Een bijzonder verhaal dat je diep raakt

Ren Janina, ren! is het waargebeurde verhaal over Janina Katz. Zij groeit op in het Joodse stadje Chorostków in Polen tijdens de jaren dertig van de vorige eeuw. Haar gelukkige kindertijd wordt overschaduwd door de dreigende oorlog vanuit Rusland en Duitsland. Naarmate de oorlog nadert worden de levensomstandigheden steeds moeilijker. Voedsel is steeds moeilijker verkrijgbaar en mensen uit de omgeving verdwijnen. De vader van Janina wordt meegenomen door de Russen om te werken in Siberië en later wordt ook Janina’s broer afgevoerd naar een werkkamp. Janina’s moeder, zus en oma weten nog lang uit de handen van de Duitsers te blijven, totdat ook dat niet meer te voorkomen is. Alle overgebleven Joden uit het stadje worden verzameld op het plein om te worden afgevoerd naar werkkampen, totdat Janina’s moeder een mogelijkheid ziet voor haar dochtertje om te ontsnappen. Op het moment dat haar moeder ‘Ren, Janina, ren!’ roept, begint de lange zwerftocht van het tienjarige meisje. Op de vlucht voor de Duitsers en op zoek naar veiligheid.

Marjan Brouwers en Jeannette van Ditzhuijzen schreven deze biografische roman op basis van vele uitgebreide interviews met Katz, die nu 84 jaar is en op Curaçao woont. Vanwege de vele gaten in haar geheugen is het een roman geworden, gebaseerd op feiten en aangevuld met bijvoorbeeld een herinneringsboek dat de auteurs op internet vonden, met verhalen uit Chorosków.

Na een indrukwekkende proloog nemen de auteurs je mee het verleden in. Je maakt kennis met de verschillende leden van de familie Katz. Vooral in het begin kunnen al deze namen verwarrend zijn, maar gelukkig is er een stamboom opgenomen om af en toe even te raadplegen. Langzaamaan raak je steeds meer bekend met de verschillende familieleden en joodse woorden en uitdrukkingen. In het begin van het boek word je niet alleen geconfronteerd met de vele familieleden, maar ook met heel veel feiten, zonder dat je de kans hebt gekregen om echt in het verhaal te komen. Dat zorgt voor een stroeve start bij het lezen van dit boek. Dat het chronologisch verteld wordt door de moeder van Janina, Bertha, biedt nog enige houvast.

Naarmate je verder komt in het boek wordt vooral het personage van Janina en dat van haar broer Bumek wat verder uitgediept, waardoor je meer diepgang ervaart tijdens het lezen. De lezer kan meeleven met Janina en de ontberingen waar zij mee te maken krijgt. Je kan na het lezen niets anders dan respect en bewondering hebben voor hoe zij zich staande heeft gehouden in die verschrikkelijke tijd. Het beschrijvende aspect van de schrijfstijl komt goed naar voren. De auteurs weten de lezer mee te nemen naar Chorosków, dat eerst een bruisend stadje was, maar later een spookstad die het toneel was van de verschrikkelijke oorlogstaferelen die de personages ondergingen.

Ondanks de moeizame start en een abrupt einde is Ren, Janina, ren! een bijzonder verhaal dat je diep raakt. De ontberingen die Janina Katz heeft moeten doorstaan zijn niet te bevatten. Helemaal niet wanneer je je bedenkt dat zij slechts een van de velen was. Het doet je beseffen hoe kostbaar onze vrijheid is.