Lezersrecensie
Littekens doen ons herinneren aan het verleden
Vrouw met litteken van Harman Nielsen, pseudoniem van Kees Glimmerveen (1958), is een spannende roman waarin onderlinge verhoudingen centraal staan. De personages hebben veelal iets te maken met de ambtelijke wereld, zoals de AIVD, de diplomatie, het ministerie van Buitenlandse Zaken en het ministerie van Defensie. Het verhaal speelt zich af in Den Haag en draait om het onderzoek naar de dood van Antonia van Staveren. Ze is voor BuZa en de AIVD beheerder van een safehouse, een veilige plek voor mensen die even onder de radar moeten blijven. Ze woont er ook. Dan wordt ze dood aangetroffen.
Naakt?
De eenenzestigjarige juriste Suzanne Plantijn belt aan bij Jonkheer Daniël Rengers van Unia, voormalig diplomaat en nu kunstschilder. Suzanne werkt bij de CTIVD. Daar houdt men toezicht op de rechtmatigheid van het handelen van de inlichtingen- en veiligheidsdiensten. Daniël is lekker aan het werk, schildert een zicht uit Den Haag en doet dat net zoals Breitner vanaf een foto. Het is een van de verwijzingen naar kunst in de roman. Daniël is ongeveer even oud als Suzanne en ze hebben elkaar vijftien jaar geleden voor het laatst gezien tijdens een opdracht in Serajevo. Daar deelden ze twee dagen lang het bed. Dat refereert aan Nielsens roman Impasto (2008). Vrouw met litteken is goed los van die roman te lezen. Suzanne was destijds gefascineerd door de schilderijen die Daniël maakte van vrouwen: “Naakt maar wel zichzelf.” Ze wil zelf ook wel geportretteerd worden. Ze vraagt Daniël om de dood van Antonia van Staveren mee te onderzoeken. Ze denkt namelijk dat hij als kunstschilder beter kan kijken dan zij zelf. Of wil ze ook de relatie van vijftien jaar geleden nieuw leven inblazen? Dit laatste is zo’n verhaallijntje dat door de roman heen speelt. In ieder geval is Daniël wel gecharmeerd van haar verschijning: “Een kleine rubens is ze nog steeds, maar de lijnen zijn wat vervaagd.” Mooi zo’n zin, geformuleerd door het oog van een kunstschilder.
Ambtsmisdrijf
Gijs van Heusden, voormalig chef de post in Serajevo, is adviseur van Suzanne. Hij laat Daniël en haar een bandopname horen over Antonia’s activiteiten in Huize Constance (gelegen in de wijk Duttendel in Scheveningen). Het was naast een safehouse, ook een plek was waar bloemschikcursussen gegeven werden én was een bordeel dat bezocht werd door personeel van diverse departementen, waaronder Leonard van Heemskerk. Die maakte melding bij Van Heusden van het feit dat het safehouse een bordeel was waar ook minderjarigen actief waren. Ene majoor Karel van Baarle kreeg de opdracht Antonia ervan te overtuigen het bordeel te sluiten. De dag erna wordt ze dood gevonden. En Heemskerk pleegt een dag daarna zelfmoord. Suzanne en Daniël krijgen nu de opdracht om onderzoek te doen naar wat er zich in Huize Constance afgespeeld heeft. Immers, voor je het weet is er informatie te vinden die de overheid schade kan berokkenen.
Geheim
Het ‘speurdersduo’ voelt zich wat ongemakkelijk in Huize Constance. Ze doorzoeken het huis helemaal en komen steeds dichter bij ‘het geheim’ van Antonia, maar ook bij wat anderen over zichzelf verborgen houden. Is Antonia terzijde geschoven omdat het anderen goed uitkwam? Nielsen weeft rondom de kern van het verhaal een mooi web van intriges. Er doemen ook regelmatig nieuwe vragen op, zoals waarom de telefoon van Antonia niet beschadigd was na haar val, wie Daniël en Suzanne achtervolgt met een zwarte Volvo en waarom de huisarts Antonia kenschetst als een tragisch figuur. De vrouw met het litteken is Antonia; ze heeft een duidelijk fysiek litteken. Daniël vertaalt wat hij weet in een denkbeeldig schilderij: “Ik voel het paletmes over het doek gaan, dat eronder trilt als ik strijk. Ik zie hoe ze groeit bij iedere streek, bij iedere verfsmeer, totdat ze er is, in die kamer, alleen Antonia. Enkel in lichte tinten en evengoed donker. Vrouw met litteken.” Het blijkt dat naast Antonia, Daniël en Suzanne ook heel wat andere personages in het verhaal een ‘litteken’ met zich meedragen. Je kwetsbaar voelen, het doden uit liefde, de onbereikbare liefde, eigenbelang en erkenning zijn thema’s die een rol spelen in het verhaal.
