en toe een cliffhangertje plaatsen en net genoeg wendingen aan het verhaal geven zodat het verhaal tot aan het eind verrassend blijft.
Hoewel de uitdieping van de personages niet uitgebreid is, is de schrijfstijl in orde; mooie, rustige zinnen met af en toe prachtige symboliek: “De gekromde bovenkant (van de paraplu) rijst als een vraagteken op uit de grond.” Deze som van schrijfstijl, verrassende wendingen en een goed zichtbaar uitgewerkt thema, maakt het een heerlijk te lezen roman.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Jan M. Jorna
Gesponsord
Wanneer zijn ploeg vastloopt door een reusachtig bot, gaat Boer Boris samen met Berend en Sam op onderzoek uit. Van welk dier zou dit bot kunnen zijn? Een cavia? Een marmot?
Marie zit op de beste school van de wereld met de allerliefste juf. Als haar klas uitgenodigd wordt om een week te ruilen met een andere klas, logeert Marie zelfs in een villa met zwembad en paarden.
De TikToks die geheimen van leerlingen én docenten onthullen, zijn enorm populair op Lauries school. Maar is het wel echt ongeluk als een meisje uit een van de sappigste TikToks om het leven komt?
Met zeven sleutels kan een bont gezelschap reizigers de schat van de meedogenloze Roverkoning in handen krijgen, als ze langs de zeven bewakers kunnen komen.
Noura leeft met een groot geheim – haar moeder mag absoluut niet ontdekken dat ze bij volle maan in een weerwolf verandert. En dan is er nog dat andere grote geheim ...
Als het afbrokkelende gebouw van Brams middelbare school wordt gesloten, moet hij ergens anders heen dan zijn beste vriend, Theo Thorbecke. Kunnen ze de school nog redden?
De kikkertjes maken weer met veel plezier en humor hun stripboeken. Met hun opbrengsten kunnen ze snoep kopen. Of kunnen ze het beter samen aan iets anders besteden?
Waakgorgel Jukko vertelt de Waakgorgeltjes-in-Opleiding en Melle dat er boven de poolcirkel een groot leger Brutelaars oprukt. De verdedigende Gorgels vallen allemaal in slaap.
Drie tieners bekennen de moord op Mirza. Alle drie hebben ze een motief, maar slechts een van hen is de dader. Wie viel Mirza aan op het feest? Wie is de mystery guest?
Er is een landelijke internetstoring en nu kunnen Quinn en Aaron geen huiswerk maken. Ze moeten een voldoende halen, anders moeten ze stoppen met hun videokanaal.
Een ode aan de allesoverstijgende kracht van vrouwenvriendschap en een intiem portret dat een nooit eerder getoonde kant van Marilyn Monroe laat zien.
Als haar vader haar herinneringen vertelt die niet rijmen met de geschiedenis zoals zij die kent, gaat Olga twijfelen over haar achtergrond.
Dit is het sensationele verslag van hoe Red Bull luidruchtig de Formule 1-wereld instapte en steeds succesvoller werd om uiteindelijk de sport te domineren met Max Verstappen.
Twee advocaten, de een wit, de ander zwart, proberen hun ten onrechte beschuldigde zwarte verdachte van de doodstraf te redden.
Tijdens een roerige debatavond aan de universiteit in Kiev verklaart Dani's jeugdvriend Pavel dat het socialisme dood is. Wanneer Pavel vervolgens verdwijnt, gaat Dani naar hem op zoek.
Journalist Gina deed jarenlang verslag van oorlogen over de hele wereld, maar sinds kort is ze correspondent in Rome. Na een zwoele zomeravond belandt ze in bed met haar jeugdvriend Okke.
Wanneer Poppy anonieme brieven ontvangt, betrokken is bij een ongeval en verrast wordt door een groot geldbedrag, wordt haar veerkracht zwaar op de proef gesteld.
Schrijfster Keet ontdekt dat de eigenaresse van een sjofele strandtent waar ze graag komt, illegaal onderdak biedt aan een groepje jongeren.
Bruce Cable, de extravagante boekhandelaar die zijn winkel bestiert op Camino Island, en de groep schrijvers die hij om zich heen heeft verzameld staan voor een nieuwe uitdaging.
Tanya, een Britse exchange student, komt een jaar lang in het gezin van Natalie en Matt wonen in hun luxe huis in Los Angeles. Ze begint steeds meer te lijken op hun overleden dochter Anabel.
Wanneer haar buurvrouw Kira dood wordt aangetroffen denkt iedereen aan zelfmoord. Maar Nancy is ervan overtuigd dat er kwade opzet is.
Amsterdam, 1824. In de kinderkolonie heerst een hard regime van tucht en discipline. Samen maken Karel en Lize een plan: proberen te ontsnappen uit Veenhuizen ...
Cornelisse en Wertheim selecteerden de mooiste en indrukwekkendste verhalen uit 12,5 jaar Echt gebeurd. Ook op papier beklijven deze verhalen. Een feest om te lezen!
Het team is een oude sekte op het spoor als plotseling de cold case roodgloeiend wordt: een jonge vrouw is sinds een paar dagen spoorloos verdwenen...
Pim Franssen beschrijft zijn reis vol beproevingen van twee jaar en twee dagen door 26 Afrikaanse landen in een oude Land Cruiser.
Over vergeving, spijt hebben van altijd maar doorgaan, het plezier van simpel leven en de kracht die schuilt in gewoon geluk.
Op Ivy's safari’s worden dieren alleen gefotografeerd. Ze stuit daarbij op verzet van de andere witte jagers, maar ze zet vastberaden door.
De zeventigjarige Cecilia kijkt ernaar uit de zomer ongestoord aan de kust door te brengen. Dit plan wordt echter verstoord als ze een onverwachte gast aantreft.
Met zijn kenmerkende opgerolde sokken, zijn taaiheid en wilskracht hoort Søren Lerby bij de absolute boegbeelden van het voetbal.
Als de jonge Ned Maddstone zich na een uit de hand gelopen grap op school plots in een streng bewaakte gevangenis bevindt, ziet de toekomst er veel minder rooskleurig uit.
Als je het lastig vindt om je gewoontes te veranderen, ligt dat niet aan jou. Slechte gewoontes blijf je herhalen, omdat je de verkeerde methode gebruikt.
Miljardair Georg zoekt hulp bij zijn vriend Joe Carling, voor zijn spoorloos verdwenen kleinzoon en enige erfgenaam. Iemand heeft er baat bij heeft als Filip nooit gevonden wordt …
Dumoulin wordt geconfronteerd met plekken waar nederlagen, crashes en rivalen een voedingsbodem bleken voor twijfels, frustraties en onzekerheden.
Het jaar van Gwen van Poorten varieerde van paddoceremonies tot botox, van met je partner naar Burning Man en je daar verloven tot het verbreken van die verloving.
Qmusic-dj en brandweerman Tom geeft aan de hand van heftige, verdrietige, leuke en soms idiote verhalen een eerlijk en inzichtelijk beeld van het leven van een brandweerman.
