Er kan veel in Iran. Maar veel ook (nog) niet.

Dit boek is een heruitgave uit 2007, met een aanvulling uit 2017 onder de titel Een bitterzoet weerzien.

Eefje Blankevoort verbleef tussen 2002 en 2006 regelmatig in Iran en onderzoekt de rol van propaganda voor het martelaarschap. Overdag spreekt ze met mollahs (een islamitische geestelijke die de Koran, de Hadith en de Fiqh intensief heeft bestudeerd) en propagandisten van de Stichting van de Martelaren en 's avonds viert ze het leven met Iraanse vrienden. Op die avonden lijkt het alsof alles kan en mag. Drank, drugs en telefoons waarop pornofilmpjes te zien zijn. Niets is te dol. Van bedekkende kleding of hoofddoeken is dan al helemaal geen sprake. De Iraanse jeugd danst, drinkt en feest dat het een lieve lust is. Maar ook overdag lijkt het leven soms een toneelspel. Als er een demonstratie georganiseerd wordt door het regime dan is de woede en het opgewonden gedrag van de demonstranten volledig geregisseerd en vlak voor en na zo'n demonstratie gaat het leven al snel weer zijn gewone gang.

Blankevoort deed haar onderzoek naar de bijzondere vorm van propaganda omdat martelaarschap nog altijd een prominente rol speelt in het dagelijkse leven in Iran. Wie zich opoffert en sterft voor zijn land laat zien dat Iran door geen enkele vijand ooit verslagen kan worden. Het volk is immers bereid om de hoogste prijs te betalen voor de verdediging van hun land. Maar is dat in de praktijk nog wel zo? Eefje Blankevoort is geboren toen de revolutie van 1979 net achter de rug was en is van dezelfde leeftijd als de jongeren in Iran die zich deze revolutie ook niet kunnen herinneren. Ze hebben het allemaal van horen zeggen en het patriottische gedachtegoed zegt hen niets.

De gesprekken met de mensen die de auteur ontmoet, geven een heel ander beeld van het Iran zoals wij dat kennen uit de media. In een skigebied is van aangepaste kleding en hoofddoeken geen sprake. Als de auteur vraagt hoe dat komt, krijgt ze als antwoord: 'Die ayatollahs kunnen niet skieën'.

Het duurt wel even voor Blankevoort het vertrouwen heeft gewonnen van de nieuwe vrienden die ze maakt. Je weet immers nooit of iemand een informant van de autoriteiten is. Bovendien is ze lesbisch en daar staat de doodstraf op in Iran. Ze kan dus zelf ook niet volledig open en eerlijk zijn. Als het vertrouwen er eenmaal is, verandert dat snel en dan blijkt dat homoseksualiteit en overspel veel voorkomen. Ook de mullahs zelf leiden een leven dat soms sterk afwijkt van hun religieuze regels. Eefje Blankevoort doet in die eerste jaren al de voorspelling dat de strenge islamitische leefregels zullen sneuvelen en dat de jonge Iraanse generatie veranderingen zal eisen. Toch moet ze na haar terugkeer in 2017 constateren dat er weliswaar veranderingen zijn maar dat die minder snel gaan dan het lijkt. De presidentsverkiezingen in 2009 en de hevige rellen die volgden op de verkiezing van Mahmoud Ahmadinejad waren de ergste rellen ooit. Miljoenen mensen gingen de straat op omdat men verkiezingsfraude vermoedde. De rellen werden steeds weer neergeslagen en de uiterst conservatieve Ahmadinejad zorgt voor een stap terug als het gaat om meer vrijheid in het dagelijkse leven.

In 2013 werd Hassan Rohani verkozen tot president en hij wordt gezien als een gematigd-progressief politicus. In 2017 werd hij voor een tweede ambtstermijn herkozen. Onder zijn bewind lijkt het mogelijk om grote veranderingen in Iran door te voeren. We zien dan ook dat die veranderingen er langzaam maar zeker komen. Geduld is daarbij belangrijk. Zeker in deze tijd leest dit boek alsof je zelf bij de ontmoetingen aanwezig bent. Iran is geen vreemd land meer. Iran is, om met de auteur te spreken, 'een land waar stiekem veel kan maar veel ook niet'. Nog niet.