Speels, verrassend, diepgaand
Dat je goed moet lezen blijkt onder meer uit het titelgedicht. Het refrein (het gedicht is tevens een liedje en een aantal gedichten uit de bundel zijn op muziek gezet en te vinden op Spotify) luidt:
“Had ik maar leuke kinderen
maar die van mij zijn stom.
Ik weet niet wat ik ermee moet.
Ik had ze keurig opgevoed
en vraag me af waarom
heb ik geen leuke kinderen.
Ze zijn stom.”
Maar als je goed leest klinkt er ook warmte door in deze regels, misschien wel bewondering voor de eigen keuzes die de kinderen hebben gemaakt. Het gedicht eindigt ook met ’Had ik maar….’ Daardoor wordt de lezer aan het denken gezet en als je dan de opdracht van het boek leest “Opgedragen aan mijn leuke kinderen” en op de laatste pagina “En trouwens, ook opgedragen aan mijn leuke vrouw” weet je dat Van Os de relatie tussen kinderen en ouders vol humor uitvergroot. Het geeft stof tot nadenken: geef je ze de vrijheid om de wereld te ontdekken of niet?
Die vrijheid is wel een rode draad in de bundel waarin Van Os reflecteert op zijn eigen leven. Dat doet hij op een voor ieder herkenbare manier, maar wel zo dat dit het particuliere overstijgt. Daardoor worden de gedichten universeel. In ‘En ze leefden’ gaat het over hoe zijn eigen ouders hem wensten: “kneedbaar als klei.” Met een onverwachte pointe zet de dichter de zaak op zijn kop: “Zij geloofden in Spartaanse sprookjes en toen / kregen ze mij.” In ‘Efteling’ verdwaalt het kind, maar “Er was geen weg terug. En die bleef / ik nemen tegen beter weten in” zegt ook iets over de weg die ieder in het leven kiest, het jezelf zijn.
De loop van het leven is een tweede ’verhaal’lijn van de bundel. Dat begint met een kind dat de geborgenheid van thuis zoekt, de wereld ontdekt en zich verwondert over de dingen om zich heen (zoals in 1975 toen Suriname onafhankelijk werd en hij de eerste ‘neger’ ontmoette. In ‘Kennismaking’ gaat het om begrip, het zoeken naar overeenkomsten en niet naar het benadrukken van verschillen. Dat wordt mooi beschreven door het samen voetballen: “een bal en voeten kunnen zonder woorden”). Dan volgen de eerste verliefdheid “zoveel wolken, zo dichtbij / en ik zo ver van jou”, het opbouwen en bestendigen van een relatie en de barstjes daarin (in ‘Oevers’ gaat het over “de laklaag van de liefde”), het dromen over de toekomst, de ruzies, de kritiek op de maatschappij, liegen (“het was wieden tussen mijn woorden”), de kinderen en de terugblik op het leven, het verlangen naar vroeger, zo prachtig verwoord in het slotgedicht ‘Verjaardagscadeautje’ waarin hij als het ware zijn wereld opnieuw wil inkleuren. Het slotgedicht maakt de bundel rond:
“Als kleuter
een huis tekenen.
Volwassenen worden
in een ander huis
gaan wonen dan
een kleuter denkt.
De warmte missen
van een papieren zon.
Een auto tekenen
er achteruit mee wegrijden
tot ik weer vijf ben en blij
met nieuwe kleurpotloden.”
De taal van Erik van Os is transparant, ritmisch, allitereert vaak, is doorspekt met humor, bevat prachtige metaforen. Door compleet nieuwe metaforen te gebruiken wordt zijn poëzie krachtiger. In ‘Hemel’ gaat het over veel willen bereiken, schitteren, stralen als de zon. In de slotstrofe zet hij het met een paar woorden weer in perspectief: “En maar staren / met zijn allen / naar een stuk / systeemplafond.”
Bij poëzie is ook de vorm van belang. Een verrassing is ‘Pats!’. Dat gaat over wat een vrouw bedoelt. Het gedicht heeft de vorm van een vrouw. De sonnetvorm wordt vrij ingevuld (niet precies rekening houdend met de rijmschema’s bijvoorbeeld, maar wel met een chute) en een vondst is het gedicht waarvan de laatste regel de titel van het gedicht is (‘een paradijs op proef’).
De bundel vormt een hechte eenheid, het past allemaal wonderwel, al lijkt het allemaal zo terloops. Bijzonder is het openingsgedicht ‘Uit de inhoud’ waarin regels, fragmenten, uit andere gedichten in het boek samen een nieuw gedicht vormen en waarin hij in de laatste strofe zegt:
“Ik voel me zo goed mogelijk.
Kennelijk ben ik de enige
met begrip voor mijn situatie.”
Doelt hij hier op een nieuwe periode in zijn werk? Meer schrijven voor volwassenen? Graag!
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Jan Stoel
Gesponsord
Een diepgravend onderzoek naar de meest mysterieuze politieke moord van de 20e eeuw, die op de Amerikaanse president John F. Kennedy.
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
