Hoe maak je klassiekers toegankelijk? Zo dus!

Het eerste deel van Dante's De goddelijke komedie, De hel, werd door Dante Alighieri geschreven in de veertiende eeuw. Vele vertalingen volgden van deze klassieker. Met de vertaling van de Vlaamse Lies Lavrijsen voegt Blossom Books daar een nieuwe versie aan toe. De hel is de eerste van Dante's werken dat bij Blossom Books uitgegeven zal worden. Lavrijsen werkt inmiddels aan de vertaling van het tweede deel, dat in 2022 uitgegeven zal worden.

Blossom Books zet met de reeks 'Wereldklassiekers' in op het toegankelijk vertalen van klassieke werken zodat deze ook door de Young Adult-doelgroep makkelijk opgepakt kunnen worden. Eerder gaven ze binnen deze reeks onder andere al Romeo & Julia, Frankenstein en Jekyll & Hyde uit. De hel is de eerste klassieker waar Lies Lavrijsen zich voor in heeft gezet. Eerder vertaalde zij al bekende werken als Op het einde gaan ze allebei dood en Vroeger is alles wat ik van je heb van Adam Silvera.

In De hel volgen we de hoofdpersoon, Dante zelf, op zijn reis door de hel om zijn eigen zonden onder ogen te komen. Op zijn tocht spreekt hij met diverse criminelen en andere zondaars in de hoop zo zijn ziel te kunnen zuiveren, de zogenaamde loutering, zodat hij uiteindelijk in de hemel terecht komt. Zijn tocht duurt langer dan alleen De hel en zal in de opvolgende delen, De louteringsberg en De hemel, opgevolgd worden.

Al vrij snel na het uitbrengen van De hel barstte er een discussie los in de media. In de bewerking van De hel is gekozen om de profeet Mohammed, die zich in het originele werk in de hel bevond, niet meer bij naam te noemen. Blossom Books onderschreef deze keuze met het argument dat de vertaling en bewerking door het anonimiseren van de naam van de profeet geen afbreuk doet aan het originele verhaal maar er wel voor zorgt dat er geen onnodig kwetsende passage meer in staat. In de oorspronkelijke passage wordt de profeet die zo'n belangrijke rol heeft voor een heel groot deel van de Nederlandse en Vlaamse lezers tussen de criminelen in de hel geplaatst is terwijl het uitoefenen van een geloof geen criminele grondslag heeft. Voor het verhaal zelf maakt anonimiseren weinig uit, de tocht van Dante blijft hoe dan ook indrukwekkend en een tikje grimmig te noemen en daarmee is het aan de lezer zelf om hier zijn oordeel over te vormen.

Het originele werk van Dante is geschreven op rijm volgens een ABA BCB DCD rijmschema waarbij de verzen op elkaar rijmen. In de vertaling komt dit rijmschema niet zo goed naar voren maar ondanks dat weet Lavrijsen de poëtische insteek van de originele tekst goed over te brengen in het Nederlands. Met voetnoten voegt ze op diverse plaatsen een stuk toelichting toe, bijvoorbeeld over de personages. Daarnaast wordt het verhaal gesteund door passende illustraties gemaakt door Sophie Pluim. Onder andere de kaart die de lagen van de hel en de hemel weergeeft is een goede ondersteuning voor het verhaal dat op sommige plaatsen moeilijker te volgen is.

Het originele verhaal van De hel is een donker en grimmig verhaal. Ondanks dat de nieuwe vertaling gericht is op een jongere doelgroep is deze duistere, grimmige sfeer niet verdwenen. Het boek neemt een wijze les met zich mee: de zondaar maakt zijn eigen hel. Of om het makkelijker te maken: de zondaar graaft zijn eigen donkere graf.

De hel is ook in de nieuwe vertaling een pittig verhaal om te lezen en is een boek dat bij de lezer moet passen. Lies Lavrijsen heeft een treffende vertaling gemaakt die het originele werk eer aandoet ondanks alle discussie die er ontstaan is. Een mooie opmaat naar een verdere uitgave van Dante's De goddelijke komedie.