Een paar topverhalen in bundel met veel 'SF in de polder'

Het niveau van EdgeZero lag hoog dit jaar! Dat verwacht je natuurlijk ook, want het gaat om een door een jury gekozen selectie van de beste Nederladstalige genreverhalen van het voorgaande jaar. Echte 'clunkers' zullen niet worden doorgelaten. Maar ik vond dit jaar er net boven uitschieten (al waren er ook verhalen waarvan ik dacht: hoe komen die in deze bundel terecht). De reden is waarschijnlijk het grote aantal inzendingen: meer dan 300! Dat is volgens mij werkelijk een representatie van wat er in ons taalgebied geschreven wordt in het fantastische genre en ik denk dat de bundel dit jaar ook het daadwerkelijke niveau weerspiegelt.
Enkele opmerkingen: veel verhalen uit de bundel 'SF in de polder'. De 'in de polder'-bundels zijn altijd ruimschoots vertegenwoordigd in de 'EdgeZero'-collecties. Dat is omdat voor deze bundels schrijvers worden gevraagd die al meermalen zelf in EdgeZero hebben gestaan. Ik vond zelf als harde SF-liefhebber het SF-niveau van 'SF in de polder' echter wat tegenvallen.
Een paar verhalen uit de Godijn Publishing-wedstrijd 'Vuurspuwers' en zelfs een paar die niet de bundel haalden! Ik was zelf verbaasd over de 'Vuurspuwers'-bundel, omdat de naar mijn mening meest bijzondere verhalen achterin stonden. Dit was het eerste jaar dat ik niet in de jury zat, dus het suggereert dat de huidige jury een andere smaak heeft dan ik (en dan de EdgeZero-jury).
Qua thema's waren er dit jaar opvallend veel verhalen over LLM's en AI (waarbij helaas nog steeds de huidige zogenaamde 'AI's' en werkelijk digitaal bewustzijn nog steeds wel eens werden verward). Hieronder valt ook mijn eigen verhaal 'Ondergronds'.
Voordat ik enkele afzonderlijke verhalen kritisch ga bespreken - wil je de bundel zelf lezen en zelf je favorieten opgeven om te bepalen wie de publieksprijs wint, lees dan niet verder, want het zou jammer zijn als ik je mening zou beïnvloeden! Bij een dergelijke verkiezing hopen we natuurlijk op een mate van objectiviteit!
Eerst de verhalen waar ik het meest enthousiast over was!
- 'De laatste kuil' van Charles van Wettum. Ik hou van SF die de extremen opzoekt - in dit geval de extreem verre toekomst (volgens één theorie over de toekomst van het universum). Bevreemdend, maar toch zijn de overwegingen van de belangrijkste personages te begrijpen. Ik zat op het puntje van mijn stoel.
- 'Wat Moeten Wij Met De Wolf & Hoe Maken Wij Van Hem Een Nederlander?' van Roderick Leeuwenhart - eindelijk kon ik dit verhaal lezen! Roderick toont opnieuw aan een van onze beste SF-schrijvers te zijn, die inspeelt op actuele problematiek, vanuit een wetenschappelijke insteek (hier het 'wood wide web', de schimmelnetwerken in de bosbodem, die ook een rol spelen in mijn YA SF 'Het denkende woud') en dan gecombineerd met fris, overdacht taalgebruik. Dit verhaal staat als een huis.
- 'Nessa' van Jasper Polane - een verhaal uit het 'Witruimte'-universum. Het voelt aan als moderne SF die niet in internationale anthologieën zou misstaan. Een moderne wending aan tijdreisverhalen, maar bovendien een overtuigend liefdesverhaal en een mooi einde. Goed geschreven ook.
- 'Babbelaar' van Rob Geukens - wat mij betreft het hoogtepunt uit 'SF in de polder' en ook hier. Ik ben door dit verhaal fan van deze auteur geworden. Hij weet de locatie waar het verhaal zich afspeelt (een overstroomd Brussel) gedetailleerd en liefdevol op te roepen en zijn hoofdpersoon brengt hij echt tot leven. Het slot is heel sterk zonder alles voor de lezer uit te spellen. Topverhaal.
