Spiegeling van de tijd en de kracht van taal
Prozagedicht
Het woord spiegelschrift roept allerlei associaties op. Je schrijft de tekst zo op dat hij wanneer je hem in een spiegel bekijkt eruit ziet als een normale tekst. Niet alleen de volgorde van de letters wordt omgedraaid maar ook de letters zelf. De cover van Spiegelschriften laat dat zien. Maar Rollins spiegelt onze tijd in zijn korte verhalen, poëtische vertellingen of prozagedichten. Hij laat ons nadenken over onze wereld, schrijft dus bespiegelingen.
Voor mij zijn de ‘verhalen’ eerder prozagedichten. Er is geen rijmschema, er is geen regelmatige strofenbouw en de regellengte wisselt. Typografisch lijken de verhalen niet op gedichten. Aan de andere kant zit zijn proza dicht tegen de poëzie aan. Zijn metaforen zijn poëtisch. En in Onverzekerd bijvoorbeeld kom je alliteratie tegen: “Sneeuw valt in de dakgoot en laat hem verder slapen onder een deken van dwarrelend wit. […] De vlokken daarbuiten wervelen naar beneden als dons uit een dekbed.”
Het menselijk lot
De bundel is opgebouwd uit vier delen waarin de mens centraal staat: Spiegelschriften, Hoofdstad, Screenshots en Tijdcapsules. In het verhaal Breuklijnen in Klein-Azië zie je hoe Rollins met spiegeling omgaat. Een diepgelovige vader leeft met een trauma van een verwoestende aardbeving in Turkije: “De diepe rimpels in zijn voorhoofd werden veroorzaakt door het scheuren van onzichtbare tektonische platen, maar vooral door de seismische onrust na die noodlottige dag een halve generatie eerder toen twee van zijn eigen kinderen bedolven werden onder het puin van hun klaslokaal.”
Hij geeft zijn dochter weg ten huwelijk “precies op dezelfde breuklijn waar rouwdiensten indertijd massaal werden gehouden.” Een krachtig beeld. De dochter vertelt hoe haar vader vroeger was. Zijn geloof kwam mondjesmaat terug en zijn ogen glinsteren als hij zijn kleinzoon ziet dansen. Rollins boort in dit verhaal van een pagina lang een diepere laag aan die raakt aan het menselijk lot: “Had Allah het al zien aankomen?” en “Wat kon de reden zijn dat zoveel onschuldige kinderen zo jong naar de hemel waren teruggeroepen?” Die twijfel groeit vanuit een persoonlijk verhaal uit tot iets universeels.
Reflectie
Met name in het eerste deel staan sterke verhaalgedichten die uitnodigen tot reflectie over onze tijd. In Verhaal uit Pacific Rim speelt de auteur met het woord ‘koppensnellen’. Het hoofdpersonage werkte op een beurs, maar de leiding ontslaat hem. Hij moest “andermans futures verkopen” en was “altijd op zoek naar de zoveelste jonge hengst om een fortuin aan te verdienen.” Toen rolde zijn eigen kop, hij reist naar het verre oosten en komt terecht bij een afstammeling van echte koppensnellers. Door koppen te snellen dacht men ook de moed van de vijand over te nemen. Maar de maatschappij is daar ook veranderd. Ze moeten nu zelf de koppen boven water houden. “Het is nu ieder voor zich.”
Zingende taal
Rollins laat de taal zingen, schildert met woorden zoals de dichter dat doet. Zoals in Overdosis waarin één voor één Ravemen door zijn zintuigen wordt verlaten. Dit verhaal heeft duidelijk de vorm van een gedicht: “Te weinig licht aan het eind van te veel tunnels beroofde hem van zijn gezichtsvermogen. Te veel uren vastgeplakt aan beeldschermen en fruitmachines in gokpaleizen, snackbar flipperkasten en arcade videogames naaiden zijn vermogen de dingen nog helder te zien.” Dat knalt erin, nietwaar?
Kritisch
Rollins snijdt in Spiegelschriften allerlei thema’s aan. Zingeving stipte ik al aan. Het gaat ook over het zich alleen voelen, het zich machteloos voelen tegen de macht van de vooruitgang (in Subcutane Highway Blues 2061 gaat het over een chip die onderzoekers in de schedel aanbrengen opdat men beter kan communiceren. Het gaat ook over Big Brother is watching you, want de chip zorgt er ook voor dat de protagonist opgepakt wordt wegens verkeerd oversteken), over wat de tijd met je doet, de gekte van het leven. Rollins slaagt erin om in een kort verhaal een wereld op te roepen en nodigt je uit na te denken, te reflecteren over de wereld van vroeger, nu en de toekomst, na te denken over het botsen van verschillende wereldbeelden? In de drie andere delen werkt hij dat verder uit, lijkt het steeds persoonlijker te worden. Over wat een stad met je kan doen met zijn overdosis aan indrukken.
Denkpistes
In het derde deel van Spiegelschriften gaat het om screenshots van gebeurtenissen met als denkpistes: “wij logeren in de waan van de dag” (Hotel de Tijd), mensen die de gekste toeren uithalen om een selfie te maken, de “homo economicus” om af te sluiten met het deel Tijdcapsules. Zo’n capsule is gevuld met voorwerpen en informatie ten behoeve van de mensen in de toekomst. Zij kunnen zo een beeld krijgen van een bepaalde tijdsperiode.
En Rollins heeft de tijd en de wereld van nu indringend, maar ook vol humor beschreven. Rollins spiegelt ook zichzelf: “Er wordt beweerd dat schrijvers die klagen over een afnemend lezerspubliek zich niet genoeg aanpassen aan de tijdgeest. Er is een beweging die zegt dat schrijvers zich moeten toeleggen op kortere teksten die meer geschikt zijn voor onze persoonlijke apparaten.” Nou als dat op de Rollins-manier gaat, dan mag dat van mij!
—
Voor het eerst gepubliceerd op Boekenkrant.com
Leesadvies voor jongeren
Wil je eens kennismaken met prozagedichten dan is deze bundel een mooie kans.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Jan Stoel
Gesponsord
Een diepgravend onderzoek naar de meest mysterieuze politieke moord van de 20e eeuw, die op de Amerikaanse president John F. Kennedy.
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
