Hoe werd de jonge Rembrandt de schilder Rembrandt?

Onno Blom is behalve schrijver, biograaf, literair criticus en columnist ook een geboren Leidenaar en kent de geschiedenis van de stad als geen ander. Dat is hem zeer van pas gekomen bij het schrijven van De jonge Rembrandt. Op weergaloze wijze beschrijft hij de vroege jaren van Rembrandt van Rijn in Leiden. Want van die tijd is er weinig bekend. Laat staan dat erover geschreven is. Gelukkig brengt Blom daar nu verandering in.  

In De jonge Rembrandt krijgen we een uitgebreide geschiedenis van de stad en de eerste 25 jaar van het leven van de Nederlandse schilder. Maar ook van zijn familie en de mensen in zijn omgeving. Om de geschiedenis van dit alles boven water te halen, is het ook zaak om goed te kijken naar zijn schilderijen. Heeft hij zijn jeugd ergens in beeld gevangen? Niet echt, en Blom heeft wat dat betreft wel iets gevonden, maar niet veel. Wel zijn er etsen en tekeningen van families en interieurs. We mogen ervan uitgaan dat die een impressie vormen van de huiskamer van zijn jeugd.  

Na het ontzet van Leiden in 1574 werd de stad overspoeld door immigranten. Dat waren met name religieuze vluchtelingen uit de omliggende landen. Ze werden met open armen ontvangen en de toen vijfjarige Rembrandt moet heel wat bijzondere indrukken hebben opgedaan van de veranderingen die zich om hem heen voltrokken. Rembrandt ging, als enige in het gezin, naar de Latijnse school. Een zeer strenge school waar het soms ongenadig aan toe ging. Vermoedelijk kreeg Rembrandt daar ook zijn eerste tekenlessen. De kennis van de bijbel en de klassieke literatuur, die we later zo veelvuldig terugzien in zijn werk, is hem daar bijgebracht.  

Later ging Rembrandt naar de Leidse Academie als letterenstudent. Ook de kennis die hij daar opdeed, is hem in zijn leven als schilder goed van pas gekomen. In het hoofdstuk ‘De schim van Lucas’ (Lucas van Leyden; een beroemd schilder) beschrijft Blom hoe Rembrandt, geïnspireerd en zeer getroffen door het werk van Lucas van Leyden, zelf besloot om schilder te worden. Of het inderdaad zijn werk is geweest dat onze grootste kunstschilder die kant op heeft geduwd, zullen we nooit echt weten. Maar heel waarschijnlijk is het wel.  

We volgen Rembrandt bij zijn beginstappen op het pad van kunstschilder. Zijn eerste leermeester en goede vriend was de schilder Jan Lievens, die zeker ook een grote inspirator was. Overigens was dat wederzijds. De grote Constantijn Huygens zorgde ervoor dat het werk van Rembrandt bekend werd bij verzamelaars, kenners en zelfs aan het hof. Al snel kon Rembrandt de opdrachten bijna niet meer aan. Hij ging daarop ook etsen maken. Uiteindelijk verhuisde hij naar Amsterdam, waar hij een rijk en beroemd schilder werd.  

We zullen nooit echt alles te weten komen over de jeugd en jonge jaren van Rembrandt. Te veel informatie is in de loop van de tijd verloren gegaan. Maar Blom kan, met zijn grote kennis van de geschiedenis en de toewijding waarmee hij in archieven alles naar boven gehaald heeft, hier en daar de ontbrekende stukken prima invullen. Het is niet zeker, maar we komen op die manier toch heel dicht bij de echte geschiedenis van Rembrandt.  

Het boek leest als een bijna spannende, historische geschiedenis die op iedere bladzijde boeit. Zowel het jonge leven van Rembrandt als de geschiedenis van de stad Leiden zijn interessant om te lezen. We krijgen heel veel werk van Rembrandt te zien, maar ook wordt het werk van anderen, inclusief beschrijvingen en betekenissen, aan de lezer voorgeschoteld. Zowel voor kunst- als geschiedenisliefhebbers is dit boek een absolute must.