Herinneringen brengen troost

Hoe praat je met jonge kinderen/kleuters over de dood? Niet door het uit de weg te gaan. Het is mooi om kinderen bewust te maken van het feit dat de dood bij het leven hoort. Je kunt altijd verrast worden door een kleuter met een van zijn bekende ‘waarom-vragen.’ Dat kan zijn als een huisdier sterft of een familielid. Je zou hen kunnen vertellen dat het lichaam niet meer werkt, dat alle levende wezens sterven, dat als je sterft je niet meer tot leven kunt komen. Ik denk dat het belangrijk is om duidelijke, normale taal te gebruiken. Bijvoorbeeld ‘Opa is dood’. Volgens mij is dat beter dan te zeggen dat ‘Opa slaapt’ of ‘is een sterretje is geworden.’ Dat laatste zet de fantasie van de kinderen alleen maar aan het werk en worden ze daardoor misschien bang om te gaan slapen. Het is fijn om het over herinneringen te hebben en kinderen bijvoorbeeld te laten tekenen als een vorm van verwerking.

Tekeningen van Tim
Werner Holzwarth (die beroemd werd door het boek Over een kleine mol die wilde weten wie er op zijn kop gepoept heeft) heeft met Mijn Jimmy hierover een prachtig prentenboek gemaakt. Nergens is het ‘te veel’. Holzwarth blijft dicht bij de belevingswereld van het jonge kind. Dat begint al in het voorwoord. “Dit is geen verhaal over sterven, maar over leven. Daar hoort sterven ook bij, daar hoeven we niet aan te twijfelen. […] Ik heb het geschreven voor mijn zoon Tim, om hem precies dat te vertellen: dat treuren zijn eigen tijd heeft. Dat je daarna ook weer gelukkig kunt zijn. En mag zijn. Want al het mooie wat je beleefd hebt, zal nooit verloren gaan. […] Toen Mijn Jimmy ontstond was ik 67 en Tim 5. Hij begon meteen enthousiast te tekenen.” Twee van die illustraties staan in dit boek.

Twee dikke vrienden
Het verhaal gaat over Jimmy de neushoorn en Hakkie, de kleine ossenpikker, die alle lastige insecten uit de huid van Jimmy pikt. Ze zijn de beste vrienden en maken van alles mee. Jimmy zorgt dat Hakkie genoeg te eten heeft, beschermt hem tegen de regen. Maar Hakkie merkt dat het wat minder gaat met Jimmy en maakt zich zorgen. Wat gaat er gebeuren als Jimmy er niet meer is? “Hakkie, ik zal er zijn zolang jij aan mij denkt.” Dit is de kernzin uit het boek.

Maar dan gebeurt het toch en volgen een aantal bladzijden in donkere kleuren met Hakkie op de rug van een liggende Jimmy. Kinderen snappen meteen wat er aan de hand is. Uiteindelijk vliegt Hakkie weg, het wordt lichter en we zien hem vervolgens op de rug van een zebra zitten. Daar vertelt hij enthousiast aan drie andere ossenpikkers vol humor over de avonturen die hij met Jimmy heeft meegemaakt. “Ik zal hem nooit vergeten.” Het leven gaat door en de verhalen houden de herinnering aan Jimmy levend.

Lichtvoetig
Mijn Jimmy is geen zwaar boek. De lichtvoetigheid van de tekst (die uit het Duits vertaald is door Edward van de Vendel) draagt daar aan bij. Humor kom je overal tegen, zoals de ontmoeting met twee mieren. “Zegt de ene mier: “Vechten?” Zegt de neushoorn: “Nee, dat is niet eerlijk, twee tegen één!” En Hakkie overdrijft ook. Zo zou de neushoorn wel driehonderd leeuwen op de vlucht gejaagd hebben. Of waren het er maar drie? De humor zie je ook in de tekeningen van Mehrdad Zaeri terug. Hij gebruikt weinig kleuren, maar de expressie in houding en in de blik versterken het verhaal, voegen daar echt iets aan toe. Ontroerend zijn de tekeningen van de vijfjarige Tim die op de binnenschutbladen staan. Het blijkt dat tekenen een prachtige manier van verwerken van emoties is. Herinneringen moet je koesteren en door de tijd worden die herinneringen alleen maar mooier. En ga je ze ook niet een beetje ‘inkleuren’, sterker maken, net zoals Hakkie doet.

Dit boek kan zomaar een klassieker worden en moet je in je boekenkast hebben staan.

Recensie verscheen eerder op Bazarow.com