Prenten die zinderen, woorden die flonkeren

Bij belangrijke tentoonstellingen verschijnt tegenwoordig een prentenboek. Het Kunstmuseum in Den Haag is daar erg sterk in. Ik denk aan Puzemuze of op weg naar Rothko van Wim Hofman en Jawlensky haar ogen van Bette Westera en Sylvia Weve, om er maar twee te noemen. Deze prentenboeken kunnen perfect voor kunsteducatie gebruikt worden en zo’n tentoonstelling dichterbij kinderen brengen, zeker als een goede kunsteducator dat begeleidt. In die traditie moet je ook Emile, de prins van het licht van auteur Laïla Koubaa en illustrator Charlotte Severeyns zien.

Op een bijzondere manier brengen ze het werk en ook het leven van Emile Claus (1849-1924) in beeld. Van hem was in 2024 een grote tentoonstelling te zien in het Mudel in het Vlaamse Deinze. Dit museum heeft zelfs zijn ontstaan mede te danken aan Claus. Het enorme, 5 meter brede schilderij De Bietenoogst, dat destijds maar niet verkocht werd, is in 1942 door zijn weduwe aan de stad Deinze (Claus woonde in Astene, een deelgemeente van Deinze) geschonken. Het werd de opmaat voor de oprichting van het museum.

Luminisme
Claus is de belangrijkste vertegenwoordiger van het leninisme. Hij schilderde het liefst landschappen uit zijn omgeving en specialiseerde zich in het weergeven van het licht. Zijn schilderijen zinderen van het licht en dat deed hij onnavolgbaar. Illustrator Severeyns heeft dat niet klakkeloos nagevolgd, maar een eigen twist gegeven aan het weergeven van het licht. Kijk maar op de cover van Emile, de prins van het licht. Ze zorgt voor een sfeer en voor de kleuren die bij Claus passen. Maar ze past ook beroemde schilderijen in haar composities. Achterin het boek staan vier van die schilderijen afgebeeld én een foto van Claus die buiten staat te schilderen. Je herkent het allemaal in het boek. Je komt zo Villa Zonneschijn (zo heette het huis waar Claus woonde en waar veel schilders op bezoek kwamen) tegen. Severeyns heeft het allemaal vol gevoel neergezet.

IJsvogel
Laïla Koubaa heeft een pakkend, mysterieus verhaal geschreven. Op de eerste pagina zet ze meteen de sfeer en Claus en zijn werk in een paar zinnen neer: “Emile staart door het raam van zijn atelier. De zon flonkert door de bomen in de tuin. In Villa Zonneschijn lijkt er altijd licht te zijn. De geur van verf en terpentijn danst in zijn neus, “Ik wil naar buiten,” mompelt hij met zijn penseel tussen zijn lippen.” Zo dat staat!

Emile vaart met zijn boot de Leie op, op zoek naar de ijsvogel. Want hij wil dat kleurige vogeltje op doek vastleggen. Wat hij onderweg tegenkomt schildert hij. Kinderen worden op een natuurlijke manier door de seizoenen geleid met bijvoorbeeld oogstende boren in de herfst, schaatsende kinderen, de zomer waarin hij uit de boot valt. Een jaar lang ‘vangt’ hij het licht en de natuur in verf, maar nergens komt hij een ijsvogel tegen, of toch heel eventjes… Als zijn vrouw Charlotte uiteindelijk vraagt waar de ijsvogel nu te zien is zegt Emile: “Als je goed luistert, kan je hem zien.” Een briljante zin, die bovendien past ook naadloos aansluit bij Claus’ schilderij De IJsvogels. Daar zijn alleen spelende kinderen op het ijs te zien… Zo werd dat schilderij de basis voor het verhaal dat Kouba schreef.

Tekst en beeld
Kouba heeft een lekker lopend en vlot verhaal geschreven, mooi van ritme en taal. De schilderijen van Severeyns geven diepte aan het verhaal. Ze baseert zich op een aantal schilderijen van Claus. Ze zorgt dat het eindbeeld klopt met het verhaal en voegt er nog iets aan toe omdat ze er bestaande schilderijen in verwerkt. Herkennen de kinderen de originele schilderijen? Waar zitten de verschillen in? Hoe kijk jij naar de natuur? Hou zou jij die natuur ‘inkleuren?’ En hoe kan het dat Emile, hoewel hij nergens een ijsvogel heeft gezien er toch een heeft geschilderd? Hoe kunnen werkelijkheid en fantasie elkaar ontmoeten en versterken? Severeyns prikkelt de verbeelding onophoudelijk. Ze schildert silhouetten die onmiskenbaar verwijzen naar de werkelijkheid.

Emile, de prins van het licht is een aanrader. Je blijft naar die verbluffend knappe illustraties kijken!

Leesfragment

—

Voor het eerst gepubliceerd op Boekenkrant.com

Leesadvies voor jongeren
Mooi prentenboek over het luminisme van Emile Claus. Geschikt voor kinderen vanaf 5+