Een debuut voor de fijnproever
Op de cover van Stem staat ‘De Luitspeler’, een schilderij van Caravaggio. Het is een androgyne jongen. Er is ooit geopperd dat het de Spaanse castraatzanger Pedro de Montoya was. Castraten spelen een belangrijke rol in de debuutroman van Daan Esch, die zich afspeelt in de barok. Door voor zijn tiende levensjaar gecastreerd te worden behield een jongen zijn hoge sopraanstem. Het lichaam en vooral de longen groeiden door waardoor de stem uiterst krachtig was. Castraten werden hogelijk gewaardeerd. Veel ouders ‘verkochten’ daartoe hun kinderen om een uitweg te vinden uit de armoede.
Daan Esch, die 20 jaar aan zijn ‘historische’ roman heeft gewerkt, heeft zijn boek zeer zorgvuldig gecomponeerd. Het is alsof je een literaire opera seria (een serieuze opera) leest. Het boek opent met een poëtisch duet, het voorspel, tussen een man en een vogel. De vogel is, Arcangelo, een castraat, van zijn nest geplukt en gekortwiekt. De man diens leermeester Raffaello.
'Mijn vleugels afgeknipt. U liet mij bloeden. Mijn eigen lied deed u mij vergeten. Toen u mij eenmaal had geknecht, noemde u mij vrij. (…)Ik zal mijn vleugels herwinnen.
De fijnst besnaarde kunstkenners ter wereld liet ik aanrukken om hun uitgehongerde zielen aan jouw goddelijk gekweel te laven. Ik heb je maakt tot wie jij bent. Het enige wat je siert is je stem.'
Er volgen vier aktes, vier bedrijven en een overdonderende epiloog. Filosofische bespiegelingen, abstracties, historie en het omgaan met emoties wisselen elkaar af. De scènes in het boek monden uit in bespiegelende literaire aria’s. De hoofdstukken van het boek dragen als titel karakteristieke muziektermen die meteen de sfeer aangeven: zo begint de eerste akte tumultuso (stormachtig) en leidt scherzando tot ‘springerige’ taal. Als de lezer deze structuur doorziet, kan hij extra genieten van dit complexe en niet eenvoudig te doorgronden boek. Het boek is moeilijk te lezen. Gelukkig komen op diverse plekken terugblikken op wat gebeurd is voor. Daardoor kun je de verhaallijnen blijven volgen.
Het boek kent drie verhaallijnen of stemmen. Arcangelo wordt klaargestoomd tot topzanger, worstelt met zijn identiteit, is onzeker, maar weet zich voorbij gestreefd door andere zangers. Arcangelo (dat betekent aartsengel) voelt zich engel. Maar ook Raffaello en Donatello (zijn vriend/medestudent) zijn namen van aartsengelen. Angelina is de arrogante en getalenteerde zangeres waarvoor men in de rij staat, die zich aan het hof bij een graaf en gravin manifesteert, beschouwd wordt als hun eigendom en met hen in conflict komt. Zij laat op een andere manier haar stem horen. De derde verhaallijn verhaalt de overlevingstocht van een visverkoopster die met haar geheim de meest vreselijke ontberingen doorstaat en gezegd heeft haar stem nooit meer te zullen gebruiken. De drie verhaallijnen lopen door elkaar en door het steeds wisselende verhaalperspectief kan de lezer de ontwikkeling en de persoonlijke stem van de hoofdpersonages volgen. Ieder hoofdpersonage wordt door zijn eigen demonen en hallucinerende dromen achtervolgd. Uiteindelijk vinden ze hun eigen kern terug.
Stem gaat ook over de schaduwkant van het succes. Castraten worden bejubeld, maar staan buiten de maatschappij. Ze hunkeren naar liefde. Zo verkoopt superster Eliodoro zijn waardigheid aan een rijke edelman. Eenzaamheid, hunkeren naar aandacht, liefde, zoeken naar zelfvertrouwen, geweld, bedrog, misbruik zijn thema’s in deze roman. De taal die Daan Esch gebruikt is vaak bombastisch net als de barok, rijk aan alliteraties en metaforen, lyrisch en vol ritmiek en muzikaliteit.
'De ijldroom ijsbeert door zijn aders. Zijn kaken klepperen echo’s van verbeten ezelshoeven. De knaap klemt zijn gebit tot een stramme lijkgrijns.'
Daan Esch vraagt veel van de lezer, heeft een volledig eigen ‘stem’. Het is niet eenvoudig om de verhaallijnen en abstracte dromen te doorgronden. Daar heb je tijd voor nodig. Dat maakt Stem tot een debuut voor de fijnproever.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Jan Stoel
Gesponsord
Wanneer zijn ploeg vastloopt door een reusachtig bot, gaat Boer Boris samen met Berend en Sam op onderzoek uit. Van welk dier zou dit bot kunnen zijn? Een cavia? Een marmot?
Marie zit op de beste school van de wereld met de allerliefste juf. Als haar klas uitgenodigd wordt om een week te ruilen met een andere klas, logeert Marie zelfs in een villa met zwembad en paarden.
De TikToks die geheimen van leerlingen én docenten onthullen, zijn enorm populair op Lauries school. Maar is het wel echt ongeluk als een meisje uit een van de sappigste TikToks om het leven komt?
Met zeven sleutels kan een bont gezelschap reizigers de schat van de meedogenloze Roverkoning in handen krijgen, als ze langs de zeven bewakers kunnen komen.
Noura leeft met een groot geheim – haar moeder mag absoluut niet ontdekken dat ze bij volle maan in een weerwolf verandert. En dan is er nog dat andere grote geheim ...
