Menselijke observaties in optima forma

Nico Dijkshoorn is bekend als dichter, schrijver èn muzikant. Vooral zijn bijdragen aan het programma De wereld draait door hebben zijn bekendheid een enorme boost gegeven. Inmiddels heeft Dijkshoorn zijn derde roman geschreven, In zijn nabijheid. In dit boek benut de schrijver volop zijn talent, zoals hij dat eerder benoemde in een interview met Intermediair (2009), van het ‘humoristisch vastleggen van menselijke observaties’.

In zijn nabijheid gaat over Wim, ook wel Wim Beest genoemd. We leren Wim kennen als een stille jongen die zonder een buitenbeentje te zijn, erg in zichzelf gekeerd is. Hij houdt zich bezig met poëzie en literatuur en wordt na een legendarisch optreden in het voorprogramma van een dichter op zijn retour, ontdekt als hét nieuwe talent. Wim verhuist uit zijn dorp en neemt zijn intrek bij dichter Menno in Amsterdam. Dan gaat het snel: Wim maakt naam met woeste optredens, met zijn opstandigheid tegen de gevestigde culturele elite en tegen zijn eigen afkomst. Hij krijgt volop aandacht van vrouwen, mannen, media; het lijkt alsof iedereen een stukje Wim wil hebben. Door een gruwelijke ontdekking lijkt aan dit alles een abrupt einde te komen. Wim probeert van alles om het tij te keren, maar als dit niet lukt, kan hij hier tenslotte vrede mee hebben. Het besef uit zich in een prachtig slotakkoord voor degenen die er echt toedoen.

De schrijver heeft ervoor gekozen om het chronologische levensverhaal van Wim te laten vertellen door personen die tijdens zijn verschillende levensfasen in zijn omgeving verkeren. De schrijver kruipt hierdoor in zijn favoriete rol als observator. Dit roept bij de lezer prachtige, hilarische maar ook ontroerende beelden op, zoals de samenscholing in de dorpsslagerij, Wim met Vera op de brommer en de tour door New York met Tanja. Hoe kort de deelname van een personage aan Wims leven soms ook is, het lukt Dijkshoorn moeiteloos een typerende schets van de persoon neer te zetten: de snelle platenbaas, de vrouw waarbij hij een blauwtje loopt. Als lezer zie je al deze herkenbare karakters glimlachend voorbij komen. Daarnaast heeft deze vorm van vertellen het bijkomend voordeel dat het boek lekker vlot leest.

Dijkhoorns meest doeltreffende beschrijvingen bewaart hij voor Vera en Wims moeder. Vera leren we kennen als zijn eerste vriendinnetje uit zijn geboortedorp. Ze blijft hem trouw ondanks vernederingen, zoals op het verjaardagsfeest. Dit is echter wel op afstand waardoor het rustige en nuchtere karakter van Vera nog beter tot uitdrukking komt, tegenover de drukke en aandachtvragende stadsvrouwen die Wims leven verder beheersen. Wims moeder loopt als een rode draad door het verhaal heen. Je ziet haar zo zitten achter de keukentafel, vertellend over haar zoon, haar ogen starend naar de tuin en af en toe een stilte laten vallend waarin ze zich waarschijnlijk afvraagt: “Had ik het anders moeten doen?”. Het antwoord op deze vraag laat Dijkshoorn graag bij de lezer. Af en toe licht de schrijver voorzichtig een tipje van de sluier op van mogelijke aanleidingen die hebben geleid tot hoe Wim is, maar het lijkt wel of de schrijver ons wil vertellen dat je voor het antwoord op de vraag hoe je bent, bij jezelf moet zoeken.