En korte maar belangrijke vriendschap voor het leven

Jacqueline van Maarsen schreef in 1990 Anne en Jopie en in 2003 en 2004 respectievelijk Ik heet Anne, zei ze, Anne Frank en De erflaters. Hoewel deze boeken niet meer leverbaar zijn, is het thans verschenen Anne Frank. Het meisje en de mythe gebaseerd op de eerdergenoemde boeken uit 2003 en 2004 – Het eerste en tweede deel van de uit drie delen bestaande opbouw. Het laatste gedeelte bestaat uit korte en los van elkaar staande verhalen waarin Jacqueline mensen, die ze in haar leven ontmoet heeft, laat vertellen over hun belevenissen in de Tweede wereldoorlog. Af en toe schrijft ze ook een verhaal over haar eigen ontmoetingen en belevenissen na de oorlog. In 2011 schreef zij het kinderboek Je beste vriendin Anne, waarvoor ze een Zilveren Griffel ontving.

Het boek begint in de jaren voor de oorlog. Jacqueline is nog een kind en beleeft onbezorgde jaren. De familie bestaat uit vader, moeder en twee dochters. Vader is van Joodse afkomst en moeder is een katholieke Française. De vader van Jacqueline is jaren bezig om zijn vrouw ingeschreven te krijgen in het Nederlands Israëlitisch Kerkgenootschap, zodat zij als Jodin erkend zou worden. Dat lukte uiteindelijk in 1938, waardoor beide kinderen automatisch ook Joods werden. De jaren vlak voor het uitbreken van de oorlog worden gedetailleerd beschreven. Als de oorlog uitbreekt doet Jacquelines moeder haar uiterste best zichzelf weer uitgeschreven te krijgen. Dat lukt: de kinderen mogen naar een niet-joodse school en haar man hoeft de Jodenster niet meer te dragen. Het is ongetwijfeld hun redding geweest.

De lezer springt in het tweede deel vrij snel naar de jaren na de oorlog waarin Jacqueline (die in de dagboeken van Anne Jopie wordt genoemd) lang verborgen houdt dat ze Anne zo goed gekend heeft en zo intensief met haar is omgegaan. Wat Jacqueline uiteindelijk doet besluiten om haar verhaal uitgebreid op papier te zetten, is dat er steeds meer mensen komen die beweren Anne gekend te hebben. Jacqueline weet dat dat in veel gevallen niet waar is en ergert zich aan de manier waarop men proberen met deze leugens in de belangstelling te komen. Door dat ene jaar waarin ze bevriend is geweest met Anne, komt de wijze waarop ze haar ergernis beschrijft soms wat rancuneus over.

Waar het eerste deel van het boek interessant is door de wijze waarop Jacqueline de geschiedenis van het dagelijks leven beschrijft, is het tweede deel meer gericht op haar eigen leven en de frustraties over het gedrag van anderen. Het derde deel staat los van de eerste twee delen en had ook een apart boekje kunnen zijn. De oorlogsbelevenissen van anderen zijn op indringende en soms emotionele wijze beschreven. Uiteindelijk is Anne Frank. Het meisje en de mythe een vlot geschreven boek dat blijft boeien tot de laatste bladzijde.