Als het afbrokkelende gebouw van Brams middelbare school wordt gesloten, moet hij ergens anders heen dan zijn beste vriend, Theo Thorbecke. Kunnen ze de school nog redden?
De kikkertjes maken weer met veel plezier en humor hun stripboeken. Met hun opbrengsten kunnen ze snoep kopen. Of kunnen ze het beter samen aan iets anders besteden?
Waakgorgel Jukko vertelt de Waakgorgeltjes-in-Opleiding en Melle dat er boven de poolcirkel een groot leger Brutelaars oprukt. De verdedigende Gorgels vallen allemaal in slaap.
Drie tieners bekennen de moord op Mirza. Alle drie hebben ze een motief, maar slechts een van hen is de dader. Wie viel Mirza aan op het feest? Wie is de mystery guest?
Er is een landelijke internetstoring en nu kunnen Quinn en Aaron geen huiswerk maken. Ze moeten een voldoende halen, anders moeten ze stoppen met hun videokanaal.
Een ode aan de allesoverstijgende kracht van vrouwenvriendschap en een intiem portret dat een nooit eerder getoonde kant van Marilyn Monroe laat zien.
Als haar vader haar herinneringen vertelt die niet rijmen met de geschiedenis zoals zij die kent, gaat Olga twijfelen over haar achtergrond.
Dit is het sensationele verslag van hoe Red Bull luidruchtig de Formule 1-wereld instapte en steeds succesvoller werd om uiteindelijk de sport te domineren met Max Verstappen.
Twee advocaten, de een wit, de ander zwart, proberen hun ten onrechte beschuldigde zwarte verdachte van de doodstraf te redden.
Tijdens een roerige debatavond aan de universiteit in Kiev verklaart Dani's jeugdvriend Pavel dat het socialisme dood is. Wanneer Pavel vervolgens verdwijnt, gaat Dani naar hem op zoek.
Journalist Gina deed jarenlang verslag van oorlogen over de hele wereld, maar sinds kort is ze correspondent in Rome. Na een zwoele zomeravond belandt ze in bed met haar jeugdvriend Okke.
Wanneer Poppy anonieme brieven ontvangt, betrokken is bij een ongeval en verrast wordt door een groot geldbedrag, wordt haar veerkracht zwaar op de proef gesteld.
Schrijfster Keet ontdekt dat de eigenaresse van een sjofele strandtent waar ze graag komt, illegaal onderdak biedt aan een groepje jongeren.
Bruce Cable, de extravagante boekhandelaar die zijn winkel bestiert op Camino Island, en de groep schrijvers die hij om zich heen heeft verzameld staan voor een nieuwe uitdaging.
Tanya, een Britse exchange student, komt een jaar lang in het gezin van Natalie en Matt wonen in hun luxe huis in Los Angeles. Ze begint steeds meer te lijken op hun overleden dochter Anabel.
Wanneer haar buurvrouw Kira dood wordt aangetroffen denkt iedereen aan zelfmoord. Maar Nancy is ervan overtuigd dat er kwade opzet is.
Amsterdam, 1824. In de kinderkolonie heerst een hard regime van tucht en discipline. Samen maken Karel en Lize een plan: proberen te ontsnappen uit Veenhuizen ...
Cornelisse en Wertheim selecteerden de mooiste en indrukwekkendste verhalen uit 12,5 jaar Echt gebeurd. Ook op papier beklijven deze verhalen. Een feest om te lezen!
Het team is een oude sekte op het spoor als plotseling de cold case roodgloeiend wordt: een jonge vrouw is sinds een paar dagen spoorloos verdwenen...
Pim Franssen beschrijft zijn reis vol beproevingen van twee jaar en twee dagen door 26 Afrikaanse landen in een oude Land Cruiser.
Over vergeving, spijt hebben van altijd maar doorgaan, het plezier van simpel leven en de kracht die schuilt in gewoon geluk.
Op Ivy's safari’s worden dieren alleen gefotografeerd. Ze stuit daarbij op verzet van de andere witte jagers, maar ze zet vastberaden door.
De zeventigjarige Cecilia kijkt ernaar uit de zomer ongestoord aan de kust door te brengen. Dit plan wordt echter verstoord als ze een onverwachte gast aantreft.
Met zijn kenmerkende opgerolde sokken, zijn taaiheid en wilskracht hoort Søren Lerby bij de absolute boegbeelden van het voetbal.
Als de jonge Ned Maddstone zich na een uit de hand gelopen grap op school plots in een streng bewaakte gevangenis bevindt, ziet de toekomst er veel minder rooskleurig uit.
Als je het lastig vindt om je gewoontes te veranderen, ligt dat niet aan jou. Slechte gewoontes blijf je herhalen, omdat je de verkeerde methode gebruikt.
Miljardair Georg zoekt hulp bij zijn vriend Joe Carling, voor zijn spoorloos verdwenen kleinzoon en enige erfgenaam. Iemand heeft er baat bij heeft als Filip nooit gevonden wordt …
Dumoulin wordt geconfronteerd met plekken waar nederlagen, crashes en rivalen een voedingsbodem bleken voor twijfels, frustraties en onzekerheden.
Het jaar van Gwen van Poorten varieerde van paddoceremonies tot botox, van met je partner naar Burning Man en je daar verloven tot het verbreken van die verloving.
Qmusic-dj en brandweerman Tom geeft aan de hand van heftige, verdrietige, leuke en soms idiote verhalen een eerlijk en inzichtelijk beeld van het leven van een brandweerman.
