Een roman zonder filmeinde
Stefan Brijs (1969) heeft met Zonder liefde een roman geschreven waarin de centrale thema’s de onbereikbare liefde en vriendschap zijn. Daaromheen cirkelen motieven als eenzaamheid, seksualiteit en jaloezie. Zonder liefde is een verhaal dat zich overal en elke dag kan afspelen en waarin emoties een grote rol spelen.
Paul en Ava, de hoofdpersonages, zijn ‘zonder liefde’ en ontmoeten elkaar in een filmzaal waar ze naar een ‘betere film’ kijken die ingeleid wordt door een kenner, Ava’s vader. (Ava is genoemd naar filmster Ava Gardner). Er is een klik. De 27-jarige leraar Paul is eenzaam nadat zijn vrouw hem heeft verlaten, nadat ze vreemdgegaan is. Ava is 29 jaar, bedrijfsarts en is door haar partner verlaten omdat die niet langer wilde voldoen aan de passionele behoeften van Ava.
Ava is een vaderskindje, maar woont bij haar moeder. Daar wil ze weg en ze trekt aanvankelijk bij Paul in en ze slaapt keurig op de logeerkamer. Steeds als het tegenzit keert Ava terug naar Paul. Daaruit wordt duidelijk dat het om echte vriendschap gaat. Ze zijn niet verliefd. Zelfs elkaar aanraken zou verraad van die vriendschap betekenen, hoewel de verleiding soms aanwezig is. Ze hebben veel dingen gemeen, praten veel over film en literatuur, delen alles met elkaar, behalve het bed. In de liefde zijn ze elkaars tegenpolen. Paul zoekt een nieuwe partner, maar zoekt vooral rust, bescherming, geborgenheid. Ava is alleen op zoek naar een relatie waarin het draait om passie, lust. Hechten aan een vaste geliefde is voor haar een probleem.
Paul en Ava helpen elkaar in de zoektocht naar een nieuwe relatie. Paul vindt die niet. Louise en Bénédicte ontmoet hij via contactadvertenties. Hij knapt op hen af.
‘Wij wisten allebei heel goed dat we wanhopigen waren, ten ondergegaan aan de verwachting die een advertentie van vierentwintig woorden had gecreëerd.’
Ava ontmoet uiteindelijk Bernard, een jonge machinist bij de spoorwegen, waar ze seks mee heeft op allerlei spannende plekken (de cabine van de trein, een begraafplaats). Als Bernard ten tonele verschijnt voegt Brijs een nieuw element in de roman: jaloezie. Paul is bang opnieuw alleen achter te blijven.
Het verhaal speelt in de jaren negentig van de vorige eeuw in een Vlaamse provincieplaats. Het verhaal wordt verteld vanuit het ik-perspectief van Paul. Paul blikt als het ware terug op een jaar uit het leven van hem en Ava. De roman begint in de herfst en eindigt in de herfst. Een echte plot is er niet. Brijs heeft het einde opengelaten. Het gaat hem ook niet om de plot, maar om het thema dat hij wil belichten.
Het verhaal wordt chronologisch verteld, lijkt wat voort te kabbelen, maar dat is bedrog. Brijs verweeft in het verhaal allerlei verwijzingen naar literatuur, film en soms naar zichzelf. Als je daarop let wordt de roman rijker. Het verhaal speelt in de jaren negentig toen Brijs even oud was als Paul. Brijs was onderwijzer, Paul leraar. Brijs is net als Paul filmliefhebber. Bénédicte wil Paul op de begraafplaats van Elsene het graf van kunstenaars tonen, onder andere dat van auteur Neel Doff. Brijs schreef over Doff Villa Keetje Tippel. De Tuibrug bij Godsheide (een nutteloos kunstwerk in de buurt van Hasselt, en Brijs woonde vlakbij in Zonhoven) die Paul aan bouwkundige ingenieur Bénédicte (die helemaal voor hem niet de gezegende blijkt te zijn) wil laten zien, geeft aan hoe nutteloos hun relatie op termijn zal zijn.
De titel van de roman is ontleend aan een van de motto’s: het lied ‘Marieke’ van Jacques Brel, waarin melancholie en verdriet een rol spelen:
‘Zonder liefde warme liefde Waait de wind de stomme wind.’
Brijs schrijft toegankelijk, direct, construeert geen ingewikkelde zinnen. Er valt te genieten van mooie metaforen en prachtige zinnen zoals deze:
‘Onze harten zijn zwerfhonden die nooit een thuis zullen vinden.’
Steeds wekt Brijs spanning op; zouden Paul en Ava toch een relatie krijgen, net als in de geijkte liefdesfilms? Dan zou het een clichéverhaal geworden zijn en dat is Zonder liefde allerminst.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Jan Stoel
Gesponsord
Een diepgravend onderzoek naar de meest mysterieuze politieke moord van de 20e eeuw, die op de Amerikaanse president John F. Kennedy.
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
