'In het licht wankel ik niet, ik sta'
De autobiografische roman Hallo Muur (2015) van Erik Jan Harmens (1970) was een enorm succes. Dat boek gaat over een donkere periode in zijn leven waarin alcohol allesoverheersend was. In zijn nieuwe roman, Door het licht, schrijft Harmens over de periode na het drinken. Het licht kan ook verblinden, tot overprikkeling leiden. Dan lijkt een dubbele Westmalle om te 'verdoven' aantrekkelijk. Maar de fles blijft staan. In dit boek is hij volstrekt eerlijk, ontziet zichzelf niet, schrijft hij over zijn angsten, zijn seksualiteit, maar pakt hij ook terug naar zijn eerdere werk. Hij doet dat in zinnen waar geen woord te veel in staat. Zo komt hij tot de essentie van wat hij wil vertellen. Soms is het schrijnend, dan weer hilarisch.
Het boek is bijzonder omdat het enerzijds de persoonlijke beleving van de auteur lijkt te beschrijven, maar anderzijds universeel is. Daardoor ontstijgt Harmens het anekdotische en is er sprake van fictie.
"Ik schrijf niet hoe iets ging, maar hoe het had kunnen gaan."
Je kunt het boek zien als de transitie van de donkere fase van Hallo Muur via Door het licht naar een volgende fase in zijn leven. Niet voor niets lanceert Harmens de 'Ware grootte reeks.' Hallo Muur is in die reeks de proloog en Door het Licht het eerste deel.
“In het licht wankel ik niet, ik sta.”
Erik Jan Harmens lijkt zich herboren te voelen. De energie en vitaliteit spatten je tegemoet. Maar hij schrijft ook over je eenzaam voelen, twijfel, angst, verlangens en hoe fantasie uitkomst kan bieden. Steeds is er die zoektocht over hoe om te gaan met dat allesoverheersende licht en al die prikkels. Het mat af, maakt het moeilijk om rustig te blijven. Soms krijgt de woede hem in zijn greep en heeft hij de drang ‘om iemands kaak te verbrijzelen.’ Die constante uiteenlopende gevoelens zorgen ervoor dat je deelgenoot wordt van wat er zich in zijn hoofd afspeelt. Daarin speelt het een grote rol. Daarmee verwijst hij naar Pauwl, het boek waarin de hoofdpersoon autistisch is.
“Hij had het. Wat het is zeg ik niet. Ik wil ook niet zeggen waarom niet. In tegenstelling tot wat veel mensen denken, zijn mensen die het hebben niet koel.”
Nooit is er stilte. Liedjes blijven in zijn hoofd rondtollen. Achterin het boek staat een playlist van zevenenzeventig nummers, te vinden op Spotify. Luister eens naar ‘212’ van Azealia Banks en je weet wat de hoofdpersoon ervaart als hij op de dansvloer van een partycentrum staat. Alcohol dempte dat vroeger. Dan is er de neiging om alles te analyseren: zinnen en woorden kunnen meer betekenissen hebben. Het levert hilarische scènes op en geeft een lichte toets aan het boek. Humor, maar soms ook woede helpen hem grip te krijgen op de werkelijkheid.
De roman laat de ontwikkeling van de hoofdpersoon in vijf fases zien. Zo is de hoofdpersoon verliefd, maar neemt die geliefde genoegen met hoe hij is? Wat moet hij doen om bij haar te kunnen blijven? ‘Ik zoemde open’ gaat over het ontluiken van die liefde. Via het verkennen, intimiteit, de onwennigheid van de relatie – “Binnen in mij moest ik nog oversteken, stond ik met alleen mijn grote teen nog in het water”- de angst om het geluk te vinden, bereikt hij het licht.
“Je lachte op zo’n manier dat het licht dat op alle andere mensen had geschenen uit was gedoofd, in het donker stonden ze er beteuterd bij. (…) Toen je de volgende dag vertrok, verschoonde ik het bed niet en sloeg een douche over, wilde ik je nog niet met showergel van me afspoelen.”
De 52 korte hoofdstukken van het boek, schetsen van wat er zich afspeelt in het hoofd van het hoofdpersonage. Harmens gebruikt klare, kale, maar vaak poëtische taal. Hij weet kleine dingen groot te maken en maakt grote zaken klein. Zo brengt hij alles terug tot 'Ware grootte', niet voor niets de naam van de reeks. Het boek ontroert.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Jan Stoel
Gesponsord
Wanneer zijn ploeg vastloopt door een reusachtig bot, gaat Boer Boris samen met Berend en Sam op onderzoek uit. Van welk dier zou dit bot kunnen zijn? Een cavia? Een marmot?
Marie zit op de beste school van de wereld met de allerliefste juf. Als haar klas uitgenodigd wordt om een week te ruilen met een andere klas, logeert Marie zelfs in een villa met zwembad en paarden.
De TikToks die geheimen van leerlingen én docenten onthullen, zijn enorm populair op Lauries school. Maar is het wel echt ongeluk als een meisje uit een van de sappigste TikToks om het leven komt?
Met zeven sleutels kan een bont gezelschap reizigers de schat van de meedogenloze Roverkoning in handen krijgen, als ze langs de zeven bewakers kunnen komen.
Noura leeft met een groot geheim – haar moeder mag absoluut niet ontdekken dat ze bij volle maan in een weerwolf verandert. En dan is er nog dat andere grote geheim ...