Poëtische taal
Nielsen slaagt erin om de verhaallijnen van alle personages logische met elkaar te verbinden tot een plausibel plot. Hij houdt de spanning vast – je wil doorlezen – en formuleert precies. Zo kan in het huis alles een dubbele bestemming hebben: voor bloemschikken of voor prostitutie, zoals de badkamers met lage douchekoppen. Dienen ze voor het makkelijk water geven van de bloemen of gebruiken de dames ze om zich van onderen op te frissen. Is de villa nu een bordeel, een safehouse of een cultureel centrum waar aan bloemschikken gedaan wordt? Het zijn de poëtische passages die je op meerdere manieren kunt uitleggen, die de roman qua taal zo aantrekkelijk maken: “In de kamer is alles voor het bloemschikken voorhanden, dus ook een voorraad van de onmisbare rubber omhulsels waarmee wordt voorkomen dat tere bloemstengels hun kostbare spannen verliezen, waarna ze slap zouden gaan hangen.”
Vrouw met litteken is geen ‘snel’ verhaal. Je moet er de tijd voor nemen. De ontdekkingstocht door Huize Constance wordt tot in detail verteld. Daardoor ‘stroeft’ het verhaal. Anderzijds hoort het wel bij de nauwgezetheid waarmee Daniël en Suzanne het raadsel ontrafelen en word je betrokken in het proces van het oplossen van de zaak rondom Antonia.
Neemt Daniël uiteindelijk het schilderspalet ter hand om Suzanne te portretteren en zo zijn liefde aan haar te verklaren? Of…?
—
Eerder gepubliceerd op Bazarow
Leesadvies voor jongeren
Roman die leest als een spannend boek. Geen 'snel' boek, maar een boek waar je de tijd voor moet nemen.
Naakt?
De eenenzestigjarige juriste Suzanne Plantijn belt aan bij Jonkheer Daniël Rengers van Unia, voormalig diplomaat en nu kunstschilder. Suzanne werkt bij de CTIVD. Daar houdt men toezicht op de rechtmatigheid van het handelen van de inlichtingen- en veiligheidsdiensten. Daniël is lekker aan het werk, schildert een zicht uit Den Haag en doet dat net zoals Breitner vanaf een foto. Het is een van de verwijzingen naar kunst in de roman. Daniël is ongeveer even oud als Suzanne en ze hebben elkaar vijftien jaar geleden voor het laatst gezien tijdens een opdracht in Serajevo. Daar deelden ze twee dagen lang het bed. Dat refereert aan Nielsens roman Impasto (2008). Vrouw met litteken is goed los van die roman te lezen. Suzanne was destijds gefascineerd door de schilderijen die Daniël maakte van vrouwen: “Naakt maar wel zichzelf.” Ze wil zelf ook wel geportretteerd worden. Ze vraagt Daniël om de dood van Antonia van Staveren mee te onderzoeken. Ze denkt namelijk dat hij als kunstschilder beter kan kijken dan zij zelf. Of wil ze ook de relatie van vijftien jaar geleden nieuw leven inblazen? Dit laatste is zo’n verhaallijntje dat door de roman heen speelt. In ieder geval is Daniël wel gecharmeerd van haar verschijning: “Een kleine rubens is ze nog steeds, maar de lijnen zijn wat vervaagd.” Mooi zo’n zin, geformuleerd door het oog van een kunstschilder.
