Mooi verhaal maar wat eenzijdig uitgewerkt

Klimax is de debuutroman van Charlotte Brugman. Het is deel 1 van wat uiteindelijk een trilogie moet worden. Het boek is mooi uitgevoerd, met een boekblok dat bedrukt is met allerlei computer-symbolen.

Het is 2123. De wereld is net ontsnapt aan een klimaatramp, en om herhaling te voorkomen, wordt deze nu in balans gehouden door AX, een zeer geavanceerd AI-systeem. AX kent iedere inwoner punten toe op basis van zijn/haar klimaatgedrag. De scholieren Finn en Dunya volgen beide een programmeurs-opleiding aan het prestigieuze Thunberg-college (een leuke vondst!). Beide worden uitgenodigd om deel te nemen aan het programmeurs-WK in Oezbekistan. Daar komen ze tot een schokkende ontdekking die niet alleen hun leven, maar dat van heel veel mensen op het spel zet.

Klimax is een boek in de Young Adult-categorie. Dat merk je meteen al bij het lezen. Het taalgebruik is niet heel ingewikkeld, en op elke pagina gebeurt wel iets, dus je leest er in sneltreinvaart doorheen. Dunya en Finn zijn beide 15, en dat is ook zo’n beetje het niveau waarop het boek geschreven is. Waar sommige YA-boeken ook zeker volwassenen aanspreken, was dat hier bij mij wat minder het geval; daarvoor heeft het naar mijn smaak teveel Young en te weinig Adult componenten. Dat betreft dan vooral de schrijfstijl en de nogal kort-door-de-bocht plotwendingen, maar het is zeker geen slecht verhaal.

De thema’s die in het boek aansneden worden (klimaat, AI) zijn zeker actueel en zullen ook veel jongeren aanspreken. We lezen in het boek dat er in 2089 een Grote Overstroming heeft plaatsgevonden die grote delen van Europa en Azië onder water heeft gezet, maar dat is dan ook alles wat je daar over leest. Verder krijgt elk mens bij geboorte nano-bots geïnjecteerd die je klimaatgedrag controleren en je op basis daarvan indelen in een categorie (rood, oranje, geel of groen). Hoe hoger de categorie, hoe meer privileges je in het leven krijgt op bijv. gebied van onderwijs en gezondheidszorg. Dat laatste is wel een wat beangstigende gedachte. Het idee van ‘wie niet horen wil, moet maar voelen’ spreekt me ergens wel aan, maar wordt hier wel een beetje ver doorgevoerd. Jammer vind ik dat we nergens merken aan de hoofdpersonen waarom Dunya in de oranje categorie valt en Finn in de groene. Het enige dat we van Dunya weten is dat haar ouders klimaatactivisten waren en op mysterieuze verdwenen zijn, maar over haar eigen klimaatgedrag lezen we niets. Dat geldt ook voor Finn, wiens vader AX-hoofdinspecteur is. Het lijkt daarmee dus meer een kwestie van rangen en standen te zijn dan van daadwerkelijke inspanning voor het klimaat. Dit zie je ook terug in de karakters van de personen; Finn is vooral de zelfverzekerde, aanvankelijke zelfs wat arrogante jongen, terwijl Dunya wat milder is en zich vooral zorgen maakt over de gezondheid van haar oma. Op twee korte scènes na (Finn die in een tuin werkt en Finn en Dunya die langs het opgedroogde Aral-meer komen) komt het thema klimaat eigenlijk niet echt in beeld.

Het verhaal ontwikkelt zich razendsnel, nergens wordt iets verspild aan diepgang, bezinning of wat dan ook. Het is zeker spannend, met name in het tweede deel als Finn en Dunya ontdekt hebben wat er in het AX-systeem niet klopt. Het gaat er dan een beetje van dik hout aan toe, wat de geloofwaardigheid niet overal ten goede komt maar je wel in het verhaal gevangen houdt.

Al met al een origineel en vlot geschreven verhaal. Jammer vind ik dat ten aanzien van de klimaatproblematiek gekozen is voor alleen maar de dystopische oplossing van AX. Juist voorbeeldgedrag van de hoofdpersonen zou voor deze jonge doelgroep wellicht ook een motivatie zijn geweest om zelf over dit thema na te denken. Mogelijk komt dat inzicht nog in de vervolgdelen?