Lezersrecensie
Toekomstfantasie of realiteit?
“Can we survive technology” (John von Neumann, 1903-1957) is het motto van President Nice van Theo Monkhorst (1938). Neumann wordt beschouwd als een van de grootste wiskundigen van de moderne tijd en was onder meer betrokken bij de ontwikkeling van de atoombom. Het motto zou je kunnen zien als de ‘perfecte omslag’ voor Monkhorsts meeslepende en fascinerende roman. President Nice zou je dystopisch kunnen noemen. Denk aan 1984 van George Orwell, een werk dat in 1948 werd geschreven en een blik op de toekomst in 1984 gaf. Of aan Brave New World (1932) van Aldous Huxley waarin het draait om massaproductie en behoeftebevrediging en waarin de maatschappij volledig beheerst wordt door de technologie. Monkhorsts roman is actueel en gunt je een blik op de politieke wereld van nu. Macht, idealisme en technologie komen met elkaar in botsing.
Musk, Trump, Biden?
Lees het boek en je krijgt meteen associaties met wat er in de Verenigde Staten aan de hand is. Daar lijkt onder president Trump de macht bij oligarchen te komen liggen. Ze zaten er allemaal bij tijdens de inauguratie, de superrijken: Elon Musk, Jeff Bezos en Mark Zuckerberg. Vooral Musk lijkt een belangrijke persoon en krijgt zelfs een functie in de regering van Trump. Staat de democratie onder de druk? Is men echt vrij? De historie leert dat er altijd een tegenbeweging op gang komt. Monkhorst heeft het in zijn roman overigens nergens over de Verenigde Staten, Trump of Musk.
Scharnierpersonage
Jean Nice is een personage dat trekjes van Musk vertoont. Hij is een ondernemer, een digitale denker, een technocraat, allerminst een democraat en vooral egocentrisch. Hij wil de mensheid redden van zijn zelf veroorzaakte ondergang op aarde en een nieuwe digitale mensheid beginnen op Mars (!). De huidige president Alexander heeft op het nippertje een wereldoorlog voorkomen, veroorzaakt door de satellieten – killersatellieten- van Nice die om de aarde cirkelen. Alexander heeft Nice gevangen gezet. Nice, die de pers alleen nodig had voor propaganda, heeft nu journalist Peter uitgenodigd om zijn verhaal op te schrijven.
Peter is de ik-verteller, maar moet niks van Nice hebben. Toch fascineert de man hem. Hij is een technisch ondernemer en voelt zich volledig vrij in de gevangenis Hij ontwikkelt er een game die verstrekkende gevolgen kan hebben. Hij wil een leider worden in het veroveren van de ruimte. Dat wil hij doen “door mijn eigen bewustzijn te kopiëren in algoritmen, waardoor een nieuwe mens zal ontstaan die geen aardse zuurstof nodig heeft, maar genoegen neemt met de elektriciteit van de zon op de planeet Mars, de evolutie van de galactische mens. […] Ik heb iets in gang gezet wat niet te stoppen is.” Alexander (die heeft wel iets van Biden) nodigt Peter ook uit. Hij wil weten waar Nice mee bezig is. Zo wordt Peter een scharnierpersonage tussen de twee mannen, die ooit vrienden waren. En wordt Peter ook gebruikt?
Nice for president
Dan besluit Nice zich kandidaat te stellen voor het presidentschap. Hij richt een partij op: De Vrijheidspartij. Middels hologrammen en oneliners als “vandaag begint de vrije toekomst”, “technologie zal jullie vrijheid bezorgen”, “jullie welvaart is geen vrije welvaart, maar een schijnwelvaart, want de toeslagen van de staat zijn in wezen handboeien die jullie je vrijheid afnemen.” Hij introduceert het empirisme, “het proefondervindelijk regeren met als uitgangspunten: vrijheid, inspraak, innovatie, technologie, avontuur en Mars.” We zullen permanent onderzoek doen naar de volkswensen. Daar zullen we naar handelen.”
Nice denkt in algoritmen, AI zorgt voor zijn teksten en influencers spelen een rol. Hij wint snel aan populariteit. Alexander ziet dat er een ‘monster’ aan het groeien is. Kan hij het stoppen? Hij besluit als ‘running mate’ Lida McKInsey te benoemen, een gekleurde, beeldschone vrouw. Ze zegt: “Het gaat niet om de inhoud, maar om de performance.” Ze blijkt belangrijk in de verkiezingsstrijd. In de debatten met Nice is Alexander sterker: “de strijd tussen logica en liefde.” Maar gaat hij ook winnen? Zal democratie zegevieren? Het verhaal holt naar een climax en dan is er die laatste regel van het boek, die alles weer in een ander perspectief zet.
