De kunst van falen
Waagstukken is de goed getroffen titel van het eerste prozawerk van Charlotte Van den Broeck (1991). Het boek is een mengeling van feit en fictie. In dertien (niet voor niets het ongeluksgetal) ‘verhalen’/essays doet ze onderzoek naar architecten die alles in de waagschaal stelden om hun kunstwerk te bouwen. Architecten zijn makers, vaklui, denken vooruit, maar moeten ook diplomatiek zijn. Ze durven, willen zich laten zien, hopen op waardering. Niet altijd wordt hun creativiteit beloond. Net als bij schrijvers. Soms gaat het fout: een filmtheater dat instort, een fort dat niet vanaf het water gezien mag worden, een kazerne met te weinig toiletten, de kritiek van het publiek op het gebouw van de Wiener Staatsoper. Het gevoel gefaald te hebben leidt tot de ultieme consequentie: zelfmoord plegen. Overigens plegen lang niet alle architecten in dit boek zelfmoord. Waagstukken is een boek waarin de bezetenheid, falen en omgaan met falen centraal staan. Word je door te falen niet beter in je werk, is een vraag die zich opdringt.
Waagstukken is ook een zelfonderzoek dat gaat over Van den Broecks schrijverschap, haar streven naar perfectie, over onzekerheid en doorzetten. In elk hoofdstuk legt de auteur een verbinding naar zichzelf, naar haar jeugd, naar de liefde, naar wie ze is. De verbinding van deze twee lagen maakt het tot een geslaagd waagstuk.
‘Bij alles heb ik steeds het volmaakte voor ogen. Het onhaalbare steekt me aan: als het niet kan, wil ik het des te meer, roekeloos wil ik het, ongeacht de gevolgen.’
Het openingsverhaal vormt de basis voor de queeste van Van den Broeck: bezoeken van mislukkingsplekken (het merendeel in Europa en drie in de Verenigde Staten) en proberen uit te vinden wanneer een mislukking de moeite waard is om ervoor te sterven. De architect van het Stedelijk Zwembad in Turnhout, Van den Broecks geboortestad, zou zich verhangen hebben in de wegzakkende kelder van het zwembad. Het zwembad vertoont allerlei defecten. Sinds de opening is het nooit langer dan drie maanden open geweest. Zo raakt een meisje met haar paardenstaart verstrikt in de afzuiginstallatie en verandert het water in melk. Het blijkt dat de architect helemaal geen zelfmoord heeft gepleegd. Zo staan er meer legenden in het boek.
‘Wanneer wordt een fout groter dan het leven of zo allesomvattend groot dat het leven zelf een mislukking wordt?’
Architectuur is zichtbaar in de openbare ruimte. Gaston Eysselinck is idealist pur sang, wil architectuur toegankelijk maken en kunst daarin integreren. Hij ontwerpt het P.T.T./R.T.T.-gebouw in Oostende. Hij stopt zijn ziel en zaligheid in het gebouw, maar er is zoveel kritiek op zijn werk dat hem zelfs de toegang tot de bouwwerf ontzegd wordt. Een half jaar later pleegt hij zelfmoord, niet omwille van het gebouw, maar omdat zijn geliefde Georgette Troy overleed en hij zonder haar niet verder wilde leven.
Van den Broeck kiest voor verschillende vormen in haar boek: een brief, dagboeknotities, filosofische beschouwingen, hilarische ontmoetingen, rake observaties, historische gegevens. Het maakt het boek afwisselend en nodigt uit om zelf op onderzoek uit te gaan. Poëtische taal kom je overal tegen in het boek. Ze vergelijkt de stad Wenen met gebak. Waakhonden: ‘De getande blaf van een stel Duitse herders’ en als na een brand de dorpelingen de handen ineenslaan voor de herbouw van hun kerk schrijft ze ‘elke steen die werd bijgezet: een kiezel op het pad naar het Paradijs.’
De vormgeving is bijzonder. Op de cover ‘The Sea’, een schilderij van Lowry. De zee zou zomaar een metafoor voor ‘het strijden in het leven’ kunnen zijn, of metafoor van de leegte die falen kan oproepen. Het boek heeft geen mooie gladde rug, maar zicht op de binding. Alsof de auteur letterlijk wil laten zien dat de dertien verhalen met elkaar en met haar verbonden zijn. De oplossing van de queeste van Charlotte Van den Boeck, de reden waarom kunstenaars zelfmoord plegen staat in de laatste zin. Dan valt alles op zijn plek.
Waagstukken is een juweel!
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Jan Stoel
Gesponsord
Wanneer zijn ploeg vastloopt door een reusachtig bot, gaat Boer Boris samen met Berend en Sam op onderzoek uit. Van welk dier zou dit bot kunnen zijn? Een cavia? Een marmot?
Marie zit op de beste school van de wereld met de allerliefste juf. Als haar klas uitgenodigd wordt om een week te ruilen met een andere klas, logeert Marie zelfs in een villa met zwembad en paarden.
De TikToks die geheimen van leerlingen én docenten onthullen, zijn enorm populair op Lauries school. Maar is het wel echt ongeluk als een meisje uit een van de sappigste TikToks om het leven komt?
Met zeven sleutels kan een bont gezelschap reizigers de schat van de meedogenloze Roverkoning in handen krijgen, als ze langs de zeven bewakers kunnen komen.
Noura leeft met een groot geheim – haar moeder mag absoluut niet ontdekken dat ze bij volle maan in een weerwolf verandert. En dan is er nog dat andere grote geheim ...
