Meesteroplichter of visionair. Wie het weet mag het zeggen

Eveline Rethmeier werkte, na een rechtenstudie in Amsterdam en New York, vier jaar als advocaat. Daarna maakte ze de overstap naar journalistiek en is momenteel werkzaam als correspondent voor Italië en Griekenland bij RTL Nieuws, Algemeen Dagblad en Vrij Nederland. Daarnaast is ze tevens journaliste voor Nieuwsuur. In 2014 reisde ze door Azië en hoorde van het bestaan van het eiland La Nouvelle France. Een eiland in Papoea-Nieuw-Guinea waar eind negentiende eeuw een Franse markies een nieuw koninkrijk probeerde te stichten.

Het verhaal liet haar niet meer los en een aantal jaren later besloot ze de geschiedenis van de markies te onderzoeken. Voor het onderzoek reisde ze de hele wereld over en dook in de zeer uitgebreide archieven. Veel documenten en brieven zijn bewaard gebleven omdat er rechtszaken tegen de markies zijn gevoerd; voor het strafproces werden er stapels papieren (en zelfs liefdesbrieven) verzameld. Voor Rethmeier waren deze archieven van onschatbare waarde.

De markies en zijn kolonie die nooit heeft bestaan beschrijft een stuk geschiedenis dat weinig mensen zullen kennen. De markies De Rays was opgegroeid na de Franse revolutie en droomde van een Frankrijk waarin de adel het weer voor het zeggen zou hebben. Dat zou nooit meer gebeuren en derhalve besloot de markies aan de andere kant van de wereld opnieuw te beginnen, en zijn eigen droomland te stichten. Hij was er zelf nooit geweest en had geen idee hoe het eiland eruitzag. Hij riep zichzelf uit tot koning Charles I van 'De Vrije Kolonie van Port Breton' en ging aan de slag om nieuwe bewoners voor het eiland te vinden.

De markies De Rays had een enorme overtuigingskracht en wist veel kolonisten te overtuigen van het feit dat ze hun fortuin konden maken op het eiland van zijn dromen. Er waren goud- en zilvermijnen en wat je er vond mocht je zelf houden. De avonturiers stonden te popelen om te vertrekken. De kranten kregen er lucht van en de eerste artikelen over het nieuwe land verschenen. Zodoende hoorde ook de Franse regering ervan en die stak een stokje voor de plannen. De markies liet zich niet tegenhouden en verplaatste het schip waarmee de kolonisten zouden reizen van Le Havre naar Antwerpen. De Belgen kregen er al snel lucht van en ook vanuit Antwerpen mocht het schip niet vertrekken. Daarom werd het Vlissingen. Daar vandaan reisden tussen 1879 en 1882 meer dan 600 kolonisten naar het beloofde droomland.

Het moet een heidens karwei zijn geweest om uit de stapels en stapels archiefdozen juist die informatie te halen waarmee het verhaal van La Nouvelle France tot leven komt. Rethmeier heeft zich, zoals ze zelf schrijft, veelal nauwgezet gehouden aan de werkelijke geschiedenis, maar moest hier en daar stukken zelf invullen. Er zitten momenten in het verhaal die je alleen met kippenvel kunt lezen. Want het eiland waar de markies zijn droomland wilde stichten, werd bevolkt door kannibalen. Soms twijfelde de auteur aan de echtheid van een verslag, maar als je het verhaal vervolgens op meerdere plaatsen tegenkomt, moet het wel waar zijn. Je kunt alleen maar huiveren bij wat de jonge Italiaan Luigi Boero, die als kolonist op het eiland aankwam, heeft meegemaakt.  

De markies en zijn kolonie die nooit heeft bestaan boeit van het begin tot het einde. Rethmeier weet de lezer nieuwsgierig te houden en de spanning goed op te bouwen. In het begin weet je niet of het de markies gaat lukken om de kolonisten naar het nieuwe land af te laten reizen, en aan het einde vraag je je af of de markies een visionair was of een oplichter. Zelfs de auteur moet daarop het antwoord schuldig blijven.