Als het afbrokkelende gebouw van Brams middelbare school wordt gesloten, moet hij ergens anders heen dan zijn beste vriend, Theo Thorbecke. Kunnen ze de school nog redden?
De kikkertjes maken weer met veel plezier en humor hun stripboeken. Met hun opbrengsten kunnen ze snoep kopen. Of kunnen ze het beter samen aan iets anders besteden?
Waakgorgel Jukko vertelt de Waakgorgeltjes-in-Opleiding en Melle dat er boven de poolcirkel een groot leger Brutelaars oprukt. De verdedigende Gorgels vallen allemaal in slaap.
Drie tieners bekennen de moord op Mirza. Alle drie hebben ze een motief, maar slechts een van hen is de dader. Wie viel Mirza aan op het feest? Wie is de mystery guest?
Er is een landelijke internetstoring en nu kunnen Quinn en Aaron geen huiswerk maken. Ze moeten een voldoende halen, anders moeten ze stoppen met hun videokanaal.
Een ode aan de allesoverstijgende kracht van vrouwenvriendschap en een intiem portret dat een nooit eerder getoonde kant van Marilyn Monroe laat zien.
Als haar vader haar herinneringen vertelt die niet rijmen met de geschiedenis zoals zij die kent, gaat Olga twijfelen over haar achtergrond.
Dit is het sensationele verslag van hoe Red Bull luidruchtig de Formule 1-wereld instapte en steeds succesvoller werd om uiteindelijk de sport te domineren met Max Verstappen.
Twee advocaten, de een wit, de ander zwart, proberen hun ten onrechte beschuldigde zwarte verdachte van de doodstraf te redden.
Tijdens een roerige debatavond aan de universiteit in Kiev verklaart Dani's jeugdvriend Pavel dat het socialisme dood is. Wanneer Pavel vervolgens verdwijnt, gaat Dani naar hem op zoek.
Journalist Gina deed jarenlang verslag van oorlogen over de hele wereld, maar sinds kort is ze correspondent in Rome. Na een zwoele zomeravond belandt ze in bed met haar jeugdvriend Okke.
Wanneer Poppy anonieme brieven ontvangt, betrokken is bij een ongeval en verrast wordt door een groot geldbedrag, wordt haar veerkracht zwaar op de proef gesteld.
Schrijfster Keet ontdekt dat de eigenaresse van een sjofele strandtent waar ze graag komt, illegaal onderdak biedt aan een groepje jongeren.
Bruce Cable, de extravagante boekhandelaar die zijn winkel bestiert op Camino Island, en de groep schrijvers die hij om zich heen heeft verzameld staan voor een nieuwe uitdaging.
Tanya, een Britse exchange student, komt een jaar lang in het gezin van Natalie en Matt wonen in hun luxe huis in Los Angeles. Ze begint steeds meer te lijken op hun overleden dochter Anabel.
Wanneer haar buurvrouw Kira dood wordt aangetroffen denkt iedereen aan zelfmoord. Maar Nancy is ervan overtuigd dat er kwade opzet is.
Amsterdam, 1824. In de kinderkolonie heerst een hard regime van tucht en discipline. Samen maken Karel en Lize een plan: proberen te ontsnappen uit Veenhuizen ...
Cornelisse en Wertheim selecteerden de mooiste en indrukwekkendste verhalen uit 12,5 jaar Echt gebeurd. Ook op papier beklijven deze verhalen. Een feest om te lezen!
Het team is een oude sekte op het spoor als plotseling de cold case roodgloeiend wordt: een jonge vrouw is sinds een paar dagen spoorloos verdwenen...
Pim Franssen beschrijft zijn reis vol beproevingen van twee jaar en twee dagen door 26 Afrikaanse landen in een oude Land Cruiser.
Over vergeving, spijt hebben van altijd maar doorgaan, het plezier van simpel leven en de kracht die schuilt in gewoon geluk.
Op Ivy's safari’s worden dieren alleen gefotografeerd. Ze stuit daarbij op verzet van de andere witte jagers, maar ze zet vastberaden door.
De zeventigjarige Cecilia kijkt ernaar uit de zomer ongestoord aan de kust door te brengen. Dit plan wordt echter verstoord als ze een onverwachte gast aantreft.
Met zijn kenmerkende opgerolde sokken, zijn taaiheid en wilskracht hoort Søren Lerby bij de absolute boegbeelden van het voetbal.
Als de jonge Ned Maddstone zich na een uit de hand gelopen grap op school plots in een streng bewaakte gevangenis bevindt, ziet de toekomst er veel minder rooskleurig uit.
Als je het lastig vindt om je gewoontes te veranderen, ligt dat niet aan jou. Slechte gewoontes blijf je herhalen, omdat je de verkeerde methode gebruikt.
Miljardair Georg zoekt hulp bij zijn vriend Joe Carling, voor zijn spoorloos verdwenen kleinzoon en enige erfgenaam. Iemand heeft er baat bij heeft als Filip nooit gevonden wordt …
Dumoulin wordt geconfronteerd met plekken waar nederlagen, crashes en rivalen een voedingsbodem bleken voor twijfels, frustraties en onzekerheden.
Het jaar van Gwen van Poorten varieerde van paddoceremonies tot botox, van met je partner naar Burning Man en je daar verloven tot het verbreken van die verloving.
Qmusic-dj en brandweerman Tom geeft aan de hand van heftige, verdrietige, leuke en soms idiote verhalen een eerlijk en inzichtelijk beeld van het leven van een brandweerman.