Als het afbrokkelende gebouw van Brams middelbare school wordt gesloten, moet hij ergens anders heen dan zijn beste vriend, Theo Thorbecke. Kunnen ze de school nog redden?
De kikkertjes maken weer met veel plezier en humor hun stripboeken. Met hun opbrengsten kunnen ze snoep kopen. Of kunnen ze het beter samen aan iets anders besteden?
Waakgorgel Jukko vertelt de Waakgorgeltjes-in-Opleiding en Melle dat er boven de poolcirkel een groot leger Brutelaars oprukt. De verdedigende Gorgels vallen allemaal in slaap.
Drie tieners bekennen de moord op Mirza. Alle drie hebben ze een motief, maar slechts een van hen is de dader. Wie viel Mirza aan op het feest? Wie is de mystery guest?
Er is een landelijke internetstoring en nu kunnen Quinn en Aaron geen huiswerk maken. Ze moeten een voldoende halen, anders moeten ze stoppen met hun videokanaal.
Een ode aan de allesoverstijgende kracht van vrouwenvriendschap en een intiem portret dat een nooit eerder getoonde kant van Marilyn Monroe laat zien.
Als haar vader haar herinneringen vertelt die niet rijmen met de geschiedenis zoals zij die kent, gaat Olga twijfelen over haar achtergrond.
Dit is het sensationele verslag van hoe Red Bull luidruchtig de Formule 1-wereld instapte en steeds succesvoller werd om uiteindelijk de sport te domineren met Max Verstappen.
Twee advocaten, de een wit, de ander zwart, proberen hun ten onrechte beschuldigde zwarte verdachte van de doodstraf te redden.
Tijdens een roerige debatavond aan de universiteit in Kiev verklaart Dani's jeugdvriend Pavel dat het socialisme dood is. Wanneer Pavel vervolgens verdwijnt, gaat Dani naar hem op zoek.
Journalist Gina deed jarenlang verslag van oorlogen over de hele wereld, maar sinds kort is ze correspondent in Rome. Na een zwoele zomeravond belandt ze in bed met haar jeugdvriend Okke.
Wanneer Poppy anonieme brieven ontvangt, betrokken is bij een ongeval en verrast wordt door een groot geldbedrag, wordt haar veerkracht zwaar op de proef gesteld.
Schrijfster Keet ontdekt dat de eigenaresse van een sjofele strandtent waar ze graag komt, illegaal onderdak biedt aan een groepje jongeren.
Bruce Cable, de extravagante boekhandelaar die zijn winkel bestiert op Camino Island, en de groep schrijvers die hij om zich heen heeft verzameld staan voor een nieuwe uitdaging.
Tanya, een Britse exchange student, komt een jaar lang in het gezin van Natalie en Matt wonen in hun luxe huis in Los Angeles. Ze begint steeds meer te lijken op hun overleden dochter Anabel.
Wanneer haar buurvrouw Kira dood wordt aangetroffen denkt iedereen aan zelfmoord. Maar Nancy is ervan overtuigd dat er kwade opzet is.
Amsterdam, 1824. In de kinderkolonie heerst een hard regime van tucht en discipline. Samen maken Karel en Lize een plan: proberen te ontsnappen uit Veenhuizen ...
Cornelisse en Wertheim selecteerden de mooiste en indrukwekkendste verhalen uit 12,5 jaar Echt gebeurd. Ook op papier beklijven deze verhalen. Een feest om te lezen!
Het team is een oude sekte op het spoor als plotseling de cold case roodgloeiend wordt: een jonge vrouw is sinds een paar dagen spoorloos verdwenen...
Pim Franssen beschrijft zijn reis vol beproevingen van twee jaar en twee dagen door 26 Afrikaanse landen in een oude Land Cruiser.
Over vergeving, spijt hebben van altijd maar doorgaan, het plezier van simpel leven en de kracht die schuilt in gewoon geluk.
Op Ivy's safari’s worden dieren alleen gefotografeerd. Ze stuit daarbij op verzet van de andere witte jagers, maar ze zet vastberaden door.
De zeventigjarige Cecilia kijkt ernaar uit de zomer ongestoord aan de kust door te brengen. Dit plan wordt echter verstoord als ze een onverwachte gast aantreft.
Met zijn kenmerkende opgerolde sokken, zijn taaiheid en wilskracht hoort Søren Lerby bij de absolute boegbeelden van het voetbal.
Als de jonge Ned Maddstone zich na een uit de hand gelopen grap op school plots in een streng bewaakte gevangenis bevindt, ziet de toekomst er veel minder rooskleurig uit.
Als je het lastig vindt om je gewoontes te veranderen, ligt dat niet aan jou. Slechte gewoontes blijf je herhalen, omdat je de verkeerde methode gebruikt.
Miljardair Georg zoekt hulp bij zijn vriend Joe Carling, voor zijn spoorloos verdwenen kleinzoon en enige erfgenaam. Iemand heeft er baat bij heeft als Filip nooit gevonden wordt …
Dumoulin wordt geconfronteerd met plekken waar nederlagen, crashes en rivalen een voedingsbodem bleken voor twijfels, frustraties en onzekerheden.
Het jaar van Gwen van Poorten varieerde van paddoceremonies tot botox, van met je partner naar Burning Man en je daar verloven tot het verbreken van die verloving.
Qmusic-dj en brandweerman Tom geeft aan de hand van heftige, verdrietige, leuke en soms idiote verhalen een eerlijk en inzichtelijk beeld van het leven van een brandweerman.
