Middeleeuwse Ommegang

Tijdens onze zomervakantie in Auvergne, Frankrijk, heb ik deze historische roman gelezen. Auvergne, een vulkanische landstreek waarin ruimte, tijd en Romaanse kerkjes je snel in de wereld van de veertiende en vijftiende eeuw brengen.
Meer dan 600 bladzijden zwerft de hoofdpersoon Isidorus over de wereld: van Oxford via de Zwarte zeekust naar het verre Oosten. Tenslotte komt hij terug in Europa op het Concilie van Konstanz. Hiermee komt de gehele geschiedenis uit die tijd voorbij. Je moet er wel even voor gaan zitten om dit alles te verwerken.
Isidorus beleeft tijdens deze reizen als arts en bouwheer vele, soms bizarre avonturen. In de middeleeuwse wereld van Jan van Aken wordt veel gedronken, gedanst, gezongen en de liefde bedreven. De eenzijdige en ondergeschikte rol van de vrouw tijdens deze belevenissen is wel heel bijzonder en opvallend.
Het overkoepelend idee van deze roman zijn de mogelijkheden en beperkingen van ons geheugen. Hierbij wordt gebruik gemaakt van een door de Romeinen ontwikkelde vorm van geheugenkunst: “je haalt een plek voor de geest, bijvoorbeeld een huis, waarin je kamers, kelders, nissen en muren kunt gebruiken om de zaken te plaatsen die je wilt onthouden. Je probeert die zaken in een treffend beeld te vangen, een beeld dat door zijn schoonheid, door de ontroering die het opwekt, of juist door groteske absurditeit – gedachten zijn immers vrij – eenvoudig oproepbaar is in het geheugen.”
Isidorus wordt een meester in deze geheugenkunst. Het verschaft hem kennis en macht. Maar voortdurende kennisvermeerdering leidt niet altijd tot nieuwe inzichten. Het enige inzicht dat er echt toe doet krijgt hij onderweg naar Konstanz van een oude meester te horen. Dit inzicht blijft echter voor de lezer gedurende het hele verhaal goed verborgen.