Een culinair betweter
Johannes van Dam (1946 – 2013) groeide in zijn leven uit tot een bekend figuur in Amsterdam en vooral als een gevreesd culinair schrijver en columnist in heel Nederland. De biografie beschrijft in hoofdstukken hoe dat zo is gekomen.
Jeroen Thijssen (1959) tekende de biografie op. Hij is journalist en schrijver, en studeerde journalistiek en geschiedenis. Eerder werkte hij onder andere voor Trouw, Kassa, Dit is de Dag en Foodies. Thijssen is schrijfdocent bij de Schrijversvakschool en bestuurslid bij de Vereniging voor Letterkundigen.
Op jonge leeftijd verliest Van Dam bij een auto-ongeluk zijn geliefde vader. De relatie met zijn moeder is slecht en met zijn broer en zus wisselend goed en slecht. Al in zijn jeugd wordt duidelijk dat relaties aangaan met anderen problematisch voor hem is. Johannes heeft een hoog IQ en een fenomenaal geheugen, waardoor hij veel feitenkennis vergaart waarmee hij iedereen om de oren slaat en in alle situaties gevraagd en ongevraagd advies geeft. Hoewel nooit officieel gediagnosticeerd, lijdt hij vermoedelijk aan het syndroom van Asperger; hij kan zich moeilijk in een ander verplaatsen en mist het vermogen tot empathie. Waarheid, dat wil zeggen zíjn waarheid, is voor hem het hoogste goed en daaraan is alles ondergeschikt.
Als op zijn sterfbed een vriend een appeltaart voor hem bakt, kletst hij na het proeven een punt terug op het schoteltje: “bodem te nat!”. Zijn hele leven wordt hij bovendien geplaagd door depressies die zijn kijk op mensen om hem heen ook somber maken. Het ruim gebruik van drank en drugs in de zestiger jaren doet daar ook geen goed aan. En zijn homoseksuele geaardheid levert geen stabiele relaties op. Lange tijd is het onduidelijk wat hij zou kunnen worden en leveren omzwervingen in een commune in Drenthe en een verblijf in de Franse Pyreneeën geen stabiel bestaan op. Baantjes in het boekenvak leveren nauwelijks genoeg inkomen op om van te leven. Zijn huisvesting is marginaal en onderkomen door slechte zelfzorg en veel chaos.
Na een mislukte periode als columnist vindt hij uiteindelijk zijn bestemming als culinair schrijver. De column ‘Proeftijd’ in het Parool geeft hem macht om de horecakeukens onder de loep te nemen. De cijfers die hij een eetgelegenheid toekent, kunnen een zaak maken en breken. In de keukens hangt een foto van hem, zodat de bediening alert is als de gevreesde schrijver verschijnt. Hij richt met vrienden de Gastronomische Bibliotheek op en schrijft zelf een aantal boeken, waaronder de meest belangrijke en omvangrijke: De Dikke van Dam. Kritiek op alles en iedereen heeft hij genoeg, maar zelfkritiek is hem vreemd. En kritiek van anderen kan hij nauwelijks verdragen. De fouten en onvolkomenheden in de Dikke van Dam wuift hij weg: hij weet immers beter dan een ander wat waar is en wat niet?
Zijn fysieke gezondheid is zwak door een enorm overgewicht met diabetes, hart- en longproblemen en versleten gewrichten. Tot op het laatst blijft hij door botheid en onhandigheid mensen van hem vervreemden. De bekende Amsterdammer die hij is, overlijdt aan verwaarlozing.
Johannes van Dam, de biografie brengt een moeizaam leven in beeld. Veel anekdotes geven een beeld van een horkerige, betweterige, morsige man, die heilig geloofde in zijn enorme feitenkennis over culinaire zaken. Wat in de biografie niet goed naar voren komt, is hoe het komt dat deze man zo’n enorm podium kon krijgen en waarom anderen hem zoveel gezag toekenden. De inhoud van de voedingsaspecten waar hij in eetgelegenheden op lette en die hij be- dan wel veroordeelde komt weinig aan bod. Wat hij goed vond en waarom is nauwelijks beschreven. De biografie is aangenaam om te lezen, maar laat toch een onbevredigd gevoel achter.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van jeanne vogel
Gesponsord
Als Jolenes helikopter crasht in Irak, moet ze terugkeren naar het huwelijk en gezin dat ze onder hoogspanning achterliet. Schrijf je nu in voor de Hebban Leesclub.
Beth leidt een gelukkig leven met haar man Frank op hun schapenboerderij, maar dan komt haar jeugdliefde Gabriel terug, met wie ze als zeventienjarige een intense zomer beleefde. Bekijk alle Boekenweektips.
Fayes vader bedreigt niet alleen haar, maar ook haar dierbaren en levenswerk, het bedrijf Revenge. Ze roept haar vriendinnen om zich heen om de ultieme wraak te plannen. Bekijk alle Boekenweektips.
In concentratiekamp Westerbork doet jonge moeder Catharina alles wat nodig is om haarzelf en haar zoon te laten overleven. Ze gaat als showgirl dansen in het beroemde kampcabaret. Bekijk alle Boekenweektips.
