Prachtig misdaaddrama en must-read over broeders in crime

De oorspronkelijke titel van Roslund & Thunbergs eerste boek luidt Björndansen, de berendans. “Dansen en slaan, dansen rond de beer. Deze beer is groter dan wij, maar we kunnen van ze winnen als wij maar dansen en op het juiste moment slaan. Zo is het toch, pa?” De beren in Made in Sweden zijn aan elkaar gewaagd; lange tijd blijft het onzeker wie uiteindelijk de winnende klap zal uitdelen.

Heden en verleden wisselen elkaar af. Stukje bij beetje leer je de voorgeschiedenis kennen van de Djuvnac-broers. Het gezin met de gewelddadige vader en een moeder die hier niet tegenop gewassen is, valt uit elkaar. De oudste zoon Leo neemt de zorg voor zijn jongere broers Felix en Vincent op zich. Nooit meer zullen ze afhankelijk zijn van anderen! Geld is de oplossing. Het toepassen van geweld dat mensen, zo weten ze, weerloos maakt, de sleutel. Met jeugdvriend Jasper en geholpen door Anneli, de vriendin van Leo, beramen ze een wapenroof van ongekende omvang. Eenmaal in het bezit van ruim tweehonderd wapens begint de Militaire Bende aan een serie spectaculaire bankovervallen. De Zweedse bevolking houdt de adem in, de politie kijkt verbijsterd toe. Waar komt deze paramilitaire bende die ook onder de bajesklanten volstrekt onbekend is, opeens vandaan?
“Wie gebruikt angst op die manier? Iemand die het zelf heeft meegemaakt. Iemand die weet hoe het werkt, dat het werkt,” constateert rechercheur John Broncks die zelf ook een jeugd vol geweld kende. Hoe verschillend kinderen reageren op extreem geweld – de één kopieert het gedrag, de ander bijt zich obsessief vast in geweldsmisdrijven – is prachtig uitgewerkt. Het schrijversduo speelt handig met tijd en perspectief. Door de parallelle beschrijvingen kan een minuut pagina’s lang duren en krijgt de lezer een gevoel van ademloos meemaken. Hij leert de broers door en door kennen en begrijpt dat hun hechte band soms wrijving geeft bij Jasper en Anneli die er, ondanks wat de groep samen meemaakt, toch een beetje buiten staan.

Made in Sweden draait niet om een ingenieus plot maar de spanning is er niet minder om. Elke overval is een climax. De finale, pakweg de laatste honderd pagina’s, is niet het beste deel van het boek. Maar ach, de auteurs hebben de afloop ook niet zelf verzonnen… De thriller is gebaseerd op de bankovervallen door het Militaire Verbond die begin jaren negentig Zweden op zijn kop zetten. De scenario’s van de overvallen zijn al vaak gekopieerd en in gevangenissen schijnt het in mei verschenen Björndansen nu al een populair handboek te zijn.
Klein minpuntje is de kaft met daarop de loop van een pistool. Zo'n beeld kan op vrijwel elke misdaadroman van toepassing zijn. De Zweedse kaft daarentegen laat acht kogelgaten zien die een lachend gezicht vormen, een gedenkwaardige scène uit Made in Sweden.

Anders Roslund kennen we van de succesvolle samenwerking met ex-gedetineerde Börge Hellström. Samen schreven zij onder andere Vaderwraak en Kluis 21. Roslund heeft het maar druk: met Hellström werkt hij aan een vervolg op Twee soldaten, hun meest recente thriller, en de kans is groot dat er een vervolg op Made in Sweden gaat komen. De stijl van Made in Sweden en zelfs de opmaak doet sterk denken aan de boeken van Roslund & Hellström.

Stefan Thunberg, scenarioschrijver van onder meer Wallander en Van Veeteren, is het geheime wapen van Made in Sweden. Thunberg is het pseudoniem van John Boris Stefan Sumonja. Zijn oudste broer Carl Sumonja was de leider van het Militaire Verbond. Het gegeven dat Thunberg ‘de vierde broer’ is – die als enige niet meedeed aan de overvallen maar er wel van af wist; hij zou zijn familie alleen nooit verlinken – is iets waar men in de media niet over uitgepraat raakt. Zijn bestaan komt in Made in Sweden overigens niet aan de orde.

In tweeëneenhalf jaar tijd bewerkte het duo Thunbergs onvoorstelbare familiegeschiedenis tot een vuistdik, emotioneel misdaaddrama over liefde, complexe familierelaties, loyaliteit, obsessie en geweld. Made in Sweden is een boek waarover veel gesproken zal worden, een must-read voor elke thrillerliefhebber, maar eigenlijk voor iedereen die van lezen houdt.