Strakke structuur
Theo Monkhorst heeft zijn verhaal, dat leest als een thriller, in en strakke structuur neergezet. Peter vormt de schakel in de ontwikkeling van het verhaal. Nu eens staat Alexander centraal, dan weer Nice. Persoonlijke reflecties van de personages, zelfs filosofische vergezichten passeren de revue. Thema’s als de complexiteit van leiderschap, idealisme, de onvoorspelbare impact van technologie op de samenleving, egocentrisme, morele dilemma’s, de spanningen tussen idealisme en realisme, tussen menselijke normen en waarden en technologische vooruitgang en in wat voor een samenleving willen we leven komen aan de orde.
Monkhorst heeft een ragfijne stijl, de dialogen zijn om je vingers bij af te likken. Hij schrijft helder, geen woord te veel, toegankelijk. Als Nice aan het woord is kun je de stijl polariserend noemen, Alexander kiest voor een wat diplomatieker benadering/stijl. Deze tegenstelling zorgt voor uitvergroting. Peter (het alterego van Monkhorst, de observator, de duider? Natuurlijk is deze roman fictie!) formuleert de kern van het verhaal: “Wat Nice doet is de discussie die de basis vormt voor de democratie, veranderen in propaganda. De dialoog is veranderd in een monoloog.” Is er nog ruimte voor een leider die oog heeft voor de menselijkheid in een wereld die steeds meer gedomineerd wordt door harde retoriek en politiek theater.
Actualiteit
De auteur heeft met President Nice een verhaal geschreven waarin hij scherpzinnig de botsing tussen maatschappelijke en persoonlijke vraagstukken aan de orde stelt. En hij laat je nadenken over onze samenleving en politiek, ook die van Nederland. En als ik dan naar de inauguratie van Trump op 20 januari 2025 zit te kijken en Musk zie juichen als Trump het over de reis naar Mars heeft dan krijg ik een onaangenaam gevoel. Kunnen weldenkende mensen de opmars van de superrijken en de daarmee gepaard gaande ondermijning van de democratie een halt toeroepen, of bijsturen? Hopelijk blijkt President Nice toekomstfantasie.
—
Voor het eerst gepubliceerd op Boekenkrant.com
Leesadvies voor jongeren
Ideaal boek over het gevaar van technologie, artificial intelligence. Je kunt in dit boek Biden, Musk, Trump herkennen, maar misschien ook wel politici uit Nederland. Vlot geschreven, leest als een thriller
Musk, Trump, Biden?
Lees het boek en je krijgt meteen associaties met wat er in de Verenigde Staten aan de hand is. Daar lijkt onder president Trump de macht bij oligarchen te komen liggen. Ze zaten er allemaal bij tijdens de inauguratie, de superrijken: Elon Musk, Jeff Bezos en Mark Zuckerberg. Vooral Musk lijkt een belangrijke persoon en krijgt zelfs een functie in de regering van Trump. Staat de democratie onder de druk? Is men echt vrij? De historie leert dat er altijd een tegenbeweging op gang komt. Monkhorst heeft het in zijn roman overigens nergens over de Verenigde Staten, Trump of Musk.
Scharnierpersonage
Jean Nice is een personage dat trekjes van Musk vertoont. Hij is een ondernemer, een digitale denker, een technocraat, allerminst een democraat en vooral egocentrisch. Hij wil de mensheid redden van zijn zelf veroorzaakte ondergang op aarde en een nieuwe digitale mensheid beginnen op Mars (!). De huidige president Alexander heeft op het nippertje een wereldoorlog voorkomen, veroorzaakt door de satellieten – killersatellieten- van Nice die om de aarde cirkelen. Alexander heeft Nice gevangen gezet. Nice, die de pers alleen nodig had voor propaganda, heeft nu journalist Peter uitgenodigd om zijn verhaal op te schrijven.
