René van Stipriaan – De Zwijger: Het Leven van Willem van Oranje
René van Stipriaan – De Zwijger: Het Leven van Willem van Oranje
Quirido Facto (Amsterdam) 2021
De wereld van de adel draaide als een permanent bewegend feest van gearrangeerd huwelijk naar toernooi, naar blijde intocht, naar jachtpartij of begrafenis. Een constant aangeblazen molen van allerhande belangen, die steeds veranderden als een kans zich aandiende om het eigen blazoen verder op te poetsen. Willem van Oranje laveerde flexibel door die wereld, waar hij snel opklom tot letterlijke steunpilaar van de Spaanse koning. Daar hoorden nachtelijke slemppartijen met andere edelen als de hertog van Alva en de graaf van Egmond bij. Daar werden vriendschappen gesmeed en vijanden geboren.
Dat liefde in die wereld niet telde bleek vooral uit het ongelukkige tweede huwelijk. Na het overlijden van zijn eerste vrouw Anna van Buren trouwde Oranje met Anna van Saksen. Ontrouw over en weer, een standaard verpozing van de edelen, bracht dit ijzige verstandshuwelijk uiteindelijk tot een eind, waarna Anna onder de verstikkende vleugels van haar familie wegkwijnde. Er zouden nog twee strategische huwelijken volgen. Uit de vier huwelijke wisten twaalf kinderen volwassenheid te bereikten. Voldoende om een dynastie te starten.
Oranje liet zich vrijwel nooit in de kaarten kijken. Hij was een meester in het in stille berekening bepalen van zijn positie en wekte zo bij de oppositie de indruk dat hij aan hun kant stond. Zo hield hij de Spaanse koning in woord en gebaar lange tijd aan het lijntje. Met gebruikmaking van allerlei trucs, zoals het spuien van misinformatie, verdachtmakingen en het mythologiseren van zijn eigen leven in een stortvloed aan pamfletten, streed hij ook met de pen. Wat zijn werkelijke intenties waren bleef onduidelijk. Koos hij voor eigen belang en het vullen van zijn eigen zakken of was hij daadwerkelijk begaan met religievrijheid en van Spanje en andere begerende mogendheden onafhankelijke Nederlanden?
Zijn strijd verliep met horten en stoten. Talloze oekazes en kongsi’s, constant wisselende allianties, flinterdunne bondgenootschappen, vrienden die vijanden werden en permanente zorgen om de boel te kunnen financieren, brachten Oranje steeds weer in het nauw. Smeulende geloofstwisten tussen katholieken en calvinisten laaiden telkens weer op en zorgden met de vrijwel permanente staat van oorlog en de daarbij horende plunderende hongerige huurlingen voor veel onrust. Oranje, de Spaanse koning en zijn vazallen, de Fransen met de hertog van Anjou, de landvoogd Matthias die door Oranje als marionet naar binnen was gehaald, de Staten-Generaal en de gewesten probeerden het elkaar aan te wrijven. In dit politieke spinnenweb trachtte Oranje de touwtjes in handen te krijgen. Hij moest dan wel eindelijk kleur bekennen en de Spaanse koning de rug definitief toekeren.
De koning kon dit niet onbestraft laten, zoals veel met Oranje samenspannende edelen al een kopje kleiner gemaakt waren, moest deze luis ook met geweld uit de pels geplukt worden. De meeste complotten om de Spaanse wens ten uitvoer te brengen werden vroegtijdig verijdeld. Toen dat een keer niet lukte, kwam Oranje er met een flinke schotwond door zijn mondholte af. De aanslag van de katholieke Oranjehater Balthasar Gerards in Delft werd hem wel fataal.
Van Stipriaan heeft het strak ingevlochten verhaal van Willem van Oranje grotendeels weten te ontrafelen. Geen sinecure, omdat alle draadjes flink in elkaar verstrikt zaten. Door te speuren in brieven, archiefstukken en kronieken van tijdgenoten weet hij de man en zijn wereld, zijn gedachten, zijn keuzes en zijn agenda aan de oppervlakte te krijgen. Waar dat niet lukt vervalt hij niet in aannames, maar kiest hij de meest plausibele uitleg. Voor de vier huwelijken en de daaruit geboren kinderen zou het handig zijn een beknopte stamboom toe te voegen. Door de steeds wisselende allianties is het soms lastig het overzicht te behouden. Een overzicht van welk kopstuk wanneer welke machtspositie bekleedde zou daarbij helpen. Al kun je dit boek natuurlijk ook nog een keer lezen.
Mooiste zin:
Zeggenschap betekende overleg, overleg betekende vertraging, vertraging betekende vermoeidheid, en vermoeidheid leidde uiteindelijk tot een compromis waarin de centrale regering uit geldnood meestal met minder genoegen nam dan waarop was ingezet.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Jelto Duuk
Gesponsord
Een diepgravend onderzoek naar de meest mysterieuze politieke moord van de 20e eeuw, die op de Amerikaanse president John F. Kennedy.
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
