Dichten is een doorlopend veldonderzoek
27 maart 2016, zondagochtend 11.20 uur: VPRO-boeken met Wim Brands (1959-2016). Gesprekken met schrijvers, altijd respectvol, nooit belerend. Na afloop wil je hun boeken lezen. Dan volgt de mededeling dat Wim Brands wegens ziekte tot aan de zomervakantie van 2016 het programma niet gaat presenteren. Op 4 april 2016 blijkt hij nooit meer terug te keren.
23 april 2017: een hommage-uitzending over Wim Brands waarin Jeroen van Kan sprak met dichter Erik Bindervoet en Thomas Verbogt, de vaste redacteur van Brands, over zijn leven en zijn poëzie. Er wordt aandacht besteed aan zijn Verzamelde gedichten.
Een jaar na zijn dood verscheen het boek Alles komt goed, een gevleugelde uitdrukking van Brands. Het boek geeft zicht op de mens, dichter en interviewer Brands, maar dan wel vanuit het persoonlijke perspectief van 22 vrienden, bekenden, collega-auteurs. In de necrologieën werd, zoals dat meestal gaat, gejubeld over wat Wim Brands deed. In dit boek komt gelukkig ook een ander aspect naar voren. Het kwam lang niet altijd goed met Brands. Zo kwam er nooit een tweede serie van de serie ‘Boeken op reis’. “De VPRO gaf de voorkeur aan een programma over fotografie, zo werd ons na een lange periode van onduidelijkheid te verstaan gegeven,” schrijft regisseur David Kleijwegt in een mooie bijdrage. Brands kon intens lijden onder slechte kritieken en het feit dat critici vonden dat er na Adriaan van Dis geen echt goed boekenprogramma was gemaakt deed hem zeer. Maar Brands bekritiseerde ook collega’s. In ‘Boeken op reis’ mochten de interviews niet lijken op die van Michael Zeeman. Ariejan Korteweg schrijft dat Brands eerder een bewonderaar dan criticus was. “Hij was een empatisch interviewer, altijd oprecht nieuwsgierig naar wat degene die tegenover hem zat zou zeggen. Hij kon goed luisteren.”
Brands was een keiharde werker. Daardoor vergat hij dingen als verjaardagen, zei ontmoetingen af. F. Starik ontmoette hem vaak op straat, vergezeld van zijn hond. “Als Wim stilhield voor een praatje, bleef het beest geduldig wachten tot de karavaan weer verder zou trekken. (…) Op de herdenkingsbijeenkomst de zaterdag na zijn overlijden viel het op dat vrijwel alle sprekers er op wezen dat ze eigenlijk maar een plakje van zijn overvolle leven kenden, een dun plakje.” Brands had ook een onzekere kant. Na iedere gestelde vraag in zijn programma keek hij naar regisseur Kleijwegt alsof hij bevestiging zocht.
De zelfmoord van Brands vader komt regelmatig aan de orde. Asis Aynan heeft daar een mooi stuk over geschreven. Hij had zelf een ‘problematische geschiedenis met zijn vader’ en toen hij voor een interview was uitgenodigd nam hij het ‘kaalste’ gedicht van Brands mee. Dat bleek over de dood van Wims vader te gaan:
"Ik bevind mij op/ 113 km / en 23.40 m / van / de steen."
Jeroen van Kan noemt zijn manier van dichten als een ‘doorlopend veldonderzoek’. Zijn poëzie is de neerslag van goed kijken. Brands was ooit lid van Nederlandse Jeugdbond voor Natuurstudie en wilde bioloog worden. Een vriend vond zijn natuurobservaties zo bijzonder dat hij ze naar Dick Hillenius stuurde, die op zijn beurt K.L. Poll van het Hollands Maandblad informeerde. Op zijn 19e publiceerde Wim Brands daar voor het eerst. “Vogels hebben (nu) plaatsgemaakt voor mensen, landerijen voor straten,” aldus Van Kan.
In 2016 vertelde Brands dat hij depressief was, niet meer kon lezen. Thomas Verbogt: “Als ik hem op de fiets zag, leek hij ook niet op weg ergens heen, maar ergens vandaan.”
Alles goed toont de complexe mens Wim Brands. Zijn kracht: van het gewone, het alledaagse iets bijzonders maken. Mooi om het te lezen als je ook de onlangs verschenen Verzamelde Gedichten leest.
Tijdens een lezing in 2015 over het boek Nederlandse Literatuur van de 21e eeuw presenteerde Brands de nieuwe schrijvers van het nieuwe millennium. Zijn boodschap: dit moet je lezen. Laten wij zijn werk vooral blijven lezen.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Jan Stoel
Gesponsord
Wanneer zijn ploeg vastloopt door een reusachtig bot, gaat Boer Boris samen met Berend en Sam op onderzoek uit. Van welk dier zou dit bot kunnen zijn? Een cavia? Een marmot?
Marie zit op de beste school van de wereld met de allerliefste juf. Als haar klas uitgenodigd wordt om een week te ruilen met een andere klas, logeert Marie zelfs in een villa met zwembad en paarden.
De TikToks die geheimen van leerlingen én docenten onthullen, zijn enorm populair op Lauries school. Maar is het wel echt ongeluk als een meisje uit een van de sappigste TikToks om het leven komt?
Met zeven sleutels kan een bont gezelschap reizigers de schat van de meedogenloze Roverkoning in handen krijgen, als ze langs de zeven bewakers kunnen komen.
Noura leeft met een groot geheim – haar moeder mag absoluut niet ontdekken dat ze bij volle maan in een weerwolf verandert. En dan is er nog dat andere grote geheim ...
