Umberto Eco – De Slinger van Foucault

Leesjaar Dikke Boeken – november 2022
Umberto Eco – De Slinger van Foucault
Vertaling: Yond Boeke en Patty Krone
Prometheus (Amsterdam) 2018

In het verborgene schuilt het alomvattende geheim, dermate brisant dat het de sleutel vormt voor wereldheerschappij. De redacteuren van een uitgeverij in occulte boeken raken steeds verder verstikt in het web van de geheime genootschappen, die door de eeuwen heen over de hele wereld verspreid blijken te zijn. Van druïdes, tempeliers, rozenkruisers, katharen, vrijmetselaars, jezuïeten, joden tot partizanen en nazi’s, allemaal zochten ze naar het geheim. Een briefje van een vreemde kolonel is de start van hun avontuur, dat zich ontpopt als een detectiveverhaal als de kolonel vermoord lijkt te zijn.

Uit de stortvloed aan manuscripten over geheime genootschappen en de geheimen die ze bewaarden, vissen de redacteuren de meest lucratieve. Als de auteur wil betalen voor de eerste oplage, maakt het kans op verschijnen. Al te serieus nemen ze de werken niet. De manuscripten, die vaak niet meer omvatten dan herkauwde informatie uit oeroude complotten, kunnen door meters brede interpretatie en invulling of verdraaiing van vage feiten prima met elkaar verbonden worden om een groot onderaards plan te suggereren. Het gaat mis als de redacteuren er zelf in gaan geloven. Anderen geloven vervolgens weer in het uit fantasie geborene en proberen op leven en dood het ontbrekende stukje van hun eigen puzzel in handen te krijgen. Is het oude briefje van de kolonel een verborgen boodschap die alleen met ingewikkelde decodering ontcijfert kan worden, of is het een onschuldig lijstje van een handelaar? Is er daadwerkelijk een ondergronds netwerk van ingewijden, die al eeuwen in verspreide cellen wachten op de juiste omstandigheden waaronder zich het geheim aan hen zal ontrollen, ieder met zijn eigen sleutel, die op hun afgesproken uur in het slot gestoken moet worden? Welke spin kruipt daarna uit de schaduw tevoorschijn? Zal die de koers van de slinger weten te wijzigen, of draait de aarde zijn eigen voorgeprogrammeerde rondjes in het universum?

Eco laat zien waar complottheorieën thuis horen. Tussen de kaften van een roman. Omdat geheime organisaties geheim moeten blijven worden ze keizerlijk aangekleed met codetaal, numeriek gegoochel, onderaardse gangen en bizarre rituelen. Een computer zou er een kluif aan hebben het te ontrafelen. Door alles op een grote hoop te gooien en er een eigen plan uit te boetseren, laat hij het geheim van de tempeliers, toch al het startpunt van menig complot, door de eeuwen heen in de schoot van hun hedendaagse nazaten stuiteren. Niemand weet precies wat het geheim is, iedereen heeft een stukje. Een door een redacteur bedachte geheime kaart, opgeslagen op zijn eigen harde schijf, wordt de in honing gedoopte sleutel waarvoor het onderaardse vanzelf vanuit de krochten der aarde omhoog gekropen komt.

Mooiste zin:

Zolang je je in je leegte samenbalt kun je nog denken dat je in contact staat met het Een, maar zodra je met leem gaat knoeien, ook al is die elektronisch, ben je al demiurg geworden, en wie zich ervoor inzet een wereld te maken heeft zich al gecompromitteerd met de dwaling en het kwaad.