Veelbelovend maar toch net niet

Met Alles wat had kunnen zijn schrijft de Nigeriaanse auteur Ayọ̀bámi Adébáyọ̀ haar tweede boek. Nadat haar eerste boek (Blijf bij me) genomineerd werd voor de Baileys Women's Prize for Fiction en de Dylan Thomas Prize lag de lat der verwachtingen voor dit boek erg hoog. Hoet boek is betaald door Elvira Veenings.

We maken direct kennis met Ẹniọlá die de krant voor zijn werkloze vader haalt. Hij ondergaat vernedering maar wil er alles aan doen om er voor te zorgen dat zijn toekomstdroom werkelijkheid wordt. Helaas leeft het gezin in armoede en ziet Ẹniọlá zijn toekomst in rook opgaan tot hij een baantje aanneemt met een dubieus karakter. Wúràọlá komt uit een welgestelde familie en heeft een goede baan als arts. Ze is verloofd met Kunlé en ziet uit naar haar toekomst. Maar hoe lang kan ze omgaan met de pijn die haar verloofde haar doet?

Alles wat had kunnen zijn is met recht een cultuurshock te noemen. Adébáyọ̀ vormt een helder beeld van de Nigeriaanse samenleving en vooral de enorme verschillen in klassen. Ze schetst een beeld van de allerarmsten, die moeten bedelen en van de rijken die verweven zijn in de politiek en goede banen hebben. Niet alleen deze enorme kloof is een schok, ook de manier waarop er met mensen wordt omgegaan. Op scholen en daarbuiten zijn lijfstraffen niet ongewoon - voor een westerling lastig om te lezen. Het is als lezer lastig te beseffen dat het daar heel normaal is en wij in het westen eigenlijk heel erg geprivilegieerd zijn.

Het boek begint erg langzaam, te langzaam waardoor het af en toe echt als doorzetten voelt om door te lezen. Daarnaast is het verhaal doorspekt van Yoruba, de lokale taal waarbij een deel te begrijpen is door de context maar een deel ook niet. De doorzetter wordt wel beloond want naar mate het boek volgt sluit je Ẹniọlá en Wúràọlá in je hart en hoop je van harte dat ze uit hun penibele situaties komen. Aan het einde neemt het boek een vlucht en gebeurt er een hoop in korte tijd waardoor het moeilijk weg te leggen valt. Het boek voelt hierdoor wel uit balans, wanneer de gebeurtenissen meer verweven waren over de gehele lengte had de balans beter geweest en het boek van begin tot het einde vlot gelezen. En hoewel het boek eindigt waar het begint zijn er een hoop open eindjes en blijf je als lezer met vraagtekens achter.