De geschiedenis blijft zich herhalen
Voor Koningin en Vaderland
Kort na elkaar zijn W.A. en Maxim afgestudeerd aan de Koninklijke Militaire Academie in Breda. Als officier tekenen ze voor het KNIL om te zorgen voor "rust en stabiliteit" in Nederlands-Indië, zonder te weten wat hen te wachten staat. Ze komen er al snel achter dat de goede manieren die ze, naast de krijgskunde, op de KMA leerden, absurd blijken bij wat er in de praktijk plaatsvindt. En dat hen niet het echte verhaal verteld is over wat er loos is in Atjeh.
De bevolking van Atjeh verzet zich hevig tegen de inmenging van de Hollanders in hun maatschappelijke orde en manier van leven. Via guerrillatactieken en met beperkte middelen brengen ze de Hollanders tot wanhoop. Het lukt niet om alles onder controle te krijgen. Zelfs niet als er inlandse soldaten aan het KNIL leger worden toegevoegd. Van Nederlandse zijde worden er op grote schaal oorlogsmisdaden gepleegd. Aangestuurd door de hogere officieren, die vervolgens, als die misstanden uit dreigen te komen, door hen toegeschreven worden aan individuele acties van minderen.
Een klokkenluider en PTSS
Als Maxim na zware verwondingen bijkomt in het militair hospitaal, ontmoet hij W.A. Maxim kan zich vrijwel niets herinneren van wat er gebeurd is, al weet hij nog vaag dat er dingen plaatsvonden die niet klopten. Maar als hij luistert naar de vreselijke verhalen van W.A. weet hij een ding zeker: dit kan Koningin Wilhelmina niet gewild hebben, er wordt veel voor haar verzwegen.
Na ontslag uit het ziekenhuis proberen beiden een nieuw leven op te bouwen. Maar het gebeurde heeft zijn sporen achter gelaten. W.A. gaat onder het pseudoniem Wekker stukken schrijven voor de krant waarin hij vertelt wat er werkelijk in Indië gebeurt. Hij wordt benadert door Tweede Kamerleden die de kwestie aan de orde stellen. Uiteraard is dat de regering zeer onwelgevallig. Het is dus zaak dat hij anoniem kan blijven.
Zijn vriend Maxim weet ervan en bewondert zijn moed en volhardendheid. Hij is blij hem te zien op Texel en de beide vrienden maken lange tochten te paard over het strand en praten over de fijne dingen van Indië. Het land blijkt beiden betoverd te hebben. Er is een vreemd soort heimwee, met een dubbel gevoel.
Door de herinneringen die ze ophalen wordt Maxim steeds onrustiger, de nachtmerries nemen toe. Nu hebben we er een woord voor, maar destijds was niet duidelijk dat hij aan PTSS leed. Voor hij weer vertrekt naar Indië raadt W.A. zijn vriend aan een dokter op te zoeken.
Geen oorlogsboek
Ik houd zelf niet van oorlogsboeken, de werkelijkheid is al erg genoeg. Maar dit is geen oorlogsboek, ook al heeft het de Atjeh oorlog als basis. Zoals in een detectiveroman toegewerkt wordt naar de oplossing van een moord, zo wordt in dit boek de ontbrekende herinnering van Maxim gebruikt als spanningsboog. In de verhalen van W.A., alias Wekker, wordt vooral gefocust op de misleiding en doofpotacties door de overheid en het wakkerschudden van de maatschappij. Er is beslist een parallel te trekken met wat Rusland nu doet in eigen land met de "bevrijding" van de Oekraïne. Nederland beweerde destijds ook de Atjehers te willen bevrijden van de onderdrukkende sultans, maar had intussen andere, waaronder economische, motieven.
Een verzetsheldin
De heimwee naar Indië en de liefde voor het land die de beide mannen blijven koesteren, geeft het verhaal iets melancholisch. De onbegrepen PTSS van Maxim en de woede van Wekker brengt een psychologische component met zich mee.
Voor wie zich afvraagt of deze mannen echt bestaan hebben: Wekker is een historische persoon, die met zijn geschriften veel invloed heeft gehad op het Atjehbeleid. Het personage W.A. is daarop gebaseerd en gefictionaliseerd. Maxim is een fictief personage, gebaseerd op een particulier archief.
