Meesterlijke detective

Poolnacht is het derde boek in de ‘Dark Iceland’-serie van de IJslandse auteur Ragnar Jónasson (1974). Het boek ademt een heel andere sfeer dan de eerste twee delen, Sneeuwblind en Inktzwart. Liepen daar de emoties nogal hoog op, in dit nieuwe boek is het allemaal veel rustiger, haast gezapig. Dat komt mede door een lockdown in het noordelijke plaatsje Siglufjörður, waar de serie zich afspeelt en waar hoofdpersoon Ari Thór politieagent is. Vanwege een rondwarend virus heerst er een onnatuurlijke rust in het dorp, de bewoners zijn bang en blijven binnen.

Ari Thór krijgt het verzoek van dorpsgenoot Héðinn om uit te zoeken wie de jongeman is die op een oude, 50 jaar geleden genomen, familiefoto staat. Hij heeft nooit geweten dat er naast zijn familie nóg iemand bij hen op de afgelegen boerderij woonde. Wie was die jongen en wat deed hij daar? Er zijn weinig aanknopingspunten. De boerderij is inmiddels een ruïne en Héðinns familie is dood. Maar Ari Thór houdt van puzzelen en probeert via allerlei wegen meer te weten te komen over de geportretteerden. Hij heeft toch niets anders te doen in het doodstille Siglufjörður.

Als tweede lijn in het verhaal is de journaliste Isrún in IJslands hoofdstad Reykjavík op jacht naar een verhaal wat kan leiden tot grote politieke problemen voor de regering. Daarnaast onderzoekt zij op verzoek van Ari Thór, die zij eerder heeft leren kennen, een lijntje uit zijn foto-puzzel dat naar Reykjavík leidt. Jonassón geeft Isrún met haar onderzoeken en de verdieping van haar privéleven een mooie, beduidend belangrijkere rol dan in de voorgaande boeken. Dat werkt hij heel goed uit en het biedt perspectief voor een prominentere rol voor Isrún in de volgende delen.

Eerlijk is eerlijk: de spanningsboog is in Poolnacht niet hoog. Daar moet het boek het niet van hebben. Alle aandacht gaat uit naar de diep menselijke drama’s die Jonassón beschrijft. Zowel de tragedie uit het verleden als de gebeurtenissen in Reykjavík in het heden leggen gevoelens bloot van hoop en van liefde maar ook van haat en van verlies. Langzaam maar zeker wordt de trieste waarheid onthuld van daden die misschien niet slecht waren bedoeld maar waarvan de onvermoede gevolgen verreikend zijn.

Ook aan de ontwikkeling van de karakters is in Poolnacht minder aandacht besteed. Het is net of de auteur de hoofdpersonen na de schokkende gebeurtenissen in de eerste twee seriedelen wat rust gunt. Dat is in het licht van de voorgaande twee boeken echter helemaal niet erg. Poolnacht is namelijk op zijn eigen manier net zo interessant als zijn voorgangers. De minutieuze speurtocht van Ari Thór en de schokkende geheimen die Isrún in Reykjavík ontdekt houden de aandacht zonder problemen vast. Het is een typische detective: speuren, speuren en nog eens speuren. Hier een steen omdraaien, daar een herinnering horen die je in een nieuwe richting stuurt. Jonassón is een meester in dit genre.

Voor de lezers voor wie Poolnacht een eerste kennismaking is met het werk van Jonassón en die enthousiaste verhalen over deze schrijver hebben gehoord, kan de relatieve rust die het boek uitstraalt een anticlimax zijn omdat ze meer actie hadden verwacht. De auteur is echter vanaf het allereerste boek bezig een band te smeden tussen de lezer en de hoofdpersonen. Het is geen must maar om Poolnacht op volle waarde te kunnen schatten verdient het aanbeveling om eerst Sneeuwblind en Inktzwart te lezen.