Klassieke inspiratie of klassieker (in wording)?

Een recensie van het boek Stad in brand van Don Winslow

De auteur
Don Winslow is een Amerikaanse schrijver. Voor het lezen was deze auteur voor mij nog een totale onbekende. Toch heeft hij inmiddels een aantal boeken geschreven waarvan er twee ook zijn verfilmd (The Death and Life of Bobby Z en Savages). Eerder schreef hij ook een trilogie over ´The War On Drugs´ in de Verenigde Staten, Mexico en Latijns-Amerika. Deze is nog niet vertaald in het Nederlands. Maar na het lezen van Stad in brand ben ik hier wel nieuwsgierig naar geworden. Want Winslow slaagt er in het boek ‘Stad in brand’ in met een vlotte pen een boeiend verhaal te vertellen met interessante, geloofwaardige en humoristische personages.

Het verhaal
Tegen de achtergrond van toenemende rivaliteit tussen bendes in de Amerikaanse stad Providence (de grootste stad en hoofdstad van Rhode Island), zien we hoe verschillende personages worstelen met hun verlangen om los te komen van hun criminele omgeving en de loyaliteit die ze voelen naar hun gezin, familie en vrienden. We volgen hierbij vooral Danny Ryan, een hardwerkende havenarbeider die tevens wat extra geld verdient als lid van een Iers misdaadsyndicaat. Hij fungeert hierbij vooral als loopjongen en incasseert geld namens dit syndicaat. We merken al snel dat de dromen en capaciteiten van deze jongeman groter zijn dan de rol die de belangrijkste familie binnen het misdaadsyndicaat, de familie Murphy, aan hem heeft toebedeeld.
Vroeger stond Danny’s vader Marty Ryan nog aan het hoofd, maar nadat zijn vrouw Madeleine hem verliet en alleen achterliet met Danny, ging hij steeds meer drinken waardoor hij de grip op zijn leven en zijn rol als bendeleider is kwijtgeraakt. Er zijn ook andere bendes actief in Providence, maar er lijkt een soort van evenwicht te zijn doordat de verschillende stukken van de criminele taart goed verdeeld zijn. Toch gaat het op het jaarlijkse BBQ-feest van maffiabaas Pasco Ferri goed mis. Hier verschijnt Paulie Moretti met zijn nieuwe vriendin Pam(ela), een ware schoonheid, waarvan Danny al bij de eerste oogopslag aanvoelt dat zij, net als Helena van Troje, voor onrust gaat zorgen. Daarin kreeg hij al snel gelijk, want een dronken Jimmy Murphy kan op het feestje zijn handen niet van haar af houden waarna een heuse bendeoorlog tussen de Murphy’s en Moretti’s wordt ontketend.
Sommigen proberen het conflict nog in de kiem te smoren, maar anderen zien juist kansen om hun tegenstanders definitief van de troon te stoten of om hun eigen positie te verbeteren. Danny neemt in het misdaadsyndicaat een steeds belangrijke positie in en toont leiderschap als Murphy’s clan steeds meer in het nauw wordt gedreven door de Moretti’s. Aan beide kanten vallen slachtoffers en acties en vergeldingen volgen elkaar in rap tempo op.

Een interessant, niet meer te stoppen, spel volgt waarbij sommigen proberen de kalmte te bewaren en anderen juist extra olie op het vuur proberen te gooien. Om de strijd te winnen smeden zowel de Murphy´s als de Moretti´s nieuwe allianties, wordt dubbelspel gespeeld, worden mensen verraden, worden valstrikken uitgezet, die soms wel en een andere keer niet worden doorzien. We maken in deze strijd kennis met diverse, goed uitgewerkte en geloofwaardige personages zoals Danny, zijn vader Marty en zijn moeder Madeleine, de heethoofden Paulie Moretti en Jimmy Murphy, die vechten om Pam, hun broers Peter Moretti en Pat Murphy, de misdaadbazen Jacky Moretti, John Murphy en Pasco Ferri, en diverse secondanten (Sal, Franky, Chris, Ned, Jimmy Mac, etc.) van de clans. Interessant is dat de motieven van deze personages zo goed zijn uitgewerkt dat je echt inzicht krijgt in en sympathie voor ze krijgt. Steeds weer wordt je verrast hoe de ontwikkelingen in het boek een vlucht nemen door actie en reactie en denk je met name met Danny mee over wat een slimme volgende stap zal zijn om de strijd tussen de clans te stoppen of te beslechten en om zijn gezin en vrienden uit deze benarde situatie te redden.

Beoordeling
Ik ben overwegend positief over het boek van Don Winslow vanwege de prettige en vlotte schrijfstijl, het boeiende verhaal en de geloofwaardige manier waarop het verhaal en de karakters zijn uitgewerkt.
Toch zijn er ook een aantal kanttekeningen bij het boek te maken. Zo zijn de personages soms wel erg vrouwonvriendelijk. Enerzijds is dit te begrijpen gezien het milieu van stoere maffiosi waarin het verhaal zich afspeelt, maar in een modern verhaal hierover had ik toch wat meer nuance verwacht of een sterk vrouwelijk karakter als tegenwicht. Natuurlijk is er Madeleine. Zij ontworstelt zich aan het milieu waarbinnen ze is opgegroeid en werkt zich langzaamaan op. Maar zij doet dit door het moederschap te ontvluchten en zich - om het netjes te zeggen - steeds te binden aan mannen met geld, macht of aanzien. Ook niet heel sympathiek en emancipatoir dus. Verder gebeurt er van alles in het boek en is er een constante dreiging van escalatie van het conflict. Dat is spannend. Toch duurt het op sommige momenten net wat aan de lange kant voordat de vlam echt in de pan slaat. Ook wordt er hier en daar wat gas terug genomen om wat meer over de achtergronden van de karakters te vertellen. Dat is interessant maar haalt ook soms de vaart wat uit het verhaal. Een laatste punt waar ik wat gemengde gevoelens over heb zijn de verwijzingen naar de Ilias van Homerus. Als het bedoeld is als een hommage aan deze Griekse verhalenverteller of als een vermelding als inspiratiebron, dan is het natuurlijk mooi. Maar het komt mij ook wat aanmatigend over om dit verhaal te vergelijken met deze klassieker. De thema's in dit verhaal zijn weliswaar vergelijkbaar met de vrouw als bron van conflict en verleiding, wraak, wrok/jaloezie, trouw, verraad etc., maar Pam, hoe mooi ook, is geen Helena van Troje, en Danny, hoe listig en dapper ook, geen Odysseus of Achilles. Of de trilogie in wording van Winslow ook de potentie heeft om een klassieker te worden weet ik niet. Dat heeft er heel erg mee te maken of hij nog een interessant vervolg weet te geven aan dit verhaal en een interessante en verrassende wending kan geven aan de levens van de belangrijkste personages in dit eerste deel. We kregen hiervan al een kleine preview. Ik ben benieuwd en ga het zeker lezen.

Heel veel dank aan HarperCollins Holland voor beschikbaar stellen van het recensie-exemplaar van ‘Stad in brand´.