Zo ver van elkaar en toch zo dichtbij

Ik wou dat ik een man was heet het eerste deel van Gentlemen, de tweede roman van de Vlaamse auteur Patricia Jozef. Het is een roman die over gevoelens gaat, over liefde, lust, eenzaamheid, spanning, tederheid en intimiteit. Aspecten als warmte, respect, kwetsbaarheid, je veilig voelen, jezelf zijn, zijn motieven die daarbij een rol spelen.

Samen maar toch alleen
Marieke is al sinds haar collegetijd samen met Vik. Ze waren toen veertien jaar. Het duo is getrouwd en heeft na een intensief IVF-traject twee dochters op de wereld gezet. Ze zijn een twee-eenheid, dragen zelfs elkaars kleren. “Als Marieke geen kortere benen had, zou ze Viks broeken dragen.” Vik ondervindt druk van zijn ouders, met name van zijn moeder, die hij Mamino noemt. Zij vindt dat hij ambitieus moet zijn en ze stelt zich ook dwingend op tegen Marieke. Vik wil vrijheid en wil het liefst weg uit de stad waar ze wonen. Marieke houdt van Vik, maar is een stadsmens. Daarbij komt dat het IVF-traject bij Vik zijn sporen heeft achtergelaten. Hij heeft zijn interesse in seks verloren. Voor Marieke geldt dat niet. Ze hunkert naar seks met Vik, maar ook naar intimiteit. Ze hebben dus allebei ‘lucht’ nodig en zoeken een plek om ‘opnieuw te beginnen.’ Die vinden ze in een bouwval, Le Hameau de la rêne. De kinderen gaan er naar school. Vik begint er een keramiekpraktijk, voelt zich vrij, werkt keihard, daarbij ondersteund door Marieke. Maar ’s avonds valt hij steevast in slaap, tot grote teleurstelling van Marieke. “Hun relatie wordt puur praktisch”, maar ze blijven bij elkaar. Marieke voelt zich steeds meer alleen. Er is sleet gekomen op hun relatie.

Lust en tederheid
Marieke wil haar begeerte, lust, geilheid kwijt, maar wil ook bij Vik blijven. Ze maakt buiten zijn medeweten een plan en gaat op zoek naar betaalde seks. “Een dienst kopen is geen overspel, toch”, denkt ze. Twee dates leveren een teleurstelling op. Zo is er Melvin, die zich liever gezelschapsheer, Gentleman, noemt. “Haar lichaam laat hij niet spreken. Het blijft doods in zijn aanwezigheid.” Maar dan krijgt ze contact met Rocco, een dure escort, een gigolo. Die laat haar echt genieten op seksueel gebied en gaat steeds een stapje verder. Spelen Rocco en Marieke een rol? Of is er meer? Rocco’s echte naam is John. Is Rocco nu een deel van zijn persoonlijkheid? Hoewel Mariekes leven door de ontmoetingen met Rocco op haar kop staat blijft er toch altijd afstand. Het gaat immers om betaalde ‘liefde.’ En Marieke “haat het deel van zichzelf dat van hem houdt.” Kan ze van Rocco loskomen? Hij maakt haar iedere keer weer nieuwsgierig, bindt haar aan zich. Aan de andere kant blijft hij een gigolo en is er van echte intimiteit geen sprake. Of kan een gigolo toch op een klant verliefd worden? Marieke weet op een gegeven moment niet wat er nu echt tussen haar en Rocco is. Is er sprake van een gesofisticeerd spel of niet? Waar is het spel en waar echte verliefdheid? En hoe verklaart ze aan Vik haar geldopnames? Hoe reageren de twee dochters? Dan is er die kanteling in de roman als we erachter komen wat Vik voelt. Ook zijn kwetsbaarheid komt nu in beeld. De titel Gentlemen (let op het meervoud) krijgt ineens een heel andere betekenis, verschuift van ‘keurige heer’ naar ‘man vol tederheid’.

Zachte mannen
Jozef heeft voor een mooie opbouw in vier delen gekozen. In het eerste deel Ik wou dat ik een man was pelt ze af wat het voor een gewone vrouw betekent als die op zoek gaat naar betaalde seks, wanneer de vlam van de relatie uitgedoofd lijkt. Er is veel aarzeling in dit gedeelte. Immers ze laat los wat vertrouwd is. In het tweede deel gaat het om de poging om op het platteland een nieuwe start te maken. Dan volgt Leid ons in bekoring en wordt inzichtelijk hoe de nieuwe passie Marieke volledig in zijn greep krijgt. En dan is er het slotgedeelte, Zachte mannen: Gentlemen.

De auteur kiest ervoor om het verhaal vanuit een auctorieel perspectief te vertellen. Dat zorgt voor afstand. Tegelijkertijd slaagt ze erin om haar personages levensecht te maken. De lezer voelt wat zij voelen en wordt meegenomen in hun gedachten. De seksscènes zijn behoorlijk zintuiglijk geschreven en expliciet. Dat is functioneel. De lichamelijke behoeften van Marieke worden zo niet weg gestopt. Naarmate de lust bij Marieke toeneemt, worden de seksscènes ook steeds heftiger. Jozef verbergt niets. Ze toont ons iets van de min of meer verborgen gigolo wereld. Ze loopt niet weg voor clichés als koosnaampjes die de gigolo noemt, de zogenaamde veilige situatie waarin alles kan, de dienstbaarheid, de interesse, het obligate woord ‘interesting’ als Marieke iets aan Rocco vertelt. Jozef verwerkt het allemaal zo vanzelfsprekend, organisch en subtiel in haar verhaal.

Originele invalshoek
Het is een vondst om het tweede deel Het leven is elders: Le Hameau de la rêne te noemen. Dit is de plek waar Marieke en Vic een nieuw leven willen opbouwen, ver van de stad met al zijn gedoe. Het verwijst ongetwijfeld naar Le Hameu de la Reine, het namaakdorpje in de buurt van het Kasteel van Versailles. Koningin Marie Antoinette liet het bouwen in 1785. Ze wilde daar leven als een boerin, ver van alle decadentie aan het hof. Jozef speelt met het laatste woord. Rêne betekent ‘beteugeling’ en dat is wat Marieke op die plek zoekt.

Patricia Jozef heeft een vlotte pen en gebruikt efficiënt metaforen. Zo heeft Vik niets met de stad: “Zonnebrillen die volgens hem nergens anders zoveel worden gedragen als in de stad. Om af te schermen tegen het teveel, een filter tegen lelijkheid.” Of het gevoel van Marieke als ze op het platteland het keramisch atelier uitbouwen: “ze zijn een keramieken gezin geworden.”
Gentlemen is verfijnd, gelaagd, bloedstollend, gaat over wellust en begeerte enerzijds en zuiverheid aan de andere kant. Patricia Jozef heeft daarbij voor een originele invalshoek gekozen. Dat levert een meeslepend verhaal dat na de laatste bladzijde nog lang natrilt.

—
Recensie verscheen eerder op Bazarow.com