Titaantjes blijkt in elke levensfase weer een ander leesavontuur.
Nescio is het pseudoniem van de zakenman Jan Hendrik Frederik Grönloh (Amsterdam, 22 juni 1882 – Hilversum, 25 juli 1961); het is Latijn en betekent: "ik weet het niet". Waarschijnlijk is het bedoeld als woordgrap op de term nomen nescio, die in de literatuur wordt aangehaald als de auteur van een geciteerd werk onbekend is. De auteur Nescio heeft tijdens zijn leven slechts 350 bladzijden gepubliceerd: de verhalen "De Uitvreter", "Titaantjes" en "Dichtertje" en de verhalenbundels "Mene Tekel" en "Boven het dal". Niettemin heeft hij zich daarmee een reputatie bezorgd, die door de jaren alleen maar is gegroeid; zijn kleine oeuvre is voor velen "het boek dat alle andere boeken overbodig maakt", aldus W.F. Hermans.
Het verzameld werk van Nescio werd in 1996 uitgeven in twee delen, dl. 1 met Verzameld proza en deel 2 als Natuurdagboek.
Samenvatting
"Jongens waren we - maar aardige jongens. Al zeg ik het zelf. We zijn nu veel wijzer, stakkerig wijs zijn we, behalve Bavink, die mal geworden is."
Deze zin, die heel veel Nederlanders wel eens gehoord of zelfs geciteerd zullen hebben, vat eigenlijk het hele verhaal samen. Koekebakker kijkt terug op de tijd dat hij en zijn 4 vrienden nog idealen hadden. Ze zouden de maatschappij veranderen, keken met minachting neer op de bedrijvigheid van de wereld en "verachtten de menschen, de gewichtige heeren vooral, die heeren die het druk hebben en die denken dat zij 't aardig ver in de wereld hebben gebracht". Ze leken vrienden, ondernamen van alles samen, maar langzaam groeiden ze uit elkaar, terwijl de idealen die hen ooit verbonden, uitdoofden. Hij vertelt hoe het hen verder is vergaan, wat er van hen is geworden, hoe ze uiteindelijk, met meer of minder succes, toegegeven hebben aan de eisen van een maatschappij die ze verfoeiden. En hoe ze zich daar uiteindelijk niet meer druk over maken. Ook hij lijkt erin te berusten, dat het zo nou eenmaal loopt, maar dat zinnetje met "stakkerig wijs" ..... dat zegt genoeg.
Leeservaring
Op de laatste bladzijde staat: Voltooid Januari 1914. Exact 100 jaar geleden dus. In de uitgave die ik las, is de oude spelling gehandhaafd, iets wat goed bij het verhaal en de tekeningen van Joost Swarte past. Nescio was dus 32 toen hij het schreef. Titaantjes is een vervolg op De Uitvreter, uit 1911. Het boek heeft als moraal dat ieder mens zich uiteindelijk ten koste van zijn idealen aanpast aan de maatschappij en ondanks de hevigste afkeer van allerlei maatschappelijke eisen daar toch altijd aan toegeeft, of hij wil of niet. De twee werken zijn dan ook een grotesk protest tegen "de" maatschappij, maar ze geven wellicht ook de tweestrijd weer tussen Nescio (De schrijver) en Grönloh (directeur van de Holland-Bombay Trading Company), die in een en dezelfde persoon wordt uitgevochten (vgl. de tegenstelling schrijver/zakenman bij Willem Elsschot in de Laarmans-Boorman boeken).
Een honderd jaar oud boek en toch niet ouderwets. Aan de spelling wen je snel en dan blijkt de stijl nog kordaat en fris. Een ouderwets woord, ouderwetse bezigheden, dat kan niet anders, maar de gedachtegang trekt je vanzelf het verhaal in. Nog steeds hebben jongeren idealen, nog steeds glimlachen ouderen daar "stakkerig wijs" om en verbeelden zich gaarne dat het nu eenmaal niet anders kon, dat het leven altijd zo verloopt. Idealen horen bij de jeugd en wie ze niet op tijd los kan laten? Die wordt "mal", zoals Bavink.