- 'De strijd om Alecs rechten' van Eowen Valk is misschien wat eenvoudig geschreven, maar de personages zijn wel goed neergezet en het maakt de tweedeling in onze maatschappij zichtbaar door er vanuit een andere hoek naar te kijken.
- 'De doorbraak' van Ard Walburg - een heerlijk Lovecraftiaans horrorverhaal over wat er gebeurt als muziekmakers een mysterieuze oude LP vinden.
- 'De dag voor de Vergroening' van Tais Teng & Roelof Goudriaan - samenwerken met Roelof Goudriaan tilt Tais Teng tot grote hoogten. De ongebreidelde verbeelding van Tais Teng wordt dit keer gecombineerd met een sterk plot dat tot een mooi kloppend einde leidt!
- 'Het reservaat' van Karel Smolders - ja, ik ben bevooroordeeld, want dit verhaal stond in de door mij samengestelde bundel 'Welkom in de Broeikaswereld', maar het blijft sterk. Een goed verzonnen en beschreven verre toekomst, waarin mensen ogenschijnlijk in harmonie met de natuur leven, maar war toch niet alles is hoe het lijkt.
- 'Vorpalzwaarden en de Zee der Tranen' van Tais Teng - een geweldige combinatie van Alice in Wonderland en de Sherlock Holmes-verhalen. Ik las dit met een brede, brede grijns op mijn gezicht.
- 'Zoutwaterleidingen' van Peter Kaptein - ik geef eerlijk toe dat ik niet altijd elke nuance begrijp van de verhalen van Peter. Dit is SF voor gevorderden. Maar hij geeft me altijd te denken en de uitdaging ligt hem niet in bewust ondoorzichtig taalgebruik, maar in een denkwijze die past bij de verzonnen toekomst. Geestverruimend in de beste zin van het woord.
- 'De Rak'Shin van Carina' van Mike Jansen - leuk SF/detective-verhaal met een flinke scheut heftige actie en een aardige druppel Lovecraftiaanse wezens, al werd ik wat afgeleid door wat wetenschap die niet klopte, b.v. over de materie in neutronsterren en zwarte gaten.

Ik wil ook op wat verhalen wijzen die mij minder goed bevielen, maar het is nooit zo prettig negatief te moeten zijn. Ik snap dat het voor auteurs ook niet prettig is om kritiek te lezen (ik ben zelf een auteur).
- 'Eindstrijd' van Maarten Luikhoven & Paula Sheperd liet bij mij een heel nare smaak achter. Niet dat het slecht geschreven is, maar vanwege het achterliggende wereldbeeld. Nu moet je dat als criticus niet laten meewegen in je beoordeling, maar ik ben er nogal gevoelig voor, dus ik kan niet anders. Het druipt van een MAGA/wappie-mentaliteit met de opmerking dat 'klimaatverandering ook maar een verdienmodel was' en een diep wantrouwen jegens elke organisatie/overheid (CEO's/politici en leiders van NGO's uitroeien blijkt de oplossing voor alle problemen). Walgelijk.
- 'Helwereld' van Eowen Valk & Mike Jansen is een leuk horror/SF-verhaal, maar het idee deed me iets teveel aan Stargate denken (een wormgatnetwerk dat door mysterieuze bouwers is achtergelaten is niet al te origineel). Ik zag hier ook veel woorden die herhaald werden, waarvoor best een alternatief mogelijk was geweest. De tekst vloeide voor mij daardoor niet echt heel soepel.
- 'De Extractie' van Frank Roger - ja, het is heerlijk vervreemdend zoals de beste van Rogers verhalen en de overpeinzing van de tandarts aan het einde is het perfecte slot, maar ik kon me niet zo goed over mijn kennis van de anatomie heenzetten ... (bijvoorbeeld als de bovenkaak los blijkt te zitten van de rest van de schedel - Ja, ik heb Biomedische Wetenschappen gestudeerd). Daardoor had het op mij niet het effect dat het op anderen zou kunnen hebben.