'Aan tafel' bij de Führer
In december 2012 onthulde Margot Wölk (toen 95 jaar) dat ze vanaf 1942 samen met veertien andere vrouwen voorproefster geweest was voor Adolf Hitler. In de Wolfsschanze, de schuilplaats van Hitler in Oost-Pruisen, moest ze dagelijks het eten proeven dat de Führer voorgeschoteld kreeg, panisch als Hitler was vergiftigd te zullen worden. Ze kon dus voldoende eten, maar genieten van het eten was er niet bij. Steeds was er de angst dat de maaltijd die ze at haar laatste zou kunnen zijn. Wölk was vanuit het gebombardeerde Berlijn bij haar schoonouders in Oost-Pruisen terechtgekomen. Haar echtgenoot was naar het front gestuurd. Wölk overleefde de oorlog.
Rosella Postorino (1978) heeft dit verhaal gebruikt als inspiratie voor haar boek De voorproefster van Hitler. Ze volgt de historie van Wölk, die in het boek Rosa heet, nauwkeurig. De feiten heeft Postorino ingekleurd met fictie én met historische feiten, zoals bijvoorbeeld de aanslag op Hitler in 1944 in het Wolvennest door Von Stauffenberg.
Het levert een filmische, overtuigende roman op die met name in het laatste deel ontroert. Postorino beschrijft vol gevoel en met oog voor het detail het tragische verhaal van een jonge vrouw die uitkijkt naar een zonnig leven, maar dat ziet veranderen in een nachtmerrie.
“De schittering van het ochtendgloren had zich inmiddels als branding teruggetrokken en kleedde de ochtendhemel uit: bleek en bloedeloos.”
De auteur heeft in een interview gezegd dat ze eigenschappen van zichzelf op de 26-jarige Rosa heeft overgebracht: zingen en dol zijn op kleren. Rosella is dus een beetje Rosa (wellicht dat de naam van haar protagonist daarom op haar eigen naam lijkt). Rosa’s achternaam is Sauer, het Duitse woord voor zuur. En het leven van Rosa is zuur. Je bent jong, je echtgenoot is weg, je ouders zijn dood, je wordt in een vreemde omgeving gedwongen iets te doen wat je niet wilt.
Het verhaal wordt verteld vanuit het perspectief van Rosa en is verdeeld in drie grote delen. In het eerste deel gaat het met name over wat zich afspeelt in het leven van de voorproefsters, in het tweede deel staat het strengere regime binnen de Wolfsschanze centraal en wat dat betekent voor de vrouwen. Het derde deel handelt over de periode na de nederlaag van Hitler. Door gebruik te maken van flashbacks krijgt het verhaal meer diepte en krijg de lezer meer inzicht in wat de personages beweegt.
“Ik ben niets waard, wat ik doe is mijn verdiende loon: Hitlers voedsel eten, eten voor Duitsland, niet omdat ik van mijn land hou en ook niet uit angst. Ik eet Hitlers voedsel omdat dat mijn verdiende loon is, omdat dat is wie ik ben.”
De voorproefsters worden iedere dag thuis opgehaald en tussen de vrouwen ontstaan twee groepen, De Bezetenen (pro-Führer) en de anderen. De vrouwen hebben hun eigen geheim en zijn bang om te dicht bij een ander te komen. Wie kun je vertrouwen, kun je vriendschap sluiten? De behoefte aan contact is er steeds. Zo geeft Rosa om geaccepteerd te worden bijvoorbeeld haar jurk weg. Ze voelt zich het meest aangetrokken tot Elfriede. Dat is het meisje dat zich echter het meest vijandig opstelt. En daar heeft ze zo haar redenen voor, blijkt in de loop van het boek.
”Hoe meer ik me aanpaste, des te minder menselijk ik me voelde.”
In het voorjaar van 1944 verschijnt luitenant Albert Ziegler ten tonele. Het regime wordt strenger. De vrouwen worden verplicht in de kazerne te blijven, mogen veel minder naar ‘huis.’ Maar heeft ook Ziegler een geheim? Speelt hij een rol in de aanslag op Hitler? Rosa krijgt met hem een geheime, stormachtige relatie. Ziegler is getrouwd. Is zo’n relatie geoorloofd als je echtgenoot vermist is, maar niet doodverklaard? En is een SS’er niet het symbool van het kwaad?
Steeds speelt het morele een rol in het boek. Wat doet de drang om te overleven met je? Wanneer ben je nu echt mens? Dit boek zet je aan het denken.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Jan Stoel
Gesponsord
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
