Hoe een dagboek zo zwaar als een mensenleven kan zijn
Vertel het iemand is vooral een roman die gaat over identiteit. De auteur gebruikt de raamvertelling als vorm. Het verhaal start vanuit het vertelperspectief van de vader. We volgen de ontwikkeling van het hoofdpersonage Amazigh, een van de soldaten die vocht aan het front in de loopgraven. Hij vertelt het leven aan zijn vader aan de vooravond van zijn executie.
Het leven op het platteland in Marokko komt heel uitgebreid aan bod, maar ook de opmaat tot deelname van Marokkaanse soldaten aan de Grote Oorlog. Het is geen roman die de Grote Oorlog als hoofdonderwerp heeft.
Hoofdpersonage is Amazigh, een jongen met gemengd bloed. Hij is zoon van een Marokkaanse vrouw die zwanger is geraakt van een Franse tekenaar die met haar een one-night stand had en uit beeld verdwijnt. Dat is een schande op het Marokkaanse platteland en moeder vlucht uit het dorp om elders te bevallen van een tweeling, een jongen en een meisje. Ze neemt de jongen, Amazigh, mee en laat het zieke meisje achter. Ze ploetert zich door het leven. Ze vertelt haar zoon niets over zijn afkomst.
Amazigh wil zijn vader vinden, God zien en de vijand, de Duitsers, bestrijden. Als 12-jarige raakt hij in de ban van een sjiek, volgt diens broederschap , bestudeert de Koran en leert leze en schrijven. Geronseld door de sultan komt hij uiteindelijk in het leger terecht en wordt in Fès ondergebracht. Het leven in deze stad is totaal anders dan op het platteland. Moderner. Daar komt hij per toeval zijn vader tegen. Tot een diepgaand contact en een hereniging komt het niet. In een ander dorp ontmoet hij zijn zus die door een oud-tante is opgevoed. Daar komt hij achter het echte verhaal van zijn moeder. Broer en zus voelen zich in de steek gelaten, ontworteld. Amazigh is zo teleurgesteld in zijn vader dat hij hem aanvalt en gevangen gezet wordt. Hij kan vrij komen als hij een jaar lang voor de Fransen tegen de Duitsers gaat vechten.
Hij komt uiteindelijk aan het front in Frankrijk terecht en besluit in een schrift zijn dagboek bij te houden. Hij komt terecht in een oorlog 'waarin een oorlog geen oorlog leek en een overwinning er geen was.' Maar woorden kunnen ook anders uitgelegd worden en dat heeft gevolgen voor hem. Er wordt niet naar hem geluisterd. Hij is immers ook een zoon van barbaren, heeft het bloed van mohammedanen in de aderen. Je bent dus verplicht te vechten, maar je moet vooral zwijgen. Hoezo vrijheid, gelijkheid, broederschap? “We waren niet gelijk en niet vrij en onze broederschap beperkte zich tot de mannen met wie we de huidskleur gemeen hadden.”
"Alsof de taal haar eigen waarheid had gebaard, los van wat ik ermee wilde zeggen."
Hij wordt aangeklaagd voor hoogverraad. Hij wil aan zijn vader vertellen wat hem overkomen is. Die wordt bij hem gebracht en krijgt het schrift mee met de boodschap: Vertel het iemand.
Thema's in de roman zijn ontworteling, maar ook racisme, discriminatie (de manier waarop Fransen met de soldaten omgaan), de arrogantie van de kolonisten, zoeken naar identiteit. Lamrabet is een verteller en laat dat vooral zien in de - wellicht te uitvoerige - beschrijving van het leven van het Marokkaanse platteland. Maar ook het moderner leven in de stad komt aan de orde. De woningen in Fès, hoe mensen met elkaar omgaan. De verwondering over het elektrisch licht en het fototoestel ("een doos op stelten waarmee het licht zelf vastgegrepen wordt"). Lamrabet weet sterke beelden neer te zetten.
Marokko is een kolonie van Frankrijk en Frankrijk heeft 'heel veel goeds naar het land gebracht.' Daar vraagt men wel iets voor terug: manschappen leveren voor de strijd tegen de Duitsers. Een conflict waar Marokkanen eigenlijk part noch deel aan hadden. De euforie van het snel winnen van de oorlog, verbleken bij de gruwelen die zich op het slagveld afspelen. "Het schieten en vechten is niet het probleem. Het probleem zijn de armen en rompen die we daarna moeten verzamelen van het slagveld om ze in een put te gooien en daarna gewoon verder te gaan alsof er niets aan de hand is." Amazigh wil van alles in het leven, maar is in verwarring door alles wat om hem heen gebeurt. Hij schrijft wat hij meegemaakt heeft van zich af, wil het aan iemand vertellen.
Toch blijven de personages, met uitzondering van Azamzigh, wat oppervlakkig. Het plot is al aan het begin duidelijk, maar toch weet de auteur te boeien door het sociale aspect dat een rol speelde in WO I en weet ze de thema’s in haar verhaal geloofwaardig neer te zetten. Er wordt echter weinig aan de verbeelding van de lezer overgelaten. Alles wordt keurig uitgelegd. Daardoor ontbreekt de verrassing. De roman geeft wel een beeld van de rol van de Marokkanen in de Grote Oorlog.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Jan Stoel
Gesponsord
Een diepgravend onderzoek naar de meest mysterieuze politieke moord van de 20e eeuw, die op de Amerikaanse president John F. Kennedy.
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
