Zijn er grenzen voor Buys?
Coenraad de Buys (1761-1821) leeft in de Zuid-Afrikaanse cultuur voort als 'de gevaarlijkste man in de Kaapkolonie'. Een beer van een vent, voor Duvel noch hel bang. Hij trok zich nergens iets van aan, had eindeloos veel vrouwen en maakte daarbij geen onderscheid tussen huidskleur of sociale status. Hij roofde, plunderde, maar speelde ook een rol in de grenspolitiek van wat we nu Zuid-Afrika noemen. Hij had voor niemand ontzag en was eigenlijk een anarchist avant la lettre. Hij streed tegen Kaffers, de Bosjesmannen, de VOC, Bataven (de Nederlanders) en de 'fikken' Engelsen.
Over deze man schreef Willem Anker (1979) een op historische feiten gebaseerde roman. Anker laat Coenraad de Buys zijn levensverhaal vertellen, maar vertelt daarmee ook het verhaal van het ontstaan van Zuid-Afrika. Buys is een ‘persoonlijke’ roman, geschreven vanuit het perspectief van de bewoners van het land: de Boeren, de Kaffers, Hottentotten, Bosjesmannen en de kolonisten.
Op het schutblad van het boek staat dat het een 'grensroman' is. Buys overschrijdt allerlei verschillende soorten grenzen. Hij trekt door Zuid-Afrika, gaat wonen in Kafferland, woont in de Kolonie, en komt uiteindelijk met zijn entourage in Transvaal terecht. Hij gaat wonen in Buysdorp (waar nu nog zijn nakomelingen wonen). Buys houdt zich niet aan de landsgrenzen zoals die door de bestuurders vastgesteld zijn. De grenzen van de wet worden overschreden, de grenzen van wat betamelijk is. De geruchten gaan dat hij met enorm veel vrouwen geslapen heeft en meer dan 300 kinderen verwekt zou hebben. Alleen de grens van de leeftijd kan Buys niet ontlopen. Hij wordt ouder, krijgt reuma, wordt zwakker. Maar eigenlijk heeft hij ook die grens overschreden: immers zijn verhalen leven nog steeds voort. Willem Anker overschrijdt ook een grens. Hij schrijft niet alleen een historische roman, gebaseerd op feiten, maar ook een roman waarin hij de gekte van wat de mensen kan bewegen belicht.
Hoofdpersoon is Coenraad de Buys. Op een aantal momenten is Alom-Buys (de alwetende Buys) aan het woord. In die passages wordt het persoonlijke naar een hoger niveau, naar wat er zich landelijk afspeelt, getild. Die Alom-Buys is natuurlijk Willem Anker.
Coenraad woont in Lage Cloof in Zuid-Afrika, ziet zijn vader op achtjarige leeftijd sterven. Zijn moeder hertrouwt een aantal malen en zijn ‘nieuwe vaders’ mishandelen hem. Een belangrijke scène in het boek speelt zich af als Coenraad 12 jaar is. Veel van de schapen die hij hoedt zijn doodgebeten door een groep agressieve, verwilderde honden. Coenraad raakt in gevecht met de honden en overwint. Hij heeft bij één hond een oor afgebeten.
“Zijn bloed heeft zich vermengd met dat van de honden.”
De honden betonen hem respect. Als Coenraad 14 is slaat hij bij de zoveelste mishandeling terug. Hij is volwassen geworden en trekt de wereld in, begint alle grenzen te overschrijden. Een onafzienbare reeks van plunderingen, berovingen, gevechten tegen stammen en de overheid, jacht- en strooppartijen, gesloten deals volgen elkaar op. De honden volgen hem onder leiding van 'Afgebeten Oor'. Toch zijn er ook tal van tedere momenten, zoals de liefde voor zijn ‘hoofd’vrouwen en zijn kinderen die het dichtst bij hem staan.
Buys is een hallucinerende, rauwe roman, waarin niets onbenoemd blijft, en de gebeurtenissen over elkaar heen buitelen. Coenraad: “De geschiedenis die om mij heen hangt hult alles in een waas. Maar ik ben deel geweest van die chaos.” Steeds trekt De Buys verder, nergens vindt hij rust. Hij wil ook niet ingekapseld worden in de maatschappij. “Overal waar mijn huizen hebben gestaan liggen nu wildparken en jachtlandgoederen. Mijn woestheid is in de grond weggesijpeld,” zegt Coenraad.
De lezer moet wel wat inzicht hebben in het Zuid-Afrika uit de 18e begin 19e eeuw en waar een en ander zich afspeelde. Een grotere landkaart in het boek zou daarbij zeker helpen.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Jan Stoel
Gesponsord
Een diepgravend onderzoek naar de meest mysterieuze politieke moord van de 20e eeuw, die op de Amerikaanse president John F. Kennedy.
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
