Een vijandige vriendschap

Wetenschappelijke benaderingen verweven in thrillers is als vuur en water in een hand dragen. Gortdroge kost en spanning lijken nu eenmaal niet samen te gaan. Tenzij je naam Juli Zeh is en je precies weet met welke handige formule je beide kunt combineren. De in Bonn geboren Zeh (1974) studeerde rechten en literatuur en is in Duitsland inmiddels een zeer succesvol schrijfster. Ze wordt terecht een ‘'Querdenkerin'’ genoemd, daar ze alles anders interpreteert. Het onlangs in Nederland verschenen Vrije val  toont aan met hoeveel diepgang ze te werk gaat.

In Vrije Val  maken we kennis met de genieën Sebastian en Oskar. Oskar is een natuurkundige uit Genève die aan een nieuwe deeltjesversneller werkt en Sebastian is professor fysica aan de universiteit van Freiburg. De twee vrienden hebben ogenschijnlijk dezelfde karakters, maar als Oskar Sebastian traditiegetrouw op de eerste vrijdag van de maand ontmoet, monden hun gesprekken altijd uit in een conflict. Voor Sebastian begint de ellende pas goed als zijn zoon Liam kort na een televisiedebat wordt ontvoerd. Wil hij zijn zoon terugzien dan moet hij een vriend van zijn vrouw om het leven brengen. Er bestaat een link met een artsenschandaal. In een universiteitskliniek bloeden hartpatiënten dood tijdens de operatie. De geneesheer-directeur wordt als verdachte aangemerkt en hier is niet iedereen gelukkig mee.
Sebastian is radeloos en komt de ontvoerders tegemoet door de moord te plegen. Maar dan verschijnt het opmerkelijke commissarissenduo Riet en Rita. Zij nemen de zaak op zich zonder op dat moment te beseffen hoe diep de wortels van deze zaak reiken.

De psychologische strijd tussen Oskar en Sebastian is het meest fascinerend in Vrije Val. De twee opvallend lange jongens leren elkaar kennen op de middelbare school. Sebastian en Oskar zien in elkaar de enige mens met een zekere mate van inhoud. Beide besluiten na de middelbare school naar de Universiteit van Freiburg te gaan om natuurkunde te studeren. Daar gedragen ze zich als dandy’'s waarmee ze zichzelf in een sociaal isolement manoeuvreren. Zeh laat de lezer vervolgens voelen hoezeer de vriendschap schijn is. Als Sebastian Oskars vindingrijkheid op een dag niet meer kan bijbenen lijkt de vriendschap voorgoed voorbij te zijn. De jaloezie veroorzaakt een definitieve breuk. Oskars plichtmatige maandelijkse bezoek aan Sebastian is nog het enige wat de twee met elkaar verbindt.

Voor iemand die rechten en literatuur heeft gestudeerd weet Zeh zeer overtuigend tot de kern van kwantumfysica en natuurkunde door te dringen. Ze legt het principe van een parallel universum uit en stelt dat falen in het ene universum kan worden opgevangen door te slagen in het andere. Dit zou een individu er zelfs toe kunnen aanzetten medemensen onbekommerd te martelen en doden.

Ondanks dit zeer interessante gegeven maakt Zeh uitgerekend op psychologisch vlak een uitglijer. Een van haar stellingen luidt dat een mens werkelijk alles doet om zijn ontvoerde kind terug te krijgen zonder de politie in te schakelen. Gevolg is dat in Vrije val  de professor fysica zich na een kort moment van bezinning ontpopt tot een oorlogsveteraan. Gewapend met staaldraad zoekt hij de man die hij om het leven moet brengen. De vanzelfsprekendheid waarmee dit gebeurt komt irreëel over. Dit gaat ten koste van de overtuigingskracht die Zeh in de voorafgaande hoofdstukken zo mooi heeft opgebouwd.

De schrijfster moet het hebben van haar attractieve schrijfstijl, pakkende personages en uitmuntende research. Hoewel een dader in Vrije val  niet meteen wordt prijsgegeven is Zeh meer in de wieg gelegd voor whydunits dan whodunits. Duidelijk is dat ze zich vooral toelegt op het ‘waarom’ van een daad en niet zozeer op het ‘wie’. Na een heerlijke climax doet ze dit ‘waarom’ uit de doeken.

Wie nuchter leeft en getrouwd is met de stelling ‘de dingen zijn zoals ze zijn’ zal het na een paar pagina’'s voor gezien houden. Vrije val  is geschreven voor lezers die graag filosoferen over de zin van ons bestaan en de mogelijkheden die het leven biedt. Verdiep je daarom in Zehs woorden en voel de waardering voor haar krachtige uiteenzettingen met de minuut stijgen. De beloning zal niet gering zijn.