Ambtsmisdrijf
Gijs van Heusden, voormalig chef de post in Serajevo, is adviseur van Suzanne. Hij laat Daniël en haar een bandopname horen over Antonia’s activiteiten in Huize Constance (gelegen in de wijk Duttendel in Scheveningen). Het was naast een safehouse, ook een plek was waar bloemschikcursussen gegeven werden én was een bordeel dat bezocht werd door personeel van diverse departementen, waaronder Leonard van Heemskerk. Die maakte melding bij Van Heusden van het feit dat het safehouse een bordeel was waar ook minderjarigen actief waren. Ene majoor Karel van Baarle kreeg de opdracht Antonia ervan te overtuigen het bordeel te sluiten. De dag erna wordt ze dood gevonden. En Heemskerk pleegt een dag daarna zelfmoord. Suzanne en Daniël krijgen nu de opdracht om onderzoek te doen naar wat er zich in Huize Constance afgespeeld heeft. Immers, voor je het weet is er informatie te vinden die de overheid schade kan berokkenen.
Geheim
Het ‘speurdersduo’ voelt zich wat ongemakkelijk in Huize Constance. Ze doorzoeken het huis helemaal en komen steeds dichter bij ‘het geheim’ van Antonia, maar ook bij wat anderen over zichzelf verborgen houden. Is Antonia terzijde geschoven omdat het anderen goed uitkwam? Nielsen weeft rondom de kern van het verhaal een mooi web van intriges. Er doemen ook regelmatig nieuwe vragen op, zoals waarom de telefoon van Antonia niet beschadigd was na haar val, wie Daniël en Suzanne achtervolgt met een zwarte Volvo en waarom de huisarts Antonia kenschetst als een tragisch figuur. De vrouw met het litteken is Antonia; ze heeft een duidelijk fysiek litteken. Daniël vertaalt wat hij weet in een denkbeeldig schilderij: “Ik voel het paletmes over het doek gaan, dat eronder trilt als ik strijk. Ik zie hoe ze groeit bij iedere streek, bij iedere verfsmeer, totdat ze er is, in die kamer, alleen Antonia. Enkel in lichte tinten en evengoed donker. Vrouw met litteken.” Het blijkt dat naast Antonia, Daniël en Suzanne ook heel wat andere personages in het verhaal een ‘litteken’ met zich meedragen. Je kwetsbaar voelen, het doden uit liefde, de onbereikbare liefde, eigenbelang en erkenning zijn thema’s die een rol spelen in het verhaal.
Poëtische taal
Nielsen slaagt erin om de verhaallijnen van alle personages logische met elkaar te verbinden tot een plausibel plot. Hij houdt de spanning vast – je wil doorlezen – en formuleert precies. Zo kan in het huis alles een dubbele bestemming hebben: voor bloemschikken of voor prostitutie, zoals de badkamers met lage douchekoppen. Dienen ze voor het makkelijk water geven van de bloemen of gebruiken de dames ze om zich van onderen op te frissen. Is de villa nu een bordeel, een safehouse of een cultureel centrum waar aan bloemschikken gedaan wordt? Het zijn de poëtische passages die je op meerdere manieren kunt uitleggen, die de roman qua taal zo aantrekkelijk maken: “In de kamer is alles voor het bloemschikken voorhanden, dus ook een voorraad van de onmisbare rubber omhulsels waarmee wordt voorkomen dat tere bloemstengels hun kostbare spannen verliezen, waarna ze slap zouden gaan hangen.”
Vrouw met litteken is geen ‘snel’ verhaal. Je moet er de tijd voor nemen. De ontdekkingstocht door Huize Constance wordt tot in detail verteld. Daardoor ‘stroeft’ het verhaal. Anderzijds hoort het wel bij de nauwgezetheid waarmee Daniël en Suzanne het raadsel ontrafelen en word je betrokken in het proces van het oplossen van de zaak rondom Antonia.
Neemt Daniël uiteindelijk het schilderspalet ter hand om Suzanne te portretteren en zo zijn liefde aan haar te verklaren? Of…?
—
Eerder gepubliceerd op Bazarow
Leesadvies voor jongeren
Roman die leest als een spannend boek. Geen 'snel' boek, maar een boek waar je de tijd voor moet nemen.
1
Reageer op deze recensie