En dan is er nog het verhaal over Tjoet Nja Dinh, rebellenleidster tegen wil en dank, of beter verzetsstrijdster. Ze werd gevreesd door het hele KNIL leger. Eerst samen met haar man, maar na zijn dood alleen, weet ze op uiterst effectieve wijze KNIL soldaten uit te schakelen. In Indonesië wordt ze geëerd met een museum en een standbeeld.
Tenslotte
De Atjehoorlog raakt in de vergetelheid. Meestal gaat het over de politionele acties als er over het voormalige Nederlands-Indië wordt geschreven. Maar er zijn parallellen. Maxim en W.A. werden onder valse voorwendselen naar Indië gelokt. Dat overkwam ook de Nederlandse jongens die zich tegen het einde van de Tweede W.O. in Nederland meldden om te helpen de rest van Nederland te bevrijden. Omdat hun contract nog niet afgelopen was toen de oorlog hier voorbij was, werden ze naar Indië gestuurd. Ze liepen tegen precies dezelfde zaken aan als Maxim en W.A. Dat ware verhaal staat opgetekend in: Ilse Akkermans - Bestemming Soerabaja. (https://mijnboekenkast.blogspot.com/2014/10/ilse-akkermans-bestemming-soerabaja-een.html)
Otto de Kat schreef een spannend boek over een beschamende periode in onze geschiedenis, met psychologische diepgang en universele verwijzingen naar wat oorlog teweeg brengt. En speciale aandacht voor een dappere inlandse vrouw die in haar eigen land een verdiend standbeeld kreeg.
Deze recensie verscheen eerder op mijn blog De Boekenkast: https://mijnboekenkast.blogspot.com/2022/08/otto-de-kat-het-uur-van-de-olifant.html
Reageer op deze recensie
Meer recensies van JannieTr
Gesponsord
Wanneer zijn ploeg vastloopt door een reusachtig bot, gaat Boer Boris samen met Berend en Sam op onderzoek uit. Van welk dier zou dit bot kunnen zijn? Een cavia? Een marmot?
Marie zit op de beste school van de wereld met de allerliefste juf. Als haar klas uitgenodigd wordt om een week te ruilen met een andere klas, logeert Marie zelfs in een villa met zwembad en paarden.
De TikToks die geheimen van leerlingen én docenten onthullen, zijn enorm populair op Lauries school. Maar is het wel echt ongeluk als een meisje uit een van de sappigste TikToks om het leven komt?
Met zeven sleutels kan een bont gezelschap reizigers de schat van de meedogenloze Roverkoning in handen krijgen, als ze langs de zeven bewakers kunnen komen.
Noura leeft met een groot geheim – haar moeder mag absoluut niet ontdekken dat ze bij volle maan in een weerwolf verandert. En dan is er nog dat andere grote geheim ...
Als het afbrokkelende gebouw van Brams middelbare school wordt gesloten, moet hij ergens anders heen dan zijn beste vriend, Theo Thorbecke. Kunnen ze de school nog redden?
De kikkertjes maken weer met veel plezier en humor hun stripboeken. Met hun opbrengsten kunnen ze snoep kopen. Of kunnen ze het beter samen aan iets anders besteden?
Waakgorgel Jukko vertelt de Waakgorgeltjes-in-Opleiding en Melle dat er boven de poolcirkel een groot leger Brutelaars oprukt. De verdedigende Gorgels vallen allemaal in slaap.
Drie tieners bekennen de moord op Mirza. Alle drie hebben ze een motief, maar slechts een van hen is de dader. Wie viel Mirza aan op het feest? Wie is de mystery guest?
Er is een landelijke internetstoring en nu kunnen Quinn en Aaron geen huiswerk maken. Ze moeten een voldoende halen, anders moeten ze stoppen met hun videokanaal.
Een ode aan de allesoverstijgende kracht van vrouwenvriendschap en een intiem portret dat een nooit eerder getoonde kant van Marilyn Monroe laat zien.
Als haar vader haar herinneringen vertelt die niet rijmen met de geschiedenis zoals zij die kent, gaat Olga twijfelen over haar achtergrond.
