Dichten is een doorlopend veldonderzoek
27 maart 2016, zondagochtend 11.20 uur: VPRO-boeken met Wim Brands (1959-2016). Gesprekken met schrijvers, altijd respectvol, nooit belerend. Na afloop wil je hun boeken lezen. Dan volgt de mededeling dat Wim Brands wegens ziekte tot aan de zomervakantie van 2016 het programma niet gaat presenteren. Op 4 april 2016 blijkt hij nooit meer terug te keren.
23 april 2017: een hommage-uitzending over Wim Brands waarin Jeroen van Kan sprak met dichter Erik Bindervoet en Thomas Verbogt, de vaste redacteur van Brands, over zijn leven en zijn poëzie. Er wordt aandacht besteed aan zijn Verzamelde gedichten.
Een jaar na zijn dood verscheen het boek Alles komt goed, een gevleugelde uitdrukking van Brands. Het boek geeft zicht op de mens, dichter en interviewer Brands, maar dan wel vanuit het persoonlijke perspectief van 22 vrienden, bekenden, collega-auteurs. In de necrologieën werd, zoals dat meestal gaat, gejubeld over wat Wim Brands deed. In dit boek komt gelukkig ook een ander aspect naar voren. Het kwam lang niet altijd goed met Brands. Zo kwam er nooit een tweede serie van de serie ‘Boeken op reis’. “De VPRO gaf de voorkeur aan een programma over fotografie, zo werd ons na een lange periode van onduidelijkheid te verstaan gegeven,” schrijft regisseur David Kleijwegt in een mooie bijdrage. Brands kon intens lijden onder slechte kritieken en het feit dat critici vonden dat er na Adriaan van Dis geen echt goed boekenprogramma was gemaakt deed hem zeer. Maar Brands bekritiseerde ook collega’s. In ‘Boeken op reis’ mochten de interviews niet lijken op die van Michael Zeeman. Ariejan Korteweg schrijft dat Brands eerder een bewonderaar dan criticus was. “Hij was een empatisch interviewer, altijd oprecht nieuwsgierig naar wat degene die tegenover hem zat zou zeggen. Hij kon goed luisteren.”
Brands was een keiharde werker. Daardoor vergat hij dingen als verjaardagen, zei ontmoetingen af. F. Starik ontmoette hem vaak op straat, vergezeld van zijn hond. “Als Wim stilhield voor een praatje, bleef het beest geduldig wachten tot de karavaan weer verder zou trekken. (…) Op de herdenkingsbijeenkomst de zaterdag na zijn overlijden viel het op dat vrijwel alle sprekers er op wezen dat ze eigenlijk maar een plakje van zijn overvolle leven kenden, een dun plakje.” Brands had ook een onzekere kant. Na iedere gestelde vraag in zijn programma keek hij naar regisseur Kleijwegt alsof hij bevestiging zocht.
De zelfmoord van Brands vader komt regelmatig aan de orde. Asis Aynan heeft daar een mooi stuk over geschreven. Hij had zelf een ‘problematische geschiedenis met zijn vader’ en toen hij voor een interview was uitgenodigd nam hij het ‘kaalste’ gedicht van Brands mee. Dat bleek over de dood van Wims vader te gaan:
"Ik bevind mij op/ 113 km / en 23.40 m / van / de steen."
Jeroen van Kan noemt zijn manier van dichten als een ‘doorlopend veldonderzoek’. Zijn poëzie is de neerslag van goed kijken. Brands was ooit lid van Nederlandse Jeugdbond voor Natuurstudie en wilde bioloog worden. Een vriend vond zijn natuurobservaties zo bijzonder dat hij ze naar Dick Hillenius stuurde, die op zijn beurt K.L. Poll van het Hollands Maandblad informeerde. Op zijn 19e publiceerde Wim Brands daar voor het eerst. “Vogels hebben (nu) plaatsgemaakt voor mensen, landerijen voor straten,” aldus Van Kan.
In 2016 vertelde Brands dat hij depressief was, niet meer kon lezen. Thomas Verbogt: “Als ik hem op de fiets zag, leek hij ook niet op weg ergens heen, maar ergens vandaan.”
Alles goed toont de complexe mens Wim Brands. Zijn kracht: van het gewone, het alledaagse iets bijzonders maken. Mooi om het te lezen als je ook de onlangs verschenen Verzamelde Gedichten leest.
Tijdens een lezing in 2015 over het boek Nederlandse Literatuur van de 21e eeuw presenteerde Brands de nieuwe schrijvers van het nieuwe millennium. Zijn boodschap: dit moet je lezen. Laten wij zijn werk vooral blijven lezen.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Jan Stoel
Gesponsord
Een diepgravend onderzoek naar de meest mysterieuze politieke moord van de 20e eeuw, die op de Amerikaanse president John F. Kennedy.
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
