Geen andere keuze: vluchten!

De dood trekt aan onze schoenen. We strompelen door het klotsende water naar de zwarte rubberboot die ons moet redden. Salima en ik dragen onze kinderen over de zee. Nargis is nog maar twee en Soraya vier. Te jong om te sterven. Onze kleine Khaibar hebben wij drie maanden geleden al moeten achter laten in het zand van het land dat we zijn ontvlucht.
Achter ons wachten meer dan honderd mensen in groepjes of in rijen aan de rand van het zwarte water. Brokstukken aangespoeld uit verbrokkelde landen. Mannen, vrouwen en kinderen. Sommigen maken ruzie. Anderen lopen in paniek rond met vragen.
Deze zinnen vinden wij aan het begin van het verhaal van Qadir. Hij is met zijn jonge gezin op de vlucht. Er was geen andere optie meer. Het huis van zijn vader was al in brand gestoken in een poging hem te vermoorden.
Wat voel je als de dood je op de hielen zit en je plotseling beseft dat de dood, die je wilt ontvluchten, heel nabij is in de golven die genadeloos inbeuken op die gammele rubberboot met veel te veel mensen?

De titel van het boek is ontleend aan het enige spel dat Qadir had als kind: knikkeren. Hij bedacht samen met zijn vriend Ayob de spelregels. Songha is de onoverwinnelijke knikker, die Qadir koestert. Later als hij volwassen is houdt hij bij crisissen die knikker vast - blijven geloven in een leven zonder oorlog, onveiligheid en uitzichtloosheid.
Qadirs moeder vertelde over Rostam die het magische veulen met een lasso vangt en zeven beproevingen doorstaat. En het verhaal over Rostam en Olad, die op hun tocht naar Mazanderan zich onoverwinnelijk voelen. Bij grote teleurstellingen vindt Qadir houvast bij de verhalen van zijn moeder en bedenkt hij zelf nieuwe varianten.

Qadirs geschiedenis is een doorlopend verhaal van beproevingen.
Er was geen eten meer.
Qadir ging als tiener met de fiets op zoek naar rijst in een ander dorp. Hij vond rijst, maar hij werd opgepakt door de mannen van de Posta. Abdula zorgt dat hij vrij komt. Later wordt hij door diezelfde Posta vermoord.
Zijn kleine zusje viel op een domme manier van het dak: dood.
Zijn broer Safar kan dit niet zetten. Hij speelt niet meer en hij zegt ook niets meer.
Zijn broer Amir, die 4 jaar legerdienst erop heeft zitten kan ook niet meer lachen. Later vlucht hij naar Iran en komt hij om door een dom ongeluk met een gasfles.

Qadirs vader droomt van de boomgaard die hij zal aanleggen als er eenmaal vrede is. Hij zegt tegen Qadir: ‘ik heb jou Qadir genoemd, daardoor beschik je over de kracht van Elaahi. Elaahi is de hoop die in jou woont. Zijn gloed is altijd met jou.’ In grote crisissen valt Qadir terug op deze woorden.

Er komt een ommekeer in het leven van Qadir als hij in de stad gaat werken. Met heel weinig middelen leert hij zichzelf Frans en Engels aan. Zo krijgt hij een baan op de Franse ambassade. Er gaat een wereld voor hem open. Hij leert over landen in de wereld. Hij maakt muzikale uitvoeringen mee. Hij leest boeken, leert over geschiedenis, bekijkt films.
Zijn vader huwelijkt hem uit aan Salima. Het huwelijk wordt voor Qadir een bron van geluk. Drie kinderen worden er geboren. Qadir werkt hard om geld te sparen voor zijn gezin.

De situatie in Afghanistan wordt echter steeds gewelddadiger.
Steeds vaker hoort Qadir: ‘maak dat je wegkomt!.
Qadirs vader wordt voor zijn huis door gewapende mannen neergeschoten. Hij droomde nog altijd van de granaatappelboomgaard die hij zou planten als het vrede werd. Er is niets van terecht gekomen.
Het laatste beeld van zijn vader is bij Qadir in zijn hart gegrift:
Het laatste dat ik van mijn vader zie is dat hij als een geknakte boom naast wat stenen staat op het stuk land dat hij als zijn thuis beschouwt. Achter hem zie ik de lange schaduwen van iedereen die dood of verdwenen is. Mijn moeder, mijn broers, mijn zussen en alle andere slachtoffers van deze eindeloze oorlog. (180)

Qadir duikt met zijn gezin onder bij Nasser, zijn vriend uit het theehuis. In een nacht houdt zijn zoon Kaybar op met ademen. Nasser helpt om hem te begraven achter de moskee.
Salima verbergt haar verdriet voor haar kinderen, die een tijd later zullen opbloeien in een nieuwe wereld: speeltuinen, vuurwerk, de kermis, sinterklaas. Een school, een bibliotheek.

Uitgebreid wordt verslag gedaan van het gesprek met de grote portier (de ambtenaar van het Commisariaat voor Vreemdelingenzaken).
Een grote schok is het als het asielverzoek wordt afgewezen.
Het argument is dat Qadir en Salima niet aannemelijk kunnen maken dat ze uit het dorp komen dat ze beweren.
Er zijn tegenstrijdigheden in hun verklaringen. De een zegt dat er wel een radio was in huis en de ander niet.
Hoe kan het dat Qadir niets weet van het face-book-account dat zijn naam draagt?
Bepaalde geografische informatie klopt niet met de informatie die ‘de grote portier’ heeft.
Enzovoorts.
Wie wel eens met vluchtelingen gewerkt heeft, weet dat dit bijna een standaard gang van zaken is. Voor alle ongerijmdheden zijn verklaringen, maar dat heeft geen gewicht voor het vonnis dat over Qadirs gezin wordt geveld.
Men verwijt Qadir dat hij onvoldoende controleerbare informatie heeft aangedragen.
Als Qadir met aanvullende verklaringen komt, is het commentaar: ‘deze verklaring heeft een gesolliciteerd karakter’
Uiteindelijk krijgt het gezin wel erkenning.
Maar zonder de steun van honderd vrienden en zonder de steun van vrijwilligers die tot het uiterste zijn gegaan in het zoeken van geloofwaardige verklaringen, was deze erkenning er nooit gekomen.

Nasser van het theehuis heeft uiteindelijk ook geen keus meer. Hij vlucht met zijn vrouw en drie kinderen. Bij de overtocht slaat het noodlot toe. Als hij Qadir na een paar dagen aan de telefoon heeft, kan hij niet uit zijn woorden komen.

https://opengeloven.net/?cat=27