Dit is het sensationele verslag van hoe Red Bull luidruchtig de Formule 1-wereld instapte en steeds succesvoller werd om uiteindelijk de sport te domineren met Max Verstappen.
Twee advocaten, de een wit, de ander zwart, proberen hun ten onrechte beschuldigde zwarte verdachte van de doodstraf te redden.
Tijdens een roerige debatavond aan de universiteit in Kiev verklaart Dani's jeugdvriend Pavel dat het socialisme dood is. Wanneer Pavel vervolgens verdwijnt, gaat Dani naar hem op zoek.
Journalist Gina deed jarenlang verslag van oorlogen over de hele wereld, maar sinds kort is ze correspondent in Rome. Na een zwoele zomeravond belandt ze in bed met haar jeugdvriend Okke.
Wanneer Poppy anonieme brieven ontvangt, betrokken is bij een ongeval en verrast wordt door een groot geldbedrag, wordt haar veerkracht zwaar op de proef gesteld.
Schrijfster Keet ontdekt dat de eigenaresse van een sjofele strandtent waar ze graag komt, illegaal onderdak biedt aan een groepje jongeren.
Bruce Cable, de extravagante boekhandelaar die zijn winkel bestiert op Camino Island, en de groep schrijvers die hij om zich heen heeft verzameld staan voor een nieuwe uitdaging.
Tanya, een Britse exchange student, komt een jaar lang in het gezin van Natalie en Matt wonen in hun luxe huis in Los Angeles. Ze begint steeds meer te lijken op hun overleden dochter Anabel.
Wanneer haar buurvrouw Kira dood wordt aangetroffen denkt iedereen aan zelfmoord. Maar Nancy is ervan overtuigd dat er kwade opzet is.
Amsterdam, 1824. In de kinderkolonie heerst een hard regime van tucht en discipline. Samen maken Karel en Lize een plan: proberen te ontsnappen uit Veenhuizen ...
Cornelisse en Wertheim selecteerden de mooiste en indrukwekkendste verhalen uit 12,5 jaar Echt gebeurd. Ook op papier beklijven deze verhalen. Een feest om te lezen!
Het team is een oude sekte op het spoor als plotseling de cold case roodgloeiend wordt: een jonge vrouw is sinds een paar dagen spoorloos verdwenen...
Pim Franssen beschrijft zijn reis vol beproevingen van twee jaar en twee dagen door 26 Afrikaanse landen in een oude Land Cruiser.
Over vergeving, spijt hebben van altijd maar doorgaan, het plezier van simpel leven en de kracht die schuilt in gewoon geluk.
Op Ivy's safari’s worden dieren alleen gefotografeerd. Ze stuit daarbij op verzet van de andere witte jagers, maar ze zet vastberaden door.
De zeventigjarige Cecilia kijkt ernaar uit de zomer ongestoord aan de kust door te brengen. Dit plan wordt echter verstoord als ze een onverwachte gast aantreft.
Met zijn kenmerkende opgerolde sokken, zijn taaiheid en wilskracht hoort Søren Lerby bij de absolute boegbeelden van het voetbal.
Als de jonge Ned Maddstone zich na een uit de hand gelopen grap op school plots in een streng bewaakte gevangenis bevindt, ziet de toekomst er veel minder rooskleurig uit.
Als je het lastig vindt om je gewoontes te veranderen, ligt dat niet aan jou. Slechte gewoontes blijf je herhalen, omdat je de verkeerde methode gebruikt.
Miljardair Georg zoekt hulp bij zijn vriend Joe Carling, voor zijn spoorloos verdwenen kleinzoon en enige erfgenaam. Iemand heeft er baat bij heeft als Filip nooit gevonden wordt …
Dumoulin wordt geconfronteerd met plekken waar nederlagen, crashes en rivalen een voedingsbodem bleken voor twijfels, frustraties en onzekerheden.
Het jaar van Gwen van Poorten varieerde van paddoceremonies tot botox, van met je partner naar Burning Man en je daar verloven tot het verbreken van die verloving.
Qmusic-dj en brandweerman Tom geeft aan de hand van heftige, verdrietige, leuke en soms idiote verhalen een eerlijk en inzichtelijk beeld van het leven van een brandweerman.
