Een waar gebeurd Cluedo

Een veelschrijver is Kate Summerscale (1965) niet, maar als ze schrijft, schiet ze meteen in de roos. In 1998 boekte ze haar eerste succes met de biografie The Queen of Whale Cay. Ze sleepte met dit debuut de Somerset Maugham Award in de wacht. Haar baan als journaliste vaarwel zeggen, durfde ze vooralsnog niet. Pas in 2008 verscheen het tweede boek van haar hand: het true crime-boek De vermoedens van Mr Whicher, dat werd beloond met de prestigieuze Samuel Johnson Price. Het was eindelijk het moment waarop Summerscale besloot fulltime schrijver te worden.

Wat spreekt meer tot onze verbeelding dan een onopgeloste moordzaak? Gelet op de impact van bijvoorbeeld de Natalee Holloway-zaak helemaal niets. Maar het kan nog extremer. Bijna 150 jaar geleden speelde een moordzaak die alle krantenkoppen tijdenlang domineerde en burgers aanzette mee te puzzelen.
In het landhuis van de Britse familie Kent, een middenklasse gezin met meerdere bediendes dat niet bepaald geliefd was in de buurt, vond een gruwelijke moord plaats. Het jongste kind werd dood aangetroffen in de beerput op het erf. De hals van de driejarige kleuter Saville Kent was doorgesneden en de enige aanknopingspunten waren een bebloed dekentje en borstlap.
Pas na een paar weken besloot Scotland Yard haar beste man op de zaak te zetten. Niemand minder dan superspeurneus Jack Whicher betrad de woning van de Kents. Alle bewijsmateriaal leek ondertussen verdwenen, waardoor Whicher het vooral moest hebben van een psychologische benadering. Hij merkte op dat de verhoudingen binnen het gezin allesbehalve goed waren. Zelfs enige vorm van krankzinnigheid leek bepaalde gezinsleden in haar greep te hebben. Naarmate de tijd verstreek, kwam Whicher onder steeds grotere druk te staan. De burgers begonnen te twijfelen aan zijn vaardigheden. Bezwijken deed hij desondanks niet. Hij besefte als geen ander dat uitgerekend het verstrijken van de tijd zou leiden tot de ontmaskering van de dader(s).

Jack Whicher was een van de eerste en meest vooraanstaande detectives van zijn tijd. De vergelijking met C. Auguste Dupin, het roemruchte speurderspersonage van horrorauteur Edgar Allan Poe, werd herhaaldelijk gemaakt. Andere befaamde personages als Sherlock Holmes en Hercule Poirot zijn mede dankzij Whicher in het leven geroepen. Wat hem vooral kenmerkte was zijn uitstekende geheugen, oog voor het afwijkende, een scherp verstand en zelfvertrouwen. Hij las de lichaamstaal van mensen. Geen enkele tic, trilling of stembuiging ontging hem. Summerscale weet zijn bevindingen zo levensecht te illustreren dat het lijkt alsof ze hem persoonlijk heeft gekend.

Het decor waartegen De vermoedens van Mr Whicher  zich afspeelt, doet nauwelijks onder voor de rest. Tot in de kleinste details laat Summerscale ons kennismaken met de donkere kant van de Victoriaanse tijd. Ze heeft het gepresteerd vrijwel iedere grootheid van die tijd te betrekken in het verhaal. De invloed van kopstukken als Charles Dickens, Thomas Huxley, Charles Darwin, Wilkie Collins en Arthur Conan Doyle is haarfijn in het verhaal ingepast.

Wat Summerscale ons opdist, is klassieke true crime, maar de plot had net zo goed ontsproten kunnen zijn uit het brein van Agatha Christie. De moord in een voor de buitenwereld hermetisch afgesloten huis met twaalf verdachten doet aan als een gesloten-kamer-mysterie, een waar gebeurd Cluedo.
De geestdrift waarmee Summerscale een historische gruweldaad opnieuw in de actualiteit brengt, is prijzenswaardig. Geen wonder: de research van de schrijfster is van een ongekende perfectie. Superbe!