Pakkend maar ook beklemmend

In Laat me nooit alleen maken we kennis met Kathy H. Zij is 31 jaar oud en werkt als verzorgster voor orgaandonoren. Samen met andere kinderen, waaronder haar vrienden Tommy en Ruth, is zij opgegroeid op Hailsham, een soort kostschoolachtige instelling. We komen er al gauw achter dat deze kinderen opgevoed worden in de wetenschap dat zij zelf toekomstig allemaal orgaandonoren zullen worden. Wat daar achter zit zal ik hier niet verklappen, maar het is een sinister verhaal. Nadat de Hailsham-periode erop zit gaan de leerlingen naar de Cottages, een soort vakantieboerderij waar zij zonder begeleiders nog 2 jaar verblijven voordat ze ‘het echte leven’ starten. Kathy kijkt in het boek terug op haar jeugd en hoe de vriendschap met Tommy en Ruth zich ontwikkeld heeft, en naarmate het verhaal vordert, lezen we wat voor donkere werkelijkheid er schuilgaat achter hun vriendschap.

Laat me nooit alleen is een bijzonder boek, dat broeit van de spanning en vermoedens. Het verhaal wordt verteld in de ik-vorm, vanuit het perspectief van Kathy. Al na een paar bladzijden krijg je in de gaten dat er iets speelt waar je op dat moment als lezer nog geen idee van hebt maar dat wel een zwaar stempel op het verhaal drukt. Kathy vertelt over haar jeugd, vanaf dat ze ongeveer 5 jaar oud was. Zij en de andere kinderen groeien op in een soort van kostschool en ook daar merk je al snel dat het geen gewone kostschool is. Er wordt bovengemiddeld veel aandacht besteed aan creatieve ontwikkeling. Leerlingen hebben een vermoeden waarom dat zo is, maar dat blijkt uiteindelijk toch heel anders te liggen. Het hoe en waarom van het donorschap blijft ongewis, ook de kinderen zelf lijken dat nog niet helemaal te doorgronden. Stukje bij beetje krijg je, door de gesprekken die Kathy met haar vrienden en begeleiders voert, meer zicht op wat er zich afspeelt. Zo wordt je ongemerkt meegezogen in het verhaal. Alles wat iedereen zegt heeft betekenis, en ik vermoed dat je er bij een tweede keer lezen, als je de context eenmaal kent, nog veel meer uithaalt.

De vriendschap tussen Kathy, Tommy en Ruth neemt diverse keren nieuwe wendingen. Hoewel Kathy duidelijk een oogje op Tommy heeft, krijgt hij op zeker moment een relatie met Ruth, wat voor veel spanning zorgt. Elk van de drie heeft daar zo zijn eigen theorie over, en het is boeiend om door middel van terugblikken van Kathy erachter te komen wat er zoal tussen hen speelt.

Bijzonder in het verhaal is dat de leerlingen hun lot zonder al te veel nadenken lijken te aanvaarden, terwijl je als lezer, op het moment dat je ontdekt wat er aan de hand is, bijna verontwaardigd bent hoe dit kan gebeuren. Oppervlakkig gezien lijkt het verhaal dan ook voort te kabbelen, maar onderhuids spelen er veel emoties over leven en dood, over liefde, eenzaamheid, vertrouwen en vriendschap. Het is dan ook een zeer gelaagd verhaal, dat je voortdurend aan het denken zet en niet snel loslaat.

Wat nog bijdraagt aan de sinistere sfeer, zijn de landschapsbeschrijvingen. Overal waar Kathy en haar vrienden komen, lijkt het Engelse landschap leeg en verlaten te zijn. Ook hier proefde ik een symboliek in die mooi bij het verhaal past, al is dat misschien ook mijn interpretatie.