Daarom is dit zo'n klassieker waarbij het nogal wat uitmaakt op welke leeftijd je hem leest. Ik las Titaantjes toen ik net zo oud was als die aardige jongens, ik begreep ze prima, want ik dacht er net zo over. Ik begreep niet zo goed, waarom ze allemaal hun idealen in de steek lieten, vond het nogal een slap einde. Ik las het boek opnieuw toen ik midden 40 was. Het deed me geen goed: ik had net de idealen door mijn vingers zien glippen, las vooral met melancholie over de periode dat ze nog niet beseften dat alles anders zou worden, of ze wilden of niet. En nu las ik het voor de derde keer. Met de "stakkerige wijsheid" van de ouderdom. Pas nu begrijp ik de titel: Titaantjes, ze voelen zich reusachtig, groot en sterk, maar in de loop die het leven nu eenmaal neemten, zijn ze heel klein. Koekebakker vat samen:
"Gods troon is nog ongeschokt. Zijn wereld gaat haar gang maar. Af en toe glimlacht God even om de gewichtige heeren, die denken dat ze heel wat betekenen. Nieuwe Titaantjes zijn al weer bezig kleine rotsblokjes op te stapelen om hem van zijn verhevenheid te storten en dan de wereld eens naar hun zin in te richten. Hij lacht maar en denkt: "Goed zoo jongens, zoo mal als je bent, ben je me toch liever dan die mooie wijze heeren. 't Spijt me dat je je nek moet breken en dat ik die heeren moet laten gedijen, maar ik ben ook God maar.". En zoo gaat alles zijn gangetje en wee hem die vraagt: Waarom?"
Ook in 1914 werd het boek gelezen door een volgende generatie Titaantjes, die niet kon vermoeden dat hun idealen gedwarsboomd zouden worden door die verschrikkelijke Eerste Wereldoorlog..... en de generatie daarna, die dacht alles anders te gaan doen, maar dat toen.....enz.
Halverwege het boek staat het volgende citaat:
"Een nieuwe tijd zou aanbreken. Bekker zou in den eenzaamheid van zijn Duitsche kosthuis Dante vertalen, zooals nog nooit iemand het gedaan had. Bavink had een groot doek in zijn hoofd, een gezicht op Rhenen, hij was daar eens een dag geweest, duidelijk zag hij alles voor zich. En Hoyer ging werken aan zijn sociale taak. Ze zouden er van opkijken. En ik probeerde 't allemaal te geloven.
De koele wind woei om ons heen. De zee ruischte klagend, de zee die klaagt en weet niet waarom. De zee spoelt verdrietig aan het land. Mijn gedachten zijn een zee, ze spoelen verdrietig aan hun grenzen. Een nieuwe tijd zou aanbreken, nog konden wij groote dingen tot stand brengen. Ik deed mijn best het te gelooven, héél erg mijn best."
Een tijdloos thema in een novelle die ook tijdloos blijkt te zijn en die nog steeds een inspiratiebron vormt, ook voor de jongste generatie auteurs. Leg dit boek maar eens naast het hoofdstuk "Wat er gebeurde was dit" in het boek "De kermis van Gravezuid" van Hannah van Wieringen (http://mijnboekenkast.blogspot.nl/2014/07/hannah-van-wieringen-de-kermis-van.html) en je begrijpt precies wat ik bedoel.
Ik las dit boek voor Sandra's Augustus klassieke literatuurmaand. Zie ook :mijn weblog Mijn Boekenkast : mijnboekenkast.blogspot.nl/:
Reageer op deze recensie
Meer recensies van JannieTr
Gesponsord
Een diepgravend onderzoek naar de meest mysterieuze politieke moord van de 20e eeuw, die op de Amerikaanse president John F. Kennedy.
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