Isabel woont alleen in het huis van haar overleden moeder, waar alles rustig voortkabbelt tot plotseling haar broer Louis met zijn nieuwe vriendin Eva voor de deur staat. Bekijk alle Boekenweektips.
Een onweerstaanbare schelmenroman over Algot Olsson en een bonte verzameling mensen. Algot stort zich op de mooie en hopelijk lucratieve kunst van het distilleren van brandewijn. Bekijk alle Boekenweektips
Een jonge cartograaf vertrekt naar Amsterdam en tekent voor zijn grote liefde in zijn wereldkaart, vlak naast de evenaar, een 'nog onontdekt' eiland dat haar naam draagt. Bekijk alle Boekenweektips.
Op een koude winteravond belandt de zeventigjarige Leah met haar auto in het water. Hoewel de kade al snel vol mensen staat, doet niemand iets. Tot grote frustratie van studente Mirjam. Bekijk alle Boekenweektips.
De meningsverschillen over hoe het tuincomplex bestuurd moet worden, kunnen elk moment weer oplaaien, maar de grootste dreiging komt van de kant van de gemeente. Bekijk alle Boekenweektips.
Philip Dröge duikt in de curieuze geschiedenis van Nederlandstalig New York en New Jersey en doet dat op de fiets. Een boek dat reisgids, geschiedenisboek en road novel ineen is. Bekijk alle Boekenweektips.
Taalwetenschapper Khalid Mourigh gaat de straat op en de scholen langs om straattaal, het gebruik van Engels en de meertaligheid van het Nederlands te onderzoeken. Bekijk alle Boekenweektips.
Aan het begin van de Eindtijd valt de vrijdenkende engel Astoreth naar de aarde. Hij raakt verzeild in apocalyptische avonturen die hem van Amsterdam naar het Zweedse platteland voeren. Bekijk alle Boekenweektips.
Een meisje en een vis denken beiden dat de ander gevangenzit en dus maken ze een wak, maar ze beseffen dat het beter is als ze blijven waar ze zijn. Bekijk alle Boekenweektips.
Terwijl de ambitieuze Pierre groeit in zijn rol op de redactie van een tijdschrift, kelderen de abonneecijfers. Hoe lang moeten tradities en gewoontes in stand worden gehouden? Bekijk alle Boekenweektips.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog raken de levens van Luna en haar vader, de Joodse Rifka, de Indiase Chandar en Thiemen met elkaar verweven op een manier die zij niet voorzien. Bekijk alle Boekenweektips.
Eliza had zes broers, maar alleen Krekel is nog over. Een bangerik, een huilebalk, een blok aan haar been, eigenlijk. Alles gaat mis, maar Eliza en Krekel blijven zoeken naar hun verdwenen broers. Bekijk alle Boekenweektips.
Als de literaire bundel van zware crimineel Derek L. op het punt staat te verschijnen, mag hij tijdens zijn weekendverlof van de gevangenis aanwezig zijn op zijn eigen boekpresentatie. Bekijk alle Boekenweektips.
In dit hartstochtelijke pamflet toont docent Karim Amghar aan hoe mbo'ers nog steeds te maken hebben met onderwaardering, terwijl ze onmisbaar zijn voor de samenleving. Bekijk alle Boekenweektips.
Wanneer Hitler aan de vooravond van de Tweede Wereldoorlog Oostenrijk binnenvalt, moeten vijf hechte vrienden kleur bekennen. Kun je een ander ooit ten diepste kennen? Bekijk alle Boekenweektips.
Iemand breekt in bij Simon en beweert dat ze beiden vastzitten op een alternatieve belevingsvakantie. Het is het begin van een aangrijpende speurtocht. Bekijk alle Boekenweektips.
Stine Jensen verkent hoe mediastormen kunnen ontstaan en hoe je filosofie kunt inzetten om ze te duiden. Bekijk alle Boekenweektips.
Een kleurrijke groep outcasts raakt betrokken bij het mysterie van Salomé Abergel, de beroemde kunstenares die op het hoogtepunt van haar carrière plotseling verdwijnt. Bekijk alle Boekweektips.
Als Hitler aan de macht komt, vluchten Eva en Itzhak naar het conservatieve Zeeland. Daar haalt het gevaar hen in en Eva zal moeten kiezen. Bekijk alle Boekenweektips.
In de persoonlijke verhalen van Rusland-correspondent Iris de Graaf lees je hoe het is om als jonge vrouw verslag te doen vanuit Moskou, in het land van haar grootmoeder. Bekijk alle Boekenweektips.
Het is ronduit indrukwekkend wat we weten van onze moedertaal, wat we ermee kunnen, en hoe we dingen haarfijn aanvoelen. Bekijk alle Boekenweektips.
Sinds 2015 zit Astrid Holleeder ondergedoken, wat enorme impact heeft op haar leven en dat van haar familie. Ze vertelt over de dagelijkse routines, constante waakzaamheid en haar angst. Bekijk alle Boekenweektips.
