Het boek dat zich een weg baant naar het hart

Barcelona, 1945. De 10-jarige Daniel Sempere, zoon van een boekhandelaar, wordt door zijn vader meegenomen naar het Kerkhof der Vergeten Boeken, een soort van mysterieuze bibliotheek vol boeken die door eerdere eigenaren zijn achtergelaten. Daar mag hij volgens de traditie één boek uitzoeken dat hij de rest van zijn leven moet koesteren. De keuze van Daniel valt op het boek Schaduw van de Wind, van Julián Carax. Thuisgekomen leest Daniel het boek in één ruk uit en is hij volledig in de ban van de schrijver en het verhaal. Hij wordt nieuwsgierig naar de achtergrond van het boek en de schrijver. Aanvankelijk lijkt niemand iets over Carax te kunnen of willen vertellen. Maar Daniel houdt vast, en al gauw raakt hij verstrikt in een web van verloren liefdes, eerzucht, intriges, bedreiging en geweld. Wat is er gebeurd tussen Julián en zijn geliefde Penélope Aldaya? Wie is de geheimzinnige Laín Coubert, die alle boeken van Carax opkoopt of steelt en vervolgens verbrandt? In de 10 jaren die volgen, zal Daniel regelmatig wensen dat hij het boek maar beter nooit had kunnen ontdekken, maar helaas is er geen weg terug meer.

De schaduw van de wind is in één woord subliem! Net zoals Daniel zich helemaal in zijn boek verliest, kon ik het niet meer wegleggen nadat ik er eenmaal aan begonnen was. Zafón heeft een unieke, meeslepende schrijfstijl, die me doet denken aan het magisch realisme zoals ik dat van bijv. Isabel Allende en Gabriel García Márquez ken. Barcelona wordt in bloemrijk taalgebruik neergezet als een mysterieuze stad, voortdurend gehuld in nevelen en schaduw:
“De straten sluimerden nog tussen nevels en dauw toen we naar buiten gingen. De straatlantaarns van de Ramblas schetsten twinkelend een allee van damp, terwijl de stad zich uitrekte en zich van haar aquarelvorming ontdeed.”

De effecten van de Spaanse Burgeroorlog drukken nog zwaar op de stad en we zien een grote tegenstelling tussen de arbeiders en de elite. In het verhaal komen beide werelden dicht bij elkaar, van de ooit weelderige villa van de rijke familie Aldaya tot de gevangenissen en psychiatrische instellingen waar mensen hun dagen in bittere ellende doorbrengen.

Zafón voert een enorm aantal karakters op in zijn verhaal, die allemaal even kleurrijk worden neergezet. Al gauw blijkt dat al deze personen op een of andere manier verbonden zijn met elkaar via Julián Carax, ook al beseffen ze dat vaak zelf niet. Steeds duiken er nieuwe verhaallijnen met nieuwe plotwendingen op en ontstaan er nieuwe inzichten. Het is als lezer dan ook zaak bij al deze personages en plots je hoofd er goed bij te houden; het is als een legpuzzel waar je steeds nieuwe stukjes vindt en het grote geheel langzaam duidelijk wordt. Een notitieboekje bewees me goede diensten om namen en tijdlijnen overzichtelijk te houden.

Het taalgebruik van de karakters is net zo kleurrijk als dat van de verhalende delen van het boek. Of dat realistisch is voor het Barcelona van die tijd (of überhaupt voor wie dan ook) zou ik niet durven beweren, maar boeiend is het zeker en het leidt ook nergens af. Regelmatig weet Zafón ook humor in de dialogen te verwerken, zeker bij het prachtige personage van Fermín Romero de Torres, een ogenschijnlijke zwerver die door Daniel en zijn vader opgenomen wordt in hun boekhandel.

Naarmate het verhaal vordert, ontdekt de lezer (en ook Daniel zelf) dat er opvallende parallellen zijn tussen de levens van Daniel en Julián. Dit maakt Daniel zwaarmoedig en geeft het boek een wat somber, duister, karakter, wat helemaal in lijn is met de al geschetste sfeerbeelden van de stad.

Eén heel klein minpuntje misschien dan toch: bij elk wandeling, uitstapje of bezoek dat personages aan elkaar brengen, worden alle straten, pleinen, parken en stegen benoemd waar de reis langs voert, en dat ging me op zeker moment wel een beetje tegenstaan. Misschien leuk voor iemand die zelf in Barcelona woont, maar het voegt aan het verhaal niets toe.

De schaduw van de wind vormt hiermee een boeiende mix tussen thriller, drama, mysterie en historische roman. Complex en meeslepend, en een onvergetelijk leesavontuur! In het inleidende hoofdstuk zegt Daniel “Ik hoorde eens een vaste klant van mijn vaders boekhandel zeggen dat er maar weinig dingen zijn die zo´n stempel op een lezer drukken als het eerste boek dat zich werkelijk een weg baant naar het hart.” Net als voor Daniel, zou voor veel lezers De Schaduw van de wind best eens dat boek kunnen zijn!