Lees, luister en geniet

Weet je het nog? 10 december 2007 vond er een eenmalig optreden van Led Zeppelin (opgericht in 1968), een van de grootste rockbands in de muziekgeschiedenis, plaats in de O2 Arena in Londen. Het was een eerbetoon aan hun overleden ontdekker Ahmet Ertegun. Op drums speelde Jason Bonham, de zoon van de in 1980 overleden legendarische drummer John Bonham. Er waren 20.000 kaarten beschikbaar en er waren ongeveer twintig miljoen aanvragen. Een teken te meer dat deze band iconisch te noemen is. In de Top 2000 vertoeft Stairway to heaven, een nummer uit 1971 en nooit verschenen op single steevast in de hoogste regionen. In Nederland trad de band zes keer op. Voor het eerst op 3 oktober 1969 in het Circustheater in Scheveningen, een dag later in de Doelen en weer een dag later Concertgebouw in Amsterdam. Uitverkocht? Nee, hoor. De zaal was nog niet voor een derde gevuld. Lovende recensies? Dat viel ook wel mee.

Frans Steensma stelde samen met vormgever Henk Tijbosch een fraai boekje samen dat de echte fan, maar ook degene die het allemaal gemist heeft, in zijn boekenkast wil hebben staan. De titel is Led Zeppelin in Nederland, de herinnering, de muziek, de afstand, de mythe. De aanpak is origineel: op basis van recensies, interviews, krantenknipsels aangevuld met verhalen van fans en journalisten krijg je een prachtig tijdsbeeld van hoe de band zich ontwikkelde en hoe de leden zich gedroegen. Je zou denken dat er een schat aan fotomateriaal is, maar dat is niet het geval. Dat komt omdat in de jaren zeventig van de vorige eeuw verboden werd om tijdens optredens foto’s te maken. Maar toch staan er wel een paar in, zoals de drie foto’s genomen in de kleedkamer in de Doelen in Rotterdam, net voor het concert dat ze daar op 4 oktober 1969 gaven.

Lead balloon
De aanpak waarvoor de samenstellers gekozen hebben leidt natuurlijk tot doublures. Zo wordt een aantal keer verteld dat Keith Moon van The Who de bedenker is van de naam van de band. Maar er wordt dan weer niet vermeld dat Moon weinig vertrouwen had in de band en zei dat die ‘would go down like a lead balloon’ (zou neerstorten als een loden ballon). Ook het ontstaan van de band komt een paar keer terug in het boek: opgericht in 1968 door gitarist Jimmy Page, nadat hij als enige lid van The Yardbirds was overgebleven. Led Zeppelin bestond verder uit Robert Plant (zang), John Paul Jones (bas en toetsen) en John Bonham (drums). “Ik zou geen etiket op onze muziek durven plakken. Ieder van ons is beïnvloed door bluesmuziek, maar belangrijk is vooral de manier waarop we blues interpreteren en gebruiken. [,,,] We zijn een heavy groep. Onze drummer is een geweldenaar. Net als zanger Robert moeten we hem in de studio helemaal achter schermen zetten,” zei Page over zijn mede-bandleden.

Origineel of ‘geleend’?
Een van de mooiste hoofdstukken is die over de originaliteit van Led Zeppelin. Dazed and confused,een belangrijke song in het oeuvre, werd gewoon gepikt van Jack Holmes die dit nummer in het voorprogramma speelde. Page ontkende staalhard. En credits en geld heeft Holmes nooit ontvangen. In Stairway to heaven werden regels uit You need love van Willie Dixon gepikt. Pas jaren later werd er ‘geschikt’ en zorgde Dixon dat dat geld besteed werd om minder bedeelde jongeren uit Mississippi aan een instrument. Een waslijst aan ‘geroofd materiaal’ volgt in dit hoofdstuk.

Ons Amsterdam
Je krijgt ook een beeld van de popjournalistiek van toen met teksten als “zonder zich erg te bekommeren om de structuur plonst de groep zich onmiddellijk in een keihard klankdelirium waarin zo nu en dan flarden gaaf solowerk van Jimmy Page te bewonderen vallen, maar dat vaak ontaardt in een irritant gerommel.” (Recensie over het concert in het Concertgebouw in 1969). Heerlijk!

Golden Earring trad in 1969 in Detroit op in het voorprogramma van de band, “die het jaar daarvoor dat gigantische album heeft uitgebracht waar we met zij allen steil van achterover sloegen.” Rinus Gerritsen vertelt daarover. John Paul Jones vroeg hem destijds op de Marshall van Rinus te mogen spelen. Natuurlijk zijn er tal van leuke anekdotes opgenomen. Bijvoorbeeld die over de runentekens die de bandleden gebruikten op Led Zeppelin IV. Een van de runentekens, dat van Jones leek veel op het logo van Ballantine bier. Vermakelijk is ook het artikel waarin Bram van Splunteren, destijds werkend voor OOR, enorm zijn best moest doen om een interview geregeld te krijgen. Wachten, wachten, genegeerd worden tot op dat ene moment Robert Plant zich naar hem omdraait.

Geld, geld, geld
Led Zeppelin en geld is een terugkerend thema. Dat heeft ongetwijfeld te maken met hun manager Peter Grant, aan het begin van de jaren zestig een onbeduidend managertje. Toen de Yardbirds, waarvan hij manager was, ophielden te bestaan kwam hij bij Led Zeppelin terecht en sleepte als eerste wapenfeit een mooi contract bij Atlantic uit het vuur. De man heeft dollartekens in de ogen en zorgde ervoor dat de leden later vorstelijk konden gaan rentenieren.

In 1980 hield de band op te bestaan, na de dood van drummer Bonham. Sporadisch trad Robert Plant nog wel op in Nederland, in 1993 en 2000. En in mei 2025 kom Plant weer naar Nederland. Een kaartje is niet goedkoop en de zalen zijn nu wel stijf uitverkocht. Een unieke kans om zo’n icoon te zien en te horen. Maar je kunt ook gewoon Spotify aanzetten hoor en genieten van deze band. En heb je een gitaar en wil je de beginnoten van Stairway to heaven spelen? In het boekje is een Led Zeppelinplectrum ingesloten.

De opbrengst van Led Zeppelin in Nederland gaat naar Musicians without Borders.
Recensie verscheen eerder op Bazarow.com/De Boekenkrant