Als het afbrokkelende gebouw van Brams middelbare school wordt gesloten, moet hij ergens anders heen dan zijn beste vriend, Theo Thorbecke. Kunnen ze de school nog redden?
De kikkertjes maken weer met veel plezier en humor hun stripboeken. Met hun opbrengsten kunnen ze snoep kopen. Of kunnen ze het beter samen aan iets anders besteden?
Waakgorgel Jukko vertelt de Waakgorgeltjes-in-Opleiding en Melle dat er boven de poolcirkel een groot leger Brutelaars oprukt. De verdedigende Gorgels vallen allemaal in slaap.
Drie tieners bekennen de moord op Mirza. Alle drie hebben ze een motief, maar slechts een van hen is de dader. Wie viel Mirza aan op het feest? Wie is de mystery guest?
Er is een landelijke internetstoring en nu kunnen Quinn en Aaron geen huiswerk maken. Ze moeten een voldoende halen, anders moeten ze stoppen met hun videokanaal.
Een ode aan de allesoverstijgende kracht van vrouwenvriendschap en een intiem portret dat een nooit eerder getoonde kant van Marilyn Monroe laat zien.
Als haar vader haar herinneringen vertelt die niet rijmen met de geschiedenis zoals zij die kent, gaat Olga twijfelen over haar achtergrond.
Dit is het sensationele verslag van hoe Red Bull luidruchtig de Formule 1-wereld instapte en steeds succesvoller werd om uiteindelijk de sport te domineren met Max Verstappen.
Twee advocaten, de een wit, de ander zwart, proberen hun ten onrechte beschuldigde zwarte verdachte van de doodstraf te redden.
Tijdens een roerige debatavond aan de universiteit in Kiev verklaart Dani's jeugdvriend Pavel dat het socialisme dood is. Wanneer Pavel vervolgens verdwijnt, gaat Dani naar hem op zoek.
Journalist Gina deed jarenlang verslag van oorlogen over de hele wereld, maar sinds kort is ze correspondent in Rome. Na een zwoele zomeravond belandt ze in bed met haar jeugdvriend Okke.
Wanneer Poppy anonieme brieven ontvangt, betrokken is bij een ongeval en verrast wordt door een groot geldbedrag, wordt haar veerkracht zwaar op de proef gesteld.
Schrijfster Keet ontdekt dat de eigenaresse van een sjofele strandtent waar ze graag komt, illegaal onderdak biedt aan een groepje jongeren.
Bruce Cable, de extravagante boekhandelaar die zijn winkel bestiert op Camino Island, en de groep schrijvers die hij om zich heen heeft verzameld staan voor een nieuwe uitdaging.
Tanya, een Britse exchange student, komt een jaar lang in het gezin van Natalie en Matt wonen in hun luxe huis in Los Angeles. Ze begint steeds meer te lijken op hun overleden dochter Anabel.
Wanneer haar buurvrouw Kira dood wordt aangetroffen denkt iedereen aan zelfmoord. Maar Nancy is ervan overtuigd dat er kwade opzet is.
Amsterdam, 1824. In de kinderkolonie heerst een hard regime van tucht en discipline. Samen maken Karel en Lize een plan: proberen te ontsnappen uit Veenhuizen ...
Cornelisse en Wertheim selecteerden de mooiste en indrukwekkendste verhalen uit 12,5 jaar Echt gebeurd. Ook op papier beklijven deze verhalen. Een feest om te lezen!
Het team is een oude sekte op het spoor als plotseling de cold case roodgloeiend wordt: een jonge vrouw is sinds een paar dagen spoorloos verdwenen...
Pim Franssen beschrijft zijn reis vol beproevingen van twee jaar en twee dagen door 26 Afrikaanse landen in een oude Land Cruiser.
Over vergeving, spijt hebben van altijd maar doorgaan, het plezier van simpel leven en de kracht die schuilt in gewoon geluk.
Op Ivy's safari’s worden dieren alleen gefotografeerd. Ze stuit daarbij op verzet van de andere witte jagers, maar ze zet vastberaden door.
De zeventigjarige Cecilia kijkt ernaar uit de zomer ongestoord aan de kust door te brengen. Dit plan wordt echter verstoord als ze een onverwachte gast aantreft.
Met zijn kenmerkende opgerolde sokken, zijn taaiheid en wilskracht hoort Søren Lerby bij de absolute boegbeelden van het voetbal.
Als de jonge Ned Maddstone zich na een uit de hand gelopen grap op school plots in een streng bewaakte gevangenis bevindt, ziet de toekomst er veel minder rooskleurig uit.
Als je het lastig vindt om je gewoontes te veranderen, ligt dat niet aan jou. Slechte gewoontes blijf je herhalen, omdat je de verkeerde methode gebruikt.
Miljardair Georg zoekt hulp bij zijn vriend Joe Carling, voor zijn spoorloos verdwenen kleinzoon en enige erfgenaam. Iemand heeft er baat bij heeft als Filip nooit gevonden wordt …
Dumoulin wordt geconfronteerd met plekken waar nederlagen, crashes en rivalen een voedingsbodem bleken voor twijfels, frustraties en onzekerheden.
Het jaar van Gwen van Poorten varieerde van paddoceremonies tot botox, van met je partner naar Burning Man en je daar verloven tot het verbreken van die verloving.
Qmusic-dj en brandweerman Tom geeft aan de hand van heftige, verdrietige, leuke en soms idiote verhalen een eerlijk en inzichtelijk beeld van het leven van een brandweerman.
