Smaak: nog niet zo'n makkelijk onderwerp

We kennen Jeroen Thijssen van culinaire artikelen voor Trouw en Foodies en als schrijver van een aantal boeken waaronder het prachtige Solitude. Dat Jeroen Thijssen kan schrijven staat niet ter discussie, want schrijven kan hij geweldig. Zijn laatste boek is Smaak. Waarom we proeven wat we proeven.  

Het eerste dat opvalt is dat het best een dun boekje is. Kun je in zo'n dun boekje wel heel veel informatie kwijt? Jeroen Thijssen wel. En dat is zowel de kracht als de zwakte van dit boek. Wie heel veel wil weten over smaak in de zin van proeven kan zijn hart ophalen. Het gaat in dit boek niet over "goede smaak van mensen met een feilloze voorkeur voor het beste en het kwalitatief meest hoogstaande", maar over proeven. Echt proeven en hoe dat werkt, want de voedselindustrie besteedt miljoenen per jaar aan onderzoek op dit gebied. En dus is het ook voor de consument belangrijk om te weten hoe een en ander precies in elkaar steekt.  

Na een kleine inleiding over het waarom van dit boek volgt het eerste hoofdstuk over proeven. In dit geval kaas (en wijn) proeven. Dit hoofdstuk irriteerde mij zo dat ik het boek daarna even een paar dagen heb weggelegd. Het gaat in dit hoofdstuk niet alleen over smaak in de zin van proeven, maar juist en vooral over "goede smaak van mensen met een feilloze voorkeur voor het beste en het kwalitatief meest hoogstaande" en (mijn woorden) over het feit dat je ‘onbenullen’ hebt op dit gebied tegenover mensen van niveau en verstand. Jammer, want over smaak valt wel te twisten, maar het is in eerste instantie altijd heel persoonlijk. Denigrerende woorden over mensen die niet jouw smaak hebben of jouw keuzes maken valt bij sommigen, zoals bij mij, totaal verkeerd. Aan de andere kant is het fijn als een boek je blij of boos maakt, want dat wil in ieder geval zeggen dat je geboeid bent geraakt door het onderwerp.  

Het tweede hoofdstuk gaat over de geschiedenis van de smaak. Over keizer Commodus die van alles mankeert en over zijn lijfarts die daar iets aan probeert te doen. Wat Commodus mankeert komen we niet te weten. Het hoofdstuk is een rommelig, van de hak op de tak springend stuk zonder kop of staart. Maar geen nood, want vanaf hoofdstuk drie komt er lijn in het boek en wordt het interessant. 

Het hoofdstuk ‘Waarom’ wordt gevolgd door ‘Zoet, Zout, Zuur en Bitter’ en nog vier korte hoofdstukken over aanverwante zaken. Hier en daar moet je wel even je hersens erbij houden, want het boek is niet alleen een verzameling boeiende weetjes maar gaat ook over scheikunde, biologie en geschiedenis. Soms zal de lezer wellicht moeite hebben om de gedachten erbij te houden om daarna weer even een paar pagina's geboeid te raken. Sla de cijfertjes in geen geval over, want er zijn erbij die in je hoofd blijven hangen en je bewuster maken van wat en hoe we eten en waarom. Zo schrok ik me een ongeluk van het feit dat we 22 kilo suiker per persoon per jaar eten. Inclusief baby's en mensen die helemaal geen suiker nuttigen komen we dus toch aan de 22 kilo per jaar. Als dat soort cijfers je niet aan het denken zetten dan weet ik het ook niet meer.  

Al met al een boek waar veel nuttige informatie uit te halen valt en waar je veel van kunt leren. En de minder interessante delen sla je gewoon over. Het is wat Jeroen Thijssen zelf zegt in zijn voorwoord: "Smaak, dat is nog niet zo'n gemakkelijk onderwerp."