Peter is de ik-verteller, maar moet niks van Nice hebben. Toch fascineert de man hem. Hij is een technisch ondernemer en voelt zich volledig vrij in de gevangenis Hij ontwikkelt er een game die verstrekkende gevolgen kan hebben. Hij wil een leider worden in het veroveren van de ruimte. Dat wil hij doen “door mijn eigen bewustzijn te kopiëren in algoritmen, waardoor een nieuwe mens zal ontstaan die geen aardse zuurstof nodig heeft, maar genoegen neemt met de elektriciteit van de zon op de planeet Mars, de evolutie van de galactische mens. […] Ik heb iets in gang gezet wat niet te stoppen is.” Alexander (die heeft wel iets van Biden) nodigt Peter ook uit. Hij wil weten waar Nice mee bezig is. Zo wordt Peter een scharnierpersonage tussen de twee mannen, die ooit vrienden waren. En wordt Peter ook gebruikt?
Nice for president
Dan besluit Nice zich kandidaat te stellen voor het presidentschap. Hij richt een partij op: De Vrijheidspartij. Middels hologrammen en oneliners als “vandaag begint de vrije toekomst”, “technologie zal jullie vrijheid bezorgen”, “jullie welvaart is geen vrije welvaart, maar een schijnwelvaart, want de toeslagen van de staat zijn in wezen handboeien die jullie je vrijheid afnemen.” Hij introduceert het empirisme, “het proefondervindelijk regeren met als uitgangspunten: vrijheid, inspraak, innovatie, technologie, avontuur en Mars.” We zullen permanent onderzoek doen naar de volkswensen. Daar zullen we naar handelen.”
Nice denkt in algoritmen, AI zorgt voor zijn teksten en influencers spelen een rol. Hij wint snel aan populariteit. Alexander ziet dat er een ‘monster’ aan het groeien is. Kan hij het stoppen? Hij besluit als ‘running mate’ Lida McKInsey te benoemen, een gekleurde, beeldschone vrouw. Ze zegt: “Het gaat niet om de inhoud, maar om de performance.” Ze blijkt belangrijk in de verkiezingsstrijd. In de debatten met Nice is Alexander sterker: “de strijd tussen logica en liefde.” Maar gaat hij ook winnen? Zal democratie zegevieren? Het verhaal holt naar een climax en dan is er die laatste regel van het boek, die alles weer in een ander perspectief zet.
Strakke structuur
Theo Monkhorst heeft zijn verhaal, dat leest als een thriller, in en strakke structuur neergezet. Peter vormt de schakel in de ontwikkeling van het verhaal. Nu eens staat Alexander centraal, dan weer Nice. Persoonlijke reflecties van de personages, zelfs filosofische vergezichten passeren de revue. Thema’s als de complexiteit van leiderschap, idealisme, de onvoorspelbare impact van technologie op de samenleving, egocentrisme, morele dilemma’s, de spanningen tussen idealisme en realisme, tussen menselijke normen en waarden en technologische vooruitgang en in wat voor een samenleving willen we leven komen aan de orde.
Monkhorst heeft een ragfijne stijl, de dialogen zijn om je vingers bij af te likken. Hij schrijft helder, geen woord te veel, toegankelijk. Als Nice aan het woord is kun je de stijl polariserend noemen, Alexander kiest voor een wat diplomatieker benadering/stijl. Deze tegenstelling zorgt voor uitvergroting. Peter (het alterego van Monkhorst, de observator, de duider? Natuurlijk is deze roman fictie!) formuleert de kern van het verhaal: “Wat Nice doet is de discussie die de basis vormt voor de democratie, veranderen in propaganda. De dialoog is veranderd in een monoloog.” Is er nog ruimte voor een leider die oog heeft voor de menselijkheid in een wereld die steeds meer gedomineerd wordt door harde retoriek en politiek theater.
Actualiteit
De auteur heeft met President Nice een verhaal geschreven waarin hij scherpzinnig de botsing tussen maatschappelijke en persoonlijke vraagstukken aan de orde stelt. En hij laat je nadenken over onze samenleving en politiek, ook die van Nederland. En als ik dan naar de inauguratie van Trump op 20 januari 2025 zit te kijken en Musk zie juichen als Trump het over de reis naar Mars heeft dan krijg ik een onaangenaam gevoel. Kunnen weldenkende mensen de opmars van de superrijken en de daarmee gepaard gaande ondermijning van de democratie een halt toeroepen, of bijsturen? Hopelijk blijkt President Nice toekomstfantasie.
—
Voor het eerst gepubliceerd op Boekenkrant.com
Leesadvies voor jongeren
Ideaal boek over het gevaar van technologie, artificial intelligence. Je kunt in dit boek Biden, Musk, Trump herkennen, maar misschien ook wel politici uit Nederland. Vlot geschreven, leest als een thriller
1
Reageer op deze recensie
