Leeuwen wekken: Wat zou er gebeurd zijn als?

Een zijspiegel van een auto achteruit kijkend op de woestijn siert de cover van Leeuwen wekken, de tweede roman van de Israëlische schrijfster Ayelet Gundar-Goshen (1982). Deze roman dateert uit 2014 en is in juni 2018 verschenen in het Nederlands, vertaald door Sylvie Hoyinck.  

Neurochirurg Etan Green beschuldigt zijn manager in het ziekenhuis van corruptie en wordt als straf naar het Soroka-ziekenhuis in de Negev-woestijn overgeplaatst. Hij woont er tegen zijn zin met zijn echtgenote, die rechercheur bij de politie is, en zijn twee zoons in Beër Sjeva.

Na een lange dag opereren rijdt hij niet direct naar huis maar naar een uitdagende jeeproute in de woestijn. Daar rijdt hij een Eritreeër, Asoem, aan. Etan besluit de man te laten liggen en rijdt weg. Asoem sterft. Er is niets op zijn jeep te zien en hij denkt dat “het ongeval in zijn hoofd wel zal slijten.” Dat verandert als de volgende dag Siqrit, de echtgenote van Asoem, zich meldt . Ze heeft Etans portemonnee gevonden. Hij wil voorkomen dat ze naar de politie gaat en biedt haar geld aan. Maar Siqrit eist dat hij zijn medische kennis aanwendt om de illegale mensen waartoe zij behoort te behandelen.

De leeuwen zijn gewekt: een onophoudelijke stroom vluchtelingen meldt zich in een garage die ingericht is als ‘medisch centrum.’ Etan wordt zo in beslag genomen door het werk in die garage dat hij steeds verder van zijn werk en zijn gezin verwijderd raakt. Hij heeft geen keus. Inmiddels heeft zijn vrouw Liat de opdracht gekregen om het ongeluk met de Eritreeër te onderzoeken. Collega’s zeggen dat een jonge bedoeïen wel de schuldige zal zijn. En zo’n probleem is het toch niet want het gaat ‘maar’ om een Eritrese migrant. Ze gaat door met het onderzoek maar beseft niet dat de oplossing dichter bij huis ligt dan ze denkt. Gaat Etan het redden?

"De leugen was een wollen trui die in het begin had geprikt, maar nu iets was geworden waaraan hij gewend was geraakt."

In Israël blijkt er een grote groep Eritrese vluchtelingen te zijn. De inwoners van Israël besteden nooit aandacht aan hen, lopen ze voorbij. Maar de auteur geeft ze in haar boek een centrale plek.

In de hele roman speelt de moraal een grote rol. Wat zou er gebeurd zijn als…. Had Etan Asoem moeten helpen? Moet hij de waarheid vertellen of niet? Liegen tegen zijn vrouw of niet? Is hij een echt goed mens door de vluchtelingen te helpen of doet hij het alleen uit lijfsbehoud? De lezer wordt steeds zelf aan het denken gezet: wat zou jij gedaan hebben? Als Israëlisch arts is het eenvoudiger om aan zijn verantwoordelijkheid voor zijn daden te ontsnappen. Hierdoor geeft de auteur impliciet kritiek op de Israëlische samenleving, maar ook op de manier waarop omgegaan wordt met vluchtelingen. Niet voor niets begint de roman in de woestijn, een symbolische plek voor Joden.

Siqrit is de enige Eritrese die Etan als mens ziet. Hij wordt er zelfs in hoge mate door aangetrokken.

Door steeds te kiezen voor een wisselend perspectief waant de lezer zich nu eens in het hoofd van Siqrit, dan weer in die van Etan of Liat. Siqrit is het meest interessant. Ze werkt als schoonmaakster in een restaurant, wordt geslagen en mishandeld door Asoem, maar weet op een slimme manier alles naar haar hand te zetten. Siqrit heeft een geheim dat langzamerhand ontrafeld wordt. Etan is erg op zichzelf gericht, vertoont wat autistische trekken en lijkt zich niet zo goed te kunnen verplaatsen in anderen. Hij analyseert alles op een medische wijze. Bij beide personages speelt de afweging tussen zelfbehoud en moraal consequent een rol.

In het begin overheersen vooral de literaire elementen. Het proza is met name in het eerste deel poëtisch te noemen. Als rechercheur Liat thuiskomt schrijft Gundar-Goshen:  

"Terwijl Liat de voordeur opendoet en als eerste haar ogen aan de kapstok hangt." 

De roman met als belangrijkste thema moraal leest zeker naar het einde toe als een thriller.