Haruki Murakami – Hard-Boiled Wonderland en het Einde van de Wereld
Haruki Murakami – Hard-Boiled Wonderland en het Einde van de Wereld
Vertaling Marion op den Camp en Maxim de Winter
Atlas Contact (Amsterdam/Antwerpen) 2012
Jaren geleden, ergens halverwege de jaren negentig, las ik een artikel over Haruki Murakami. Het zal naar aanleiding van de Nederlandse vertaling van de Opwindvogelkronieken geweest zijn, want dat boek schafte ik destijds aan. Het duurde even voordat ik het las, maar het smaakte naar meer, dus Kafka op het Stand en De Jacht op het Verloren Schaap vulden mijn collectie in de loop der jaren aan. Mijn digitale bibliotheek omvat inmiddels ook veel van zijn andere boeken, ik ben er nog niet aan toe gekomen. Nu dus Hard-Boiled Wonderland en het Einde van de Wereld.
Marcel Proust dook al op in mijn hoofd voordat zijn naam in de tekst voorbij kwam, ook Franz Kafka was niet ver weg bij de dwaaltocht door het vreemde en haast oneindige kantoorgebouw waar de hoofdpersoon zich moet melden voor een opdracht. De professor die zijn assistentie heeft verzocht, heeft een methode om het omgevingsgeluid uit te zetten. Best handig, alleen niet als je een begeleidster goed wilt begrijpen zonder de broodnodige expertise in liplezen. Met speciale apparatuur kunnen vijanden op afstand worden gehouden. Er moet gevoelige data worden omgezet in een geheime cijfercode en er zijn meerdere kapers op de kust, die deze voor hun eigen schimmige doelen en opdrachtgevers willen inzetten. Zo blijft steeds de vraag wie waarom goede of slechte bedoelingen heeft, wie te vertrouwen is en welke motieven er precies spelen. Kijk in elk geval goed uit voor de Hekelingen.
Ben je net een beetje gewend aan deze wonderlijke wereld van het immense kantoorgebouw met het verborgen laboratorium, verstopt achter waterval in de diepe kelder, zit je ineens zonder schaduw opgesloten in een stad met een muur, waaruit ontsnappen niet mogelijk is. Daar is de enige taak het lezen van oude dromen. Zonder doel, het gaat alleen om het lezen van de dromen uit de voorraad schedels. Ze hoeven niet onthouden, geanalyseerd, opgeschreven of doorverteld te worden.
Wat deze twee verhalen met elkaar te maken hebben wordt steeds duidelijker. Als lezer ben je door Murakami alweer op het verkeerde been gezet. Je vraagt je af waarom de schedel die de hoofdpersoon van de professor heeft gekregen zo belangrijk is, waarom hij eenhoorns van het ene verhaal naar het andere laat huppelen, of dit een detective is of een aanklacht tegen de consumptiemaatschappij, of allebei en meer. Aan het einde van de wereld is al het onlogische logisch of in elk geval is het gelukt boven te komen op de trap van Escher, met snel stijgend water tot aan het middel. Er is nog leven, zelfs zonder schaduw, want the pipes, the pipes are calling.
Terecht of onterecht ongelezen?
Er spelen zich vreemde situaties af in de gewone wereld. Dat is niet vreemd in een boek van Murakami. Deze wereld vult hij met rare snuiters die de boel grondig verbouwen, levensgevaarlijke vis vererende wezens en dames waar, indien alles meewerkt, naar hartenlust mee gevreeën kan worden. Het op het oog normale kantoorgebouw is voorzien van een immense lift zonder knoppen, waarvan niet duidelijk is of hij omhoog of omlaag gaat. De kantoren, in een labyrint van gangen, zijn niet logisch genummerd en in de diepe kelder is achter een waterval een laboratorium gerealiseerd. Vanuit het laboratorium is een vluchtroute ingericht, een soort klimparcours, waar Hekelingen, bloedzuigers en snel stijgend water op de loer liggen. Via het riool worden uiteindelijk de metrotunnels bereikt, waar de Hekelingen de laatste horde zijn richting de buitenwereld. Parallel aan deze wonderlijke wereld is er de ommuurde wereld waar schaduw van mens wordt gescheiden. Iedereen heeft er zijn eigen taak en leeft in een eeuwig herhalende routine oneindig voort. Alleen de vogels kunnen vrij over de muur vliegen en de eenhoorns mogen buiten de muren grazen. In de winter sterven ze massaal binnen de muren van de stad. In hun schedels schuilen de dromen, die gelezen moeten worden.
In de eerste hoofdstukken zijn het echt gescheiden werelden. De samenhang blijft onduidelijk. Gedurende het boek raken ze steeds meer met elkaar verweven. Het vergt veel verbeeldingskracht om dit weefwerk van Murakami te doorgronden. Zoek daarbij niet naar logica of een realistisch plot. Ga ook niet op jacht naar wetenschappelijke verklaringen, het is een fantasierijke roman! Omdat het vol vaart en met de nodige humor is geschreven, met veel referenties aan muziek, film en literatuur heb ik erg genoten van deze vreemde vertelling. De wonderlijke werelden komen, ondanks alle vreemde locaties, tot leven als je dat toelaat.
Deins je niet terug voor een bizar verhaal in een absurde wereld met een plot dat niet gestoeld is op iets dat in de werkelijke wereld zou kunnen gebeuren, sla dan deze Murakami blind open. Laat hem links liggen als je liever een realistisch verhaal leest, waar schaduwen keurig hun personage blijven volgen.
Mooiste zin
Pijnscheuten schoten door mijn hoofd, alsof iemand het als schietterrein gebruikte.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Jelto Duuk
Gesponsord
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
