Plezierig en ongemakkelijk tegelijkertijd

De auteur
Voor ‘De club van echte lezers’ mocht ik ‘De droomfabriek’ van Gerwin van der Werf lezen en recenseren. Gerwin van der Werf (1969) is recensent voor Trouw en schrijft daarnaast gedichten en (jeugd)romans. Voor het schrijven van dit boek putte hij uit zijn ervaringen in het onderwijs. Hij is namelijk ook muziekdocent op een internationale school.

Het verhaal
In ‘De droomfabriek’ volgen we Josie Cruquius. Zij is een beginnend wiskundedocent op een vmbo-school in een achterstandswijk. Tot haar eigen schrik wordt ze na een sollicitatiegesprek zonder enige ervaring en zonder onderwijsbevoegdheid aangenomen.
Ze wordt verwelkomd door de conciërge Brammert: ‘Welkom in de droomfabriek!”. “Heb je verder nog iets nodig? Pennen? Whiteboardmarker? Traangas? Vlammenwerker?”. Tijdens haar eerste les komt ze er al achter dat lesgeven op deze school een helse uitdaging is. Toch weet zij op een creatieve wijze stap voor stap het vertrouwen van haar leerlingen te winnen en leert zij hen steeds beter kennen. Dit geldt in het bijzonder voor het populaire meisje Carmen, die het moeilijk heeft thuis en voor veel problemen zorgt op school. Als Josie haar bijles gaat geven ontstaat een ongebruikelijke relatie tussen docent en haar leerling. Hierbij rijst de vraag of Josie in haar onderwijsmethodes en in haar relatie met Carmen geen grenzen overschrijdt. Steeds is er de dreiging dat alles in elkaar klapt. Dat de vooruitgang die ze op school boekt met haar leerlingen teniet wordt gedaan door de kansloze omgeving en gezinssituaties waarin ze opgroeien. Daarbij komt dat Josie zich steeds meer realiseert dat de relatie met Carmen niet mag en niet kan. Ze is bang dat het uitkomt, dat ze haar en alles hierdoor kwijtraakt. We leren Josie steeds beter kennen en begrijpen. Ze heeft een aantal traumatische ervaringen opgedaan in het verleden, voelt zich in de steek gelaten door haar ouders, mist haar overleden opa en twijfelt continu of ze wel kan voldoen aan haar eigen beeld van een goede leerkracht. Het lijkt hierdoor soms wel of zij Carmen harder nodig heeft dan andersom. Carmen voelt dit feilloos aan en maakt hier volop misbruik van.

Beoordeling
Het lezen van De Droomfabriek heb ik als zeer plezierig ervaren, maar ook als ongemakkelijk. Plezier heb ik vooral beleefd aan het gemak waarmee de auteur de sfeer op een school weet te beschrijven en aan de grappige situaties en dialogen. Het ongemak zit hem in de aanklacht die in het boek is verscholen tegen het falende onderwijsteem dat er maar niet in lijkt te slagen echt aan te sluiten bij wat leerlingen nodig hebben om hun kansen in de maatschappij te vergroten en hun dromen te verwezenlijken. Verwacht in het boek geen vlijmscherpe analyse van de problemen in het onderwijs en ook geen pasklare antwoorden en oplossingen. Maar het boek geeft wel veel stof tot nadenken. Interessant is dat alle personages in het boek in hun waarde worden gelaten. Ja, er worden fouten gemaakt, soms bewust, soms onbewust, maar veelal vanuit goede intenties of om verklaarbare redenen. Maar een keiharde veroordeling hiervan blijft uit. Misschien zit hierin de hoop, de droom van de auteur voor het onderwijs. We moeten elkaar beter leren kennen, meer maatwerk bieden, elkaar meer vertrouwen en helpen om echt vooruit te komen. Alleen zo kunnen docenten leerlingen helpen ontsnappen aan de rook van een grauwe en ziekmakende staalfabriek. Alleen zo wordt een school een echte droomfabriek.

Heel veel dank aan ‘De club van echte lezers’ en uitgeverij Atlas Contact voor beschikbaar stellen van het recensie-exemplaar van ‘